କହାନଜୈନଶାସ୍ତ୍ରମାଲା] ଷଡ୍ଦ୍ରଵ୍ଯ–ପଂଚାସ୍ତିକାଯଵର୍ଣନ
ପୂର୍ଵସୂତ୍ରୋଦିତପୂର୍ଵପକ୍ଷସିଦ୍ଧାଂତୋଽଯମ୍.
ଵ୍ଯଵହାରେଣ ନିମିତ୍ତମାତ୍ରତ୍ଵାଜ୍ଜୀଵଭାଵସ୍ଯ କର୍ମ କର୍ତୃ, କର୍ମଣୋଽପି ଜୀଵଭାଵଃ କର୍ତା; ନିଶ୍ଚଯେନ ତୁ ନ ଜୀଵଭାଵାନାଂ କର୍ମ କର୍ତୃ, ନ କର୍ମଣୋ ଜୀଵଭାଵଃ. ନ ଚ ତେ କର୍ତାରମଂତରେଣ ସଂଭୂଯେତେ; ଯତୋ ନିଶ୍ଚଯେନ ଜୀଵପରିଣାମାନାଂ ଜୀଵଃ କର୍ତା, କର୍ମପରିଣାମାନାଂ କର୍ମ କର୍ତୃ ଇତି.. ୬୦..
ନ ହି ପୁଦ୍ଗଲକର୍ମଣାମିତି ଜିନଵଚନଂ ଜ୍ଞାତଵ୍ଯମ୍.. ୬୧..
-----------------------------------------------------------------------------
ଟୀକାଃ– ଯହ, ପୂର୍ଵ ସୂତ୍ରମେଂ [୫୯ ଵୀଂ ଗାଥାମେଂ] କହେ ହୁଏ ପୂର୍ଵପକ୍ଷକେ ସମାଧାନରୂପ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ହୈ.
ଵ୍ଯଵହାରସେ ନିମିତ୍ତମାତ୍ରପନେକେ କାରଣ ଜୀଵଭାଵକା କର୍ମ କର୍ତା ହୈ [–ଔଦଯିକାଦି ଜୀଵଭାଵକା କର୍ତା ଦ୍ରଵ୍ଯକର୍ମ ହୈ], କର୍ମକା ଭୀ ଜୀଵଭାଵ କର୍ତା ହୈ; ନିଶ୍ଚଯସେ ତୋ ଜୀଵଭାଵୋଂକା ନ ତୋ କର୍ମ କର୍ତା ହୈ ଔର ନ କର୍ମକା ଜୀଵଭାଵ କର୍ତା ହୈ. ଵେ [ଜୀଵଭାଵ ଔର ଦ୍ରଵ୍ଯକର୍ମ] କର୍ତାକେ ବିନା ହୋତେ ହୈଂ ଐସା ଭୀ ନହୀଂ ହୈ; କ୍ଯୋଂକି ନିଶ୍ଚଯସେ ଜୀଵପରିଣାମୋଂକା ଜୀଵ କର୍ତା ହୈ ଔର କର୍ମପରିଣାମୋଂକା କର୍ମ [–ପୁଦ୍ଗଲ] କର୍ତା ହୈ.. ୬୦..
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥଃ– [ସ୍ଵକଂ ସ୍ଵଭାଵଂ] ଅପନେ ସ୍ଵଭାଵକୋ [କୁର୍ଵନ୍] କରତା ହୁଆ [ଆତ୍ମା] ଆତ୍ମା [ହି] ଵାସ୍ତଵମେଂ [ସ୍ଵକସ୍ଯ ଭାଵସ୍ଯ] ଅପନେ ଭାଵକା [କର୍ତା] କର୍ତା ହୈ, [ନ ପୁଦ୍ଗଲକର୍ମଣାମ୍] ପୁଦ୍ଗଲକର୍ମୋକା ନହୀଂ; [ଇତି] ଐସା [ଜିନଵଚନଂ] ଜିନଵଚନ [ଜ୍ଞାତଵ୍ଯମ୍] ଜାନନା. -------------------------------------------------------------------------- ଯଦ୍ଯପି ଶୁଦ୍ଧନିଶ୍ଚଯସେ କେଵଜ୍ଞାନାଦି ଶୁଦ୍ଧଭାଵ ‘ସ୍ଵଭାଵ’ କହଲାତେ ହୈଂ ତଥାପି ଅଶୁଦ୍ଧନିଶ୍ଚଯସେ ରାଗାଦିକ ଭୀ ‘ସ୍ଵଭାଵ’
କର୍ତା ନ ପୁଦ୍ଗଲକର୍ମନୋ; –ଉପଦେଶ ଜିନନୋ ଜାଣଵୋ. ୬୧.