ഇദം സിദ്ധസ്യ നിരുപാധിജ്ഞാനദര്ശനസുഖസമര്ഥനമ്. ആത്മാ ഹി ജ്ഞാനദര്ശനസുഖസ്വഭാവഃ സംസാരാവസ്ഥായാമനാദികര്മകൢേശസംകോചിതാത്മശക്തിഃ പരദ്രവ്യസംപര്കേണ ക്രമേണ കിംചിത് കിംചിജ്ജാനാതി പശ്യതി, പരപ്രത്യയം മൂര്തസംബദ്ധം സവ്യാബാധം സാംതം സുഖമനുഭവതി ച. യദാ ത്വസ്യ കര്മകൢേശാഃ സാമസ്ത്യേന പ്രണശ്യന്തി, തദാനര്ഗലാസംകുചിതാത്മ– ശക്തിരസഹായഃ സ്വയമേവ യുഗപത്സമഗ്രം ജാനാതി പശ്യതി, സ്വപ്രത്യയമമൂര്തസംബദ്ധമവ്യാബാധമനംതം സുഖ മനുഭവതി ച. തതഃ സിദ്ധസ്യ സമസ്തം സ്വയമേവ ജാനതഃ പശ്യതഃ, സുഖമനുഭവതശ്ച സ്വം, ന പരേണ പ്രയോജനമിതി.. ൨൯.. -----------------------------------------------------------------------------
ഭാവാര്ഥഃ– സിദ്ധഭഗവാന [തഥാ കേവലീഭഗവാന] സ്വയമേവ സര്വജ്ഞത്വാദിരൂപസേ പരിണമിത ഹോതേ ഹൈം; ഉനകേ ഉസ പരിണമനമേം ലേശമാത്ര ഭീ [ഇന്ദ്രിയാദി] പരകാ ആലമ്ബന നഹീം ഹൈ.
യഹാ കോഈ സര്വജ്ഞകാ നിഷേധ കരനേവാലാ ജീവ കഹേ കി– ‘സര്വജ്ഞ ഹൈ ഹീ നഹീം, ക്യോംകി ദേഖനേമേം നഹീം ആതേ,’ തോ ഉസേ നിമ്നോക്താനുസാര സമഝാതേ ഹൈംഃ–
ഹേ ഭാഈ! യദി തുമ കഹതേ ഹോ കി ‘സര്വജ്ഞ നഹീം ഹൈ,’ തോ ഹമ പൂഛതേ ഹൈം കി സര്വജ്ഞ കഹാ നഹീം ഹൈ? ഇസ ക്ഷേത്രമേം ഔര ഇസ കാലമേം അഥവാ തീനോം ലോകമേം ഔര തീനോം കാലമേം? യദി ‘ഇസ ക്ഷേത്രമേം ഔര ഇസ കാലമേം സര്വജ്ഞ നഹീം ഹൈ’ ഐസാ കഹോ, തോ വഹ സംമത ഹീ ഹൈ. കിന്തു യദി ‘ തീനോം ലോകമേം ഔര തീനോം കാലമേം സര്വജ്ഞ നഹീം ഹൈ ’ ഐസാ കഹോ തോ ഹമ പൂഛതേ ഹൈം കി വഹ തുമനേ കൈസേ ജാനാ? യ്ദി തീനോം ലോകകോ ഔര തീനോം കാലകോ സര്വജ്ഞ രഹിത തുമനേ ദേഖ–ജാന ലിയാ തോ തുമ്ഹീം സര്വജ്ഞ ഹോ ഗയേ, ക്യോംകി ജോ തീന ലോക ഔര തീന കാലകോ ജാനേ വഹീ സര്വജ്ഞ ഹൈ. ഔര യദി സര്വജ്ഞ രഹിത തീനോം ലോക ഔര തീനോം കാലകോ തുമനേ നഹീം ദേഖാ–ജാനാ ഹൈ തോ ഫിര ‘ തീന ലോക ഔര തീന കാലമേം സര്വജ്ഞ നഹീം ഹൈ ’ ഐസാ തുമ കൈസേ കഹ സകതേ ഹോ? ഇസ പ്രകാര സിദ്ധ ഹോതാ ഹൈ കി തുമ്ഹാരാ കിയാ ഹുആ സര്വജ്ഞകാ നിഷേധ യോഗ്യ നഹീം ഹൈ.
ഹേ ഭാഈ! ആത്മാ ഏക പദാര്ഥ ഹൈേ ഔര ജ്ഞാന ഉസകാ സ്വഭാവ ഹൈ; ഇസലിയേ ഉസ ജ്ഞാനകാ സമ്പൂര്ണ വികാസ ഹോനേ പര ഐസാ കുഛ നഹീം രഹതാ കി ജോ ഉസ ജ്ഞാനമേം അജ്ഞാത രഹേ. ജിസ പ്രകാര പരിപൂര്ണ ഉഷ്ണതാരൂപ പരിണമിത അഗ്നി സമസ്ത ദാഹ്യകോ ജലാതീ ഹൈ, ഉസീ പ്രകാര പരിപൂര്ണ ജ്ഞാനരൂപ പരിണമിത
൬൦