ଶ୍ରୁତଜ୍ଞାନମେଵ କୁଶ୍ରୁତଜ୍ଞାନମ୍, ମିଥ୍ଯାଦର୍ଶନୋଦଯସହଚରିତମଵଧିଜ୍ଞାନମେଵ ଵିଭଙ୍ଗଜ୍ଞାନମିତି ସ୍ଵରୂପାଭିଧାନମ୍.
ଇତ୍ଥଂ ମତିଜ୍ଞାନାଦିଜ୍ଞାନୋପଯୋଗାଷ୍ଟକଂ ଵ୍ଯାଖ୍ଯାତମ୍.. ୪୧..
ଆଭିନିବୋଧିକଜ୍ଞାନ ହୀ କୁମତିଜ୍ଞାନ ହୈ, [୭] ମିଥ୍ଯାଦର୍ଶନକେ ଉଦଯକେ ସାଥକା ଶ୍ରୁତଜ୍ଞାନ ହୀ କୁଶ୍ରୁତଜ୍ଞାନ ହୈ,
[୮] ମିଥ୍ଯାଦର୍ଶନକେ ଉଦଯକେ ସାଥକା ଅଵଧିଜ୍ଞାନ ହୀ ଵିଭଂଗଜ୍ଞାନ ହୈ. – ଇସ ପ୍ରକାର [ଜ୍ଞାନୋପଯୋଗକେ
ଭେଦୋଂକେ] ସ୍ଵରୂପକା କଥନ ହୈ.
ନିଶ୍ଚଯନଯସେ ଅଖଣ୍ଡ–ଏକ–ଵିଶୁଦ୍ଧଜ୍ଞାନମଯ ଐସା ଯହ ଆତ୍ମା ଵ୍ଯଵହାରନଯସେ ସଂସାରାଵସ୍ଥାମେଂ କର୍ମାଵୃତ୍ତ
ଵିକଲ୍ପରୂପସେ ଜୋ ଜାନତା ହୈ ଵହ ମତିଜ୍ଞାନ ହୈ. ଵହ ତୀନ ପ୍ରକାରକା ହୈଃ ଉପଲବ୍ଧିରୂପ, ଭାଵନାରୂପ ଔର
ଉପଯୋଗରୂପ. ମତିଜ୍ଞାନାଵରଣକେ କ୍ଷଯୋପଶମସେ ଜନିତ ଅର୍ଥଗ୍ରହଣଶକ୍ତି [–ପଦାର୍ଥକୋ ଜାନନେକୀ ଶକ୍ତି] ଵହ
ଉପଲବ୍ଧି ହୈ, ଜାନେ ହୁଏ ପଦାର୍ଥକା ପୁନଃ ପୁନଃ ଚିଂତନ ଵହ ଭାଵନା ହୈ ଔର ‘ଯହ କାଲା ହୈ,’ ‘ଯହ ପୀଲା ହୈ
’ ଇତ୍ଯାଦିରୂପସେ ଅର୍ଥଗ୍ରହଣଵ୍ଯାପାର [–ପଦାର୍ଥକୋ ଜାନନେକା ଵ୍ଯାପାର] ଵହ ଉପଯୋଗ ହୈ. ଉସୀ ପ୍ରକାର ଵହ
[ମତିଜ୍ଞାନ] ଅଵଗ୍ରହ, ଈହା, ଅଵାଯ ଔର ଧାରଣାରୂପ ଭେଦୋଂ ଦ୍ଵାରା ଅଥଵା କୋଷ୍ଠବୁଦ୍ଧି, ବୀଜବୁଦ୍ଧି,
ପଦାନୁସାରୀବୁଦ୍ଧି ତଥା ସଂଭିନ୍ନଶ୍ରୋତୃତାବୁଦ୍ଧି ଐସେ ଭେଦୋଂ ଦ୍ଵାରା ଚାର ପ୍ରକାରକା ହୈ. [ଯହାଁ, ଐସା ତାତ୍ପର୍ଯ ଗ୍ରହଣ
କରନା ଚାହିଯେ କି ନିର୍ଵିକାର ଶୁଦ୍ଧ ଅନୁଭୂତିକେ ପ୍ରତି ଅଭିମୁଖ ଜୋ ମତିଜ୍ଞାନ ଵହୀ ଉପାଦେଯଭୂତ ଅନନ୍ତ
ସୁଖକା ସାଧକ ହୋନେସେ ନିଶ୍ଚଯସେ ଉପାଦେଯ ହୈ, ଉସକେ ସାଧନଭୂତ ବହିରଂଗ ମତିଜ୍ଞାନ ତୋ ଵ୍ଯଵହାରସେ ଉପାଦେଯ
ହୈ.]