କହାନଜୈନଶାସ୍ତ୍ରମାଲା] ଷଡ୍ଦ୍ରଵ୍ଯ–ପଂଚାସ୍ତିକାଯଵର୍ଣନ
[
୭୧
ନୁପପଦ୍ଯମାନଂ ମୁକ୍ତୌ ଜୀଵସ୍ଯ ସଦ୍ଭାଵମାଵେଦଯତୀତି.. ୩୭..
କମ୍ମାଣଂ ଫଲମେକ୍କୋ ଏକ୍କୋ କଜ୍ଜଂ ତୁ ଣାଣମଧ ଏକ୍କୋ.
ଚେଦଯଦି ଜୀଵରାସୀ ଚେଦଗଭାଵେଣ ତିଵିହେଣ.. ୩୮..
କର୍ମଣାଂ ଫଲମେକଃ ଏକଃ କାର୍ଯଂ ତୁ ଜ୍ଞାନମଥୈକଃ.
ଚେତଯତି ଜୀଵରାଶିଶ୍ଚେତକଭାଵେନ ତ୍ରିଵିଧେନ.. ୩୮..
ଚେତଯିତୃତ୍ଵଗୁଣଵ୍ଯାଖ୍ଯେଯମ୍.
ଏକେ ହି ଚେତଯିତାରଃ ପ୍ରକୃଷ୍ଟତରମୋହମଲୀମସେନ ପ୍ରକୃଷ୍ଟତରଜ୍ଞାନାଵରଣମୁଦ୍ରିତାନୁଭାଵେନ
-----------------------------------------------------------------------------
ଜୀଵଦ୍ରଵ୍ଯମେଂ ଅନନ୍ତ ଅଜ୍ଞାନ ଔର କିସୀମେଂ ସାନ୍ତ ଅଜ୍ଞାନ ହୈ – ଯହ ସବ, ୧ଅନ୍ଯଥା ଘଟିତ ନ ହୋତା ହୁଆ,
ମୋକ୍ଷମେଂ ଜୀଵକେ ସଦ୍ଭାଵକୋ ପ୍ରଗଟ କରତା ହୈ.. ୩୭..
ଗାଥା ୩୮
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥଃ– [ତ୍ରିଵିଧେନ ଚେତକଭାଵେନ] ତ୍ରିଵିଧ ଚେତକଭାଵ ଦ୍ଵାରା [ଏକଃ ଜୀଵରାଶିଃ] ଏକ ଜୀଵରାଶି
[କର୍ମଣାଂ ଫଲମ୍] କର୍ମୋଂକେ ଫଲକୋ, [ଏକଃ ତୁ] ଏକ ଜୀଵରାଶି [କାର୍ଯଂ] କାର୍ଯକୋ [ଅଥ] ଔର [ଏକଃ]
ଏକ ଜୀଵରାଶି [ଜ୍ଞାନମ୍] ଜ୍ଞାନକୋ [ଚେତଯତି] ଚେତତୀ [–ଵେଦତୀ] ହୈ.
--------------------------------------------------------------------------
୧. ଅନ୍ଯଥା = ଅନ୍ଯ ପ୍ରକାରସେ; ଦୂସରୀ ରୀତିସେ. [ମୋକ୍ଷମେଂ ଜୀଵକା ଅସ୍ତିତ୍ଵ ହୀ ନ ରହତା ହୋ ତୋ ଉପରୋକ୍ତ ଆଠ
ଭାଵ ଘଟିତ ହୋ ହୀ ନହୀଂ ସକତେ. ଯଦି ମୋକ୍ଷମେଂ ଜୀଵକା ଅଭାଵ ହୀ ହୋ ଜାତା ହୋ ତୋ, [୧] ପ୍ରତ୍ଯେକ ଦ୍ରଵ୍ଯ
ଦ୍ରଵ୍ଯରୂପସେ ଶାଶ୍ଵତ ହୈ–ଯହ ବାତ କୈସେ ଘଟିତ ହୋଗୀ? [୨] ପ୍ରତ୍ଯେକ ଦ୍ରଵ୍ଯ ନିତ୍ଯ ରହକର ଉସମେଂ ପର୍ଯାଯକା ନାଶ
ହୋତା ରହତା ହୈ– ଯହ ବାତ କୈସେ ଘଟିତ ହୋଗୀ? [୩–୬] ପ୍ରତ୍ଯେକ ଦ୍ରଵ୍ଯ ସର୍ଵଦା ଅନାଗତ ପର୍ଯାଯସେ ଭାଵ୍ଯ, ସର୍ଵଦା
ଅତୀତ ପର୍ଯାଯସେ ଅଭାଵ୍ଯ, ସର୍ଵଦା ପରସେ ଶୂନ୍ଯ ଔର ସର୍ଵଦା ସ୍ଵସେ ଅଶୂନ୍ଯ ହୈ– ଯହ ବାତେଂ କୈସେ ଘଟିତ ହୋଂଗୀ?
[୭] କିସୀ ଜୀଵଦ୍ରଵ୍ଯମେଂ ଅନନ୍ତ ଜ୍ଞାନ ହୈେ– ଯହ ବାତ କୈସେ ଘଟିତ ହୋଗୀ? ଔର [୮] କିସୀ ଜୀଵଦ୍ରଵ୍ଯମେଂ ସାନ୍ତ
ଅଜ୍ଞାନ ହୈ [ଅର୍ଥାତ୍ ଜୀଵଦ୍ରଵ୍ଯ ନିତ୍ଯ ରହକର ଉସମେଂ ଅଜ୍ଞାନପରିଣାମକା ଅନ୍ତ ଆତା ହୈ]– ଯହ ବାତ କୈସେ ଘଟିତ
ହୋଗୀ? ଇସଲିଯେ ଇନ ଆଠ ଭାଵୋଂ ଦ୍ଵାରା ମୋକ୍ଷମେଂ ଜୀଵକା ଅସ୍ତିତ୍ଵ ସିଦ୍ଧ ହୋତା ହୈ.]
ତ୍ରଣଵିଧ ଚେତକଭାଵଥୀ କୋ ଜୀଵରାଶି ‘କାର୍ଯ’ନେ,
କୋ ଜୀଵରାଶି ‘କର୍ମଫଳ’ନେ, କୋଈ ଚେତେ ‘ଜ୍ଞାନ’ନେ. ୩୮.