କହାନଜୈନଶାସ୍ତ୍ରମାଲା] ଷଡ୍ଦ୍ରଵ୍ଯ–ପଂଚାସ୍ତିକାଯଵର୍ଣନ
ଯଥା ହି ଜଲରାଶେର୍ଜଲରାଶିତ୍ଵେନାସଦୁତ୍ପାଦଂ ସଦୁଚ୍ଛେଦଂ ଚାନନୁଭଵତଶ୍ଚତୁର୍ଭ୍ଯଃ କକୁବ୍ଵିଭାଗେଭ୍ଯଃ କ୍ରମେଣ ଵହମାନାଃ ପଵମାନାଃ କଲ୍ଲୋଲାନାମସଦୁତ୍ପାଦଂ ସଦୁଚ୍ଛେଦଂ ଚ କୁର୍ଵନ୍ତି, ତଥା ଜୀଵସ୍ଯାପି ଜୀଵତ୍ଵେନ ସଦୁଚ୍ଛେଦମସଦୁତ୍ପତ୍ତିଂ ଚାନନୁଭଵତଃ କ୍ରମେଣୋଦୀଯମାନାଃ ନାରକତିର୍ଯଙ୍ମନୁଷ୍ଯଦେଵନାମପ୍ରକୃତଯଃ ସଦୁଚ୍ଛେଦମସଦୁତ୍ପାଦଂ ଚ କୁର୍ଵଂତୀତି.. ୫୫..
ଜୁତ୍ତା ତେ ଜୀଵଗୁଣା ବହୁସୁ ଯ ଅତ୍ଥେସୁ ଵିଚ୍ଛିଣ୍ଣା.. ୫୬..
ଯୁକ୍ତାସ୍ତେ ଜୀଵଗୁଣା ବହୁଷୁ ଚାର୍ଥେଷୁ ଵିସ୍ତୀର୍ଣାଃ.. ୫୬..
-----------------------------------------------------------------------------
ଟୀକାଃ– ଜୀଵକୋ ସତ୍ ଭାଵକେ ଉଚ୍ଛେଦ ଔର ଅସତ୍ ଭାଵକେ ଉତ୍ପାଦମେଂ ନିମିତ୍ତଭୂତ ଉପାଧିକା ଯହ ପ୍ରତିପାଦନ ହୈ.
ଜିସ ପ୍ରକାର ସମୁଦ୍ରରୂପସେ ଅସତ୍କେ ଉତ୍ପାଦ ଔର ସତ୍କେ ଉଚ୍ଛେଦକା ଅନୁଭଵ ନ କରନେଵାଲେ ଐସେ ସମୁଦ୍ରକୋ ଚାରୋଂ ଦିଶାଓଂମେଂସେ କ୍ରମଶଃ ବହତୀ ହୁଈ ହଵାଏଁ କଲ୍ଲୋଲୋଂସମ୍ବନ୍ଧୀ ଅସତ୍କା ଉତ୍ପାଦ ଔର ସତ୍କା ଉଚ୍ଛେଦ କରତୀ ହୈଂ [ଅର୍ଥାତ୍ ଅଵିଦ୍ଯମାନ ତରଂଗକେ ଉତ୍ପାଦମେଂ ଔର ଵିଦ୍ଯମାନ ତରଂଗକେ ନାଶମେଂ ନିମିତ୍ତ ବନତୀ ହୈ], ଉସୀ ପ୍ରକାର ଜୀଵରୂପସେ ସତ୍କେ ଉଚ୍ଛେଦ ଔର ଅସତ୍କେ ଉତ୍ପାଦ ଅନୁଭଵ ନ କରନେଵାଲେ ଐସେ ଜୀଵକୋ କ୍ରମଶଃ ଉଦଯକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋନେ ଵାଲୀ ନାରକ–ତିର୍ଯଂଚ–ମନୁଷ୍ଯ–ଦେଵ ନାମକୀ [ନାମକର୍ମକୀ] ପ୍ରକୃତିଯାଁ [ଭାଵୋଂସମ୍ବନ୍ଧୀ, ପର୍ଯାଯୋଂସମ୍ବନ୍ଧୀ] ସତ୍କା ଉଚ୍ଛେଦ ତଥା ଅସତ୍କା ଉତ୍ପାଦ କରତୀ ହୈଂ [ଅର୍ଥାତ୍ ଵିଦ୍ଯମାନ ପର୍ଯାଯକେ ନାଶମେଂ ଔର ଅଵିଦ୍ଯମାନ ପର୍ଯାଯକେ ଉତ୍ପାଦମେଂ ନିମିତ୍ତ ବନତୀ ହୈଂ].. ୫୫..
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥଃ– [ଉଦଯେନ] ଉଦଯସେ ଯୁକ୍ତ, [ଉପଶମେନ] ଉପଶମସେ ଯୁକ୍ତ, [କ୍ଷଯେଣ] କ୍ଷଯସେ ଯୁକ୍ତ, [ଦ୍ଵାଭ୍ଯାଂ ମିଶ୍ରିତାଭ୍ଯାଂ] କ୍ଷଯୋପଶମସେ ଯୁକ୍ତ [ଚ] ଔର [ପରିଣାମେନ ଯୁକ୍ତାଃ] ପରିଣାମସେ ଯୁକ୍ତ–[ତେ] ଐସେ [ଜୀଵଗୁଣାଃ] [ପାଁଚ] ଜୀଵଗୁଣ [–ଜୀଵକେ ଭାଵ] ହୈଂ; [ଚ] ଔର [ବହୁଷୁ ଅର୍ଥେଷୁ ଵିସ୍ତୀର୍ଣାଃ] ଉନ୍ହେଂ ଅନେକ ପ୍ରକାରୋଂମେଂ ଵିସ୍ତୃତ କିଯା ଜାତା ହୈ. --------------------------------------------------------------------------
ତେ ପାଂଚ ଜୀଵଗୁଣ ଜାଣଵା; ବହୁ ଭେଦମାଂ ଵିସ୍ତୀର୍ଣ ଛେ. ୫୬.