କହାନଜୈନଶାସ୍ତ୍ରମାଲା] ଷଡ୍ଦ୍ରଵ୍ଯ–ପଂଚାସ୍ତିକାଯଵର୍ଣନ
ଅନ୍ଯାକୃତକର୍ମସଂଭୂତିପ୍ରକାରୋକ୍ତିରିଯମ୍. ଆତ୍ମା ହି ସଂସାରାଵସ୍ଥାଯାଂ ପାରିଣାମିକଚୈତନ୍ଯସ୍ଵଭାଵମପରିତ୍ଯଜନ୍ନେଵାନାଦିବଂଧନବଦ୍ଧତ୍ଵାଦ– ନାଦିମୋହରାଗଦ୍ଵେଷସ୍ନିଗ୍ଧୈରଵିଶୁଦ୍ଧୈରେଵ ଭାଵୈର୍ଵିଵର୍ତତେ. ସ ଖଲୁ ଯତ୍ର ଯଦା ମୋହରୂପଂ ରାଗରୂପଂ ଦ୍ଵେଷରୂପଂ ଵା ସ୍ଵସ୍ଯ ଭାଵମାରଭତେ, ତତ୍ର ତଦା ତମେଵ ନିମିତ୍ତୀକୃତ୍ଯ ଜୀଵପ୍ରଦେଶେଷୁ ପରସ୍ପରାଵଗାହେନାନୁପ୍ରଵିଷ୍ଟା ସ୍ଵଭାଵୈରେଵ ପୁଦ୍ଗଲାଃ କର୍ମଭାଵମାପଦ୍ଯଂତ ଇତି.. ୬୫..
ଅକଦା ପରେହିଂ ଦିଟ୍ଠା ତହ କମ୍ମାଣଂ ଵିଯାଣାହି.. ୬୬..
ଅକୃତା ପରୈର୍ଦ୍ରଷ୍ଟା ତଥା କର୍ମଣାଂ ଵିଜାନୀହି.. ୬୬..
-----------------------------------------------------------------------------
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥଃ– [ଆତ୍ମା] ଆତ୍ମା [ସ୍ଵଭାଵଂ] [ମୋହରାଗଦ୍ଵେଷରୂପ] ଅପନେ ଭାଵକୋ [କରୋତି] କରତା ହୈ; [ତତ୍ର ଗତାଃ ପୁଦ୍ଗଲାଃ] [ତବ] ଵହାଁ ରହନେଵାଲେ ପୁଦ୍ଗଲ [ସ୍ଵଭାଵୈଃ] ଅପନେ ଭାଵୋଂସେ [ଅନ୍ଯୋନ୍ଯାଵଗାହାଵଗାଢାଃ] ଜୀଵମେଂ [ଵିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରକାରସେ] ଅନ୍ଯୋନ୍ଯ–ଅଵଗାହରୂପସେ ପ୍ରଵିଷ୍ଟ ହୁଏ [କର୍ମଭାଵମ୍ ଗଚ୍ଛନ୍ତି] କର୍ମଭାଵକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋତେ ହୈଂ.
ଟୀକାଃ– ଅନ୍ଯ ଦ୍ଵାରା କିଯେ ଗଯେ ବିନା କର୍ମକୀ ଉତ୍ପତ୍ତି କିସ ପ୍ରକାର ହୋତୀ ହୈ ଉସକା ଯହ କଥନ ହୈ.
ଆତ୍ମା ଵାସ୍ତଵମେଂ ସଂସାର–ଅଵସ୍ଥାମେଂ ପାରିଣାମିକ ଚୈତନ୍ଯସ୍ଵଭାଵକୋ ଛୋଡ଼େ ବିନା ହୀ ଅନାଦି ବନ୍ଧନ ଦ୍ଵାରା ବଦ୍ଧ ହୋନେସେ ଅନାଦି ମୋହରାଗଦ୍ଵେଷ ଦ୍ଵାରା ସ୍ନିଗ୍ଧ ଐସେ ଅଵିଶୁଦ୍ଧ ଭାଵୋଂଂରୂପସେ ହୀ ଵିଵର୍ତନକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋତା ହୈ [– ପରିଣମିତ ହୋତା ହୈ]. ଵହ [ସଂସାରସ୍ଥ ଆତ୍ମା] ଵାସ୍ତଵମେଂ ଜହାଁ ଔର ଜବ ମୋହରୂପ, ରାଗରୂପ ଯା ଦ୍ଵେଷରୂପ ଐସେ ଅପନେ ଭାଵକୋ କରତା ହୈ. ଵହାଁ ଔର ଉସ ସମଯ ଉସୀ ଭାଵକୋ ନିମିତ୍ତ ବନାକର ପୁଦ୍ଗଲ ଅପନେ ଭାଵୋଂସେ ହୀ ଜୀଵକେ ପ୍ରଦେଶୋଂମେଂ [ଵିଶିଷ୍ଟତାପୂର୍ଵକ] ପରସ୍ପର ଅଵଗାହରୂପସେ ପ୍ରଵିଷ୍ଟ ହୁଏ କର୍ମଭାଵକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋତେ ହୈଂ.
ଭାଵାର୍ଥଃ– ଆତ୍ମା ଜିସ କ୍ଷେତ୍ରମେଂ ଔର ଜିସ କାଲମେଂ ଅଶୁଦ୍ଧ ଭାଵରୂପ ପରିଣମିତ ହୋତା ହୈ, ଉସୀ କ୍ଷେତ୍ରମେଂ ସ୍ଥିତ କାର୍ମାଣଵର୍ଗଣାରୂପ ପୁଦ୍ଗଲସ୍କଂଧ ଉସୀ କାଲମେଂ ସ୍ଵଯଂ ଅପନେ ଭାଵୋଂସେ ହୀ ଜୀଵକେ ପ୍ରଦେଶୋଂମେଂ ଵିଶେଷ ପ୍ରକାରସେ ପରସ୍ପର– ଅଵଗାହରୂପସେ ପ୍ରଵିଷ୍ଟ ହୁଏ କର୍ମପନେକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋତେ ହୈଂ. -------------------------------------------------------------------------- ସ୍ନିଗ୍ଧ=ଚୀକନେ; ଚୀକନାଈଵାଲେ. [ମୋହରାଗଦ୍ଵେଷ କର୍ମବଂଧମେଂ ନିମିତଭୂତ ହୋନେକେ କାରଣ ଉନ୍ହେଂ ସ୍ନିଗ୍ଧତାକୀ ଉପମା ଦୀ
ପରଥୀ ଅକୃତ, ତେ ରୀତ ଜାଣୋ ଵିଵିଧତା କର୍ମୋ ତଣୀ. ୬୬.