ଜୀଵସ୍ଯ ଭାଵୋଦଯଵର୍ଣନମେତତ୍. କର୍ମଣାଂ ଫଲଦାନସମର୍ଥତଯୋଦ୍ଭୂତିରୁଦଯଃ, ଅନୁଦ୍ଭୂତିରୁପଶମଃ, ଉଦ୍ଭୂତ୍ଯନୁଦ୍ଭୂତୀ କ୍ଷଯୋପଶମଃ, ଅତ୍ଯଂତଵିଶ୍ଲେଷଃ କ୍ଷଯଃ, ଦ୍ରଵ୍ଯାତ୍ମଲାଭହେତୁକଃ ପରିଣାମଃ. ତତ୍ରୋଦଯେନ ଯୁକ୍ତ ଔଦଯିକଃ, ଉପଶମେନ ଯୁକ୍ତ ଔପଶମିକଃ, କ୍ଷଯୋପଶମେନ ଯୁକ୍ତଃ କ୍ଷାଯୋପଶମିକଃ, କ୍ଷଯେଣ ଯୁକ୍ତଃ କ୍ଷାଯିକଃ, ପରିଣାମେନ ଯୁକ୍ତଃ ପାରିଣାମିକଃ. ତ ଏତେ ପଞ୍ଚ ଜୀଵଗୁଣାଃ. ତତ୍ରୋପାଧିଚତୁର୍ଵିଧତ୍ଵନିବଂଧନାଶ୍ଚତ୍ଵାରଃ, ସ୍ଵଭାଵନିବଂଧନ ଏକଃ. ଏତେ ଚୋପାଧିଭେଦାତ୍ସ୍ଵରୂପଭେଦାଚ୍ଚ ଭିଦ୍ଯମାନା ବହୁଷ୍ଵର୍ଥେଷୁ ଵିସ୍ତାର୍ଯଂତ ଇତି.. ୫୬.. -----------------------------------------------------------------------------
ଟୀକାଃ– ଜୀଵକୋ ଭାଵୋଂକେ ଉଦଯକା [–ପାଁଚ ଭାଵୋଂକୀ ପ୍ରଗଟତାକା] ଯହ ଵର୍ଣନ ହୈ. କର୍ମୋକା ୧ଫଲଦାନସମର୍ଥରୂପସେ ଉଦ୍ଭଵ ସୋ ‘ଉଦଯ’ ହୈ, ଅନୁଦ୍ଭଵ ସୋ ‘ଉପଶମ’ ହୈ, ଉଦ୍ଭଵ ତଥା ଅନୁଦ୍ଭଵ ସୋ ‘କ୍ଷଯୋପଶମ’ ହୈ, ୨ଅତ୍ଯନ୍ତ ଵିଶ୍ଲେଷ ସୋ ‘କ୍ଷଯ’ ହୈ, ଦ୍ରଵ୍ଯକା ୩ଆତ୍ମଲାଭ [ଅସ୍ତିତ୍ଵ] ଜିସକା ହେତୁ ହୈ ଵହ ‘ପରିଣାମ’ ହୈ. ଵହାଁ, ଉଦଯସେ ଯୁକ୍ତ ଵହ ‘ଔଦଯିକ’ ହୈ, ଉପଶମସେ ଯୁକ୍ତ ଵହ ‘ଔପଶମିକ’ ହୈ, କ୍ଷଯୋପଶମସେ ଯୁକ୍ତ ଵହ ‘କ୍ଷାଯୋପଶମିକ’ ହୈ, ୪କ୍ଷଯସେ ଯୁକ୍ତ ଵହ ‘କ୍ଷାଯିକ’ ହୈ, ୫ପରିଣାମସେ ଯୁକ୍ତ ଵହ ‘ପାରିଣାମିକ’ ହୈ.– ଐସେ ଯହ ପାଁଚ ଜୀଵଗୁଣ ହୈଂ. ଉନମେଂ [–ଇନ ପାଁଚ ଗୁଣୋଂମେଂ] ୬ଉପାଧିକା ଚତୁର୍ଵିଧପନା ଜିନକା କାରଣ [ନିମିତ୍ତ] ହୈ ଐସେ ଚାର ହୈଂ, ସ୍ଵଭାଵ ଜିସକା କାରଣ ହୈ ଐସା ଏକ ହୈ. ଉପାଧିକେ ଭେଦସେ ଔର ସ୍ଵରୂପକେ ଭେଦସେ ଭେଦ କରନେ ପର, ଉନ୍ହେଂ ଅନେକ ପ୍ରକାରୋଂମେଂ ଵିସ୍ତୃତ କିଯା ଜାତା ହୈ.. ୫୬..
--------------------------------------------------------------------------
୯୮
୧. ଫଲଦାନସମର୍ଥ = ଫଲ ଦେନେମେଂ ସମର୍ଥ.
୨. ଅତ୍ଯନ୍ତ ଵିଶ୍ଲେଷ = ଅତ୍ଯନ୍ତ ଵିଯୋଗ; ଆତ୍ଯଂତିକ ନିଵୃତ୍ତି.
୩. ଆତ୍ମଲାଭ = ସ୍ଵରୂପପ୍ରାପ୍ତି; ସ୍ଵରୂପକୋ ଧାରଣ କର ରଖନା; ଅପନେକୋ ଧାରଣ କର ରଖନା; ଅସ୍ତିତ୍ଵ. [ଦ୍ରଵ୍ଯ ଅପନେକୋ
ଧାରଣ କର ରଖତା ହୈ ଅର୍ଥାତ୍ ସ୍ଵଯଂ ବନା ରହତା ହୈ ଇସଲିଯେ ଉସେ ‘ପରିଣାମ’ ହୈ.]
୪. କ୍ଷଯସେ ଯୁକ୍ତ = କ୍ଷଯ ସହିତ; କ୍ଷଯକେ ସାଥ ସମ୍ବନ୍ଧଵାଲା. [ଵ୍ଯଵହାରସେ କର୍ମୋକେ କ୍ଷଯକୀ ଅପେକ୍ଷା ଜୀଵକେ ଜିସ ଭାଵମେଂ
ଆଯେ ଵହ ‘କ୍ଷାଯିକ’ ଭାଵ ହୈ.]
୫. ପରିଣାମସେ ଯୁକ୍ତ = ପରିଣାମମଯ; ପରିଣାମାତ୍ମକ; ପରିଣାମସ୍ଵରୂପ.
୬. କର୍ମୋପାଧିକୀ ଚାର ପ୍ରକାରକୀ ଦଶା [–ଉଦଯ, ଉପଶମ, କ୍ଷଯୋପଶମ ଔର କ୍ଷଯ] ଜିନକା ନିମିତ୍ତ ହୈ ଐସେ ଚାର ଭାଵ
ହୈଂ; ଜିନମେଂ କର୍ମୋପାଧିରୂପ ନିମିତ୍ତ ବିଲକୁଲ ନହୀଂ ହୈ, ମାତ୍ର ଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଵଭାଵ ହୀ ଜିସକା କାରଣ ହୈ ଐସା ଏକ ପାରିଣାମିକ
ଭାଵ ହୈେ.