സിദ്ധാനാം ജീവത്വദേഹമാത്രത്വവ്യവസ്ഥേയമ്.
സിദ്ധാനാം ഹിം ദ്രവ്യപ്രാണധാരണാത്മകോ മുഖ്യത്വേന ജീവസ്വഭാവോ നാസ്തി. ന ച ജീവസ്വഭാവസ്യ സര്വഥാഭാവോസ്തി ഭാവപ്രാണധാരണാത്മകസ്യ ജീവസ്വഭാവസ്യ മുഖ്യത്വേന സദ്ഭാവാത്. ന ച തേഷാം ശരീരേണ സഹ നീരക്ഷീരയോരിവൈക്യേന വൃത്തിഃ, യതസ്തേ തത്സംപര്കഹേതുഭൂതകഷായയോഗവിപ്രയോഗാദതീ– താനംതരശരീരമാത്രാവഗാഹപരിണതത്വേപ്യത്യംതഭിന്നദേഹാഃ. വാചാം ഗോചരമതീതശ്ച തന്മഹിമാ, യതസ്തേ ലൌകികപ്രാണധാരണമംതരേണ ശരീരസംബംധമംതരേണ ച പരിപ്രാപ്തനിരുപാധിസ്വരൂപാഃ സതതം പ്രത–പംതീതി..൩൫..
ഉപ്പാദേദി ണ കിംചി വി കാരണമവി തേണ ണ സ ഹോദി.. ൩൬..
-----------------------------------------------------------------------------
ടീകാഃ– യഹ സിദ്ധോംകേ [സിദ്ധഭഗവന്തോംകേ] ജീവത്വ ഔര ദേഹപ്രമാണത്വകീ വ്യവസ്ഥാ ഹൈ.
സിദ്ധോംകോ വാസ്തവമേം ദ്രവ്യപ്രാണകേ ധാരണസ്വരൂപ ജീവസ്വഭാവ മുഖ്യരൂപസേ നഹീം ഹൈ; [ഉന്ഹേം] ജീവസ്വഭാവകാ സര്വഥാ അഭാവ ഭീ നഹീം ഹൈ, ക്യോംകി ഭാവപ്രാണകേ ധാരണസ്വരൂപ ജീവസ്വഭാവകാ മുഖ്യരൂപസേ സദ്ഭാവ ഹൈ. ഔര ഉന്ഹേം ശരീരകേ സാഥ, നീരക്ഷീരകീ ഭാ തി, ഏകരൂപ ൧വൃത്തി നഹീം ഹൈ; ക്യോംകി ശരീരസംയോഗസേ ഹേതുഭൂത കഷായ ഔര യോഗകാ വിയോഗ ഹുആ ഹൈ ഇസലിയേ വേ ൨അതീത അനന്തര ശരീരപ്രമാണ അവഗാഹരൂപ പരിണത ഹോനേ പര ഭീ അത്യംത ദേഹരഹിത ഹൈം. ഔര ൩വചനഗോചരാതീത ഉനകീ മഹിമാ ഹൈ; ക്യോംകി ലൌകിക പ്രാണകേ ധാരണ ബിനാ ഔര ശരീരകേ സമ്ബന്ധ ബിനാ, സംപൂര്ണരൂപസേ പ്രാപ്ത കിയേ ഹുഏ നിരുപാധി സ്വരൂപ ദ്വാരാ വേ സതത പ്രതപതേ ഹൈം [–പ്രതാപവന്ത വര്തതേ ഹൈം].. ൩൫.. --------------------------------------------------------------------------
ഊപജേ നഹീം കോ കാരണേ തേ സിദ്ധ തേഥീ ന കാര്യ ഛേ,
ഉപജാവതാ നഥീ കാംഈ പണ തേഥീ ന കാരണ പണ ഠരേ. ൩൬.
൬൮
൧. വൃത്തി = വര്തന; അസ്തിത്വ.
൨. അതീത അനന്തര = ഭൂത കാലകാ സബസേ അന്തിമ; ചരമ. [സിദ്ധഭഗവന്തോംകീ അവഗാഹനാ ചരമശരീരപ്രമാണ ഹോനേ കേ
കാരണ ഉസ അന്തിമ ശരീരകീ അപേക്ഷാ ലേകര ഉന്ഹേം ‘ദേഹപ്രമാണപനാ’ കഹാ ജാ സകതാ ഹൈ തഥാപി, വാസ്തവമേം വേ
അത്യന്ത ദേഹരഹിത ഹൈം.]
൩. വചനഗോചരാതീത = വചനഗോചരതാകോ അതിക്രാന്ത ; വചനവിഷയാതീത; വചന–അഗോചര.