କୁଵ୍ଵଂତି ସଦୋ ଣାସଂ ଅସଦୋ ଭାଵସ୍ସ ଉପ୍ପାଦଂ.. ୫୫..
କୁର୍ଵନ୍ତି ସତୋ ନାଶମସତୋ ଭାଵସ୍ଯୋତ୍ପାଦମ୍.. ୫୫..
ଜୀଵସ୍ଯ ସଦସଦ୍ଭାଵୋଚ୍ଛିତ୍ତ୍ଯୁତ୍ପତ୍ତିନିମିତ୍ତୋପାଧିପ୍ରତିପାଦନମେତତ୍. -----------------------------------------------------------------------------
ଭାଵାର୍ଥଃ– ୫୩ ଵୀଂ ଗାଥାମେଂ ଜୀଵକୋ ସାଦି–ସାନ୍ତପନା ତଥା ଅନାଦି–ଅନନ୍ତପନା କହା ଗଯା ହୈ. ଵହାଁ ପ୍ରଶ୍ନ ସମ୍ଭଵ ହୈ କି–ସାଦି–ସାଂତପନା ଔର ଅନାଦି–ଅନଂତପନା ପରସ୍ପର ଵିରୁଦ୍ଧ ହୈ; ପରସ୍ପର ଵିରୁଦ୍ଧ ଭାଵ ଏକସାଥ ଜୀଵକୋ କୈସେ ଘଟିତ ହୋତେ ହୈଂ? ଉସକା ସମାଧାନ ଇସ ପ୍ରକାର ହୈଃ ଜୀଵ ଦ୍ରଵ୍ଯ–ପର୍ଯାଯାତ୍ମକ ଵସ୍ତୁ ହୈ. ଉସେ ସାଦି–ସାନ୍ତପନା ଔର ଅନାଦି–ଅନନ୍ତପନା ଦୋନୋଂ ଏକ ହୀ ଅପେକ୍ଷାସେ ନହୀଂ କହେ ଗଯେ ହୈଂ, ଭିନ୍ନ– ଭିନ୍ନ ଅପେକ୍ଷାସେ କହେ ଗଯେ ହୈଂ; ସାଦି–ସାନ୍ତପନା କହା ଗଯା ହୈ ଵହ ପର୍ଯାଯ–ଅପେକ୍ଷାସେ ହୈ ଔର ଅନାଦି– ଅନନ୍ତପନା ଦ୍ରଵ୍ଯ–ଅପେକ୍ଷାସେ ହୈ. ଇସଲିଯେ ଇସ ପ୍ରକାର ଜୀଵକୋ ସାଦି–ସାନ୍ତପନା ତଥା ଅନାଦି–ଅନନ୍ତପନା ଏକସାଥ ବରାବର ଘଟିତ ହୋତା ହୈ.
[ଯହାଁ ଯଦ୍ଯପି ଜୀଵକୋ ଅନାଦି–ଅନନ୍ତ ତଥା ସାଦି–ସାନ୍ତ କହା ଗଯା ହୈ, ତଥାପି ଐସା ତାତ୍ପର୍ଯ ଗ୍ରହଣ କରନା ଚାହିଯେ କି ପର୍ଯାଯାର୍ଥିକନଯକେ ଵିଷଯଭୂତ ସାଦି–ସାନ୍ତ ଜୀଵକା ଆଶ୍ରଯ କରନେଯୋଗ୍ଯ ନହୀଂ ହୈ କିନ୍ତୁ ଦ୍ରଵ୍ଯାର୍ଥିକନଯକେ ଵିଷଯଭୂତ ଐସା ଜୋ ଅନାଦି–ଅନନ୍ତ, ଟଂକୋତ୍କୀର୍ଣଜ୍ଞାଯକସ୍ଵଭାଵୀ, ନିର୍ଵିକାର, ନିତ୍ଯାନନ୍ଦସ୍ଵରୂପ ଜୀଵଦ୍ରଵ୍ଯ ଉସୀକା ଆଶ୍ରଯ କରନେ ଯୋଗ୍ଯ ହୈ].. ୫୪..
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥଃ– [ନାରକତିର୍ଯଂଙ୍ମନୁଷ୍ଯାଃ ଦେଵାଃ] ନାରକ, ତିର୍ଯଂଚ, ମନୁଷ୍ଯ ଔର ଦେଵ [ଇତି ନାମସଂଯୁତାଃ] ଐସେ ନାମୋଂଵାଲୀ [ପ୍ରକୃତଯଃ] [ନାମକର୍ମକୀ] ପ୍ରକୃତିଯାଁ [ସତଃ ନାଶମ୍] ସତ୍ ଭାଵକା ନାଶ ଔର [ଅସତଃ ଭାଵସ୍ଯ ଉତ୍ପାଦମ୍] ଅସତ୍ ଭାଵକା ଉତ୍ପାଦ [କୁର୍ଵନ୍ତି] କରତୀ ହୈଂ. --------------------------------------------------------------------------
ତେ ଵ୍ଯଯ କରେ ସତ୍ ଭାଵନୋ, ଉତ୍ପାଦ ଅସତ ତଣୋ କରେ. ୫୫.
୯୬