ଅନନ୍ଯକୃତତ୍ଵଂ କର୍ମଣାଂ ଵୈଚିକ୍ର୍ଯସ୍ଯାତ୍ରୋକ୍ତମ୍.
ଯଥା ହି ସ୍ଵଯୋଗ୍ଯଚଂଦ୍ରାର୍କପ୍ରଭୋପଲଂଭେ. ସଂଧ୍ଯାଭ୍ରେଂଦ୍ରଚାପପରିଵେଷପ୍ରଭୃତିଭିର୍ବହୁଭିଃ ପ୍ରକାରୈଃ ପୁଦ୍ଗଲ– ସ୍କଂଧଵିକଲ୍ପାଃ କଂର୍ତ୍ରତରନିରପେକ୍ଷା ଏଵୋତ୍ପଦ୍ଯଂତେ, ତଥା ସ୍ଵଯୋଗ୍ଯଜୀଵପରିଣାମୋପଲଂଭେ ଜ୍ଞାନାଵରଣପ୍ରଭୃତି– ଭିର୍ବହୁଭିଃ ପ୍ରକାରୈଃ କର୍ମାଣ୍ଯପି କଂର୍ତ୍ରତରନିରପେକ୍ଷାଣ୍ଯେଵୋତ୍ପଦ୍ଯଂତେ ଇତି.. ୬୬..
କାଲେ ଵିଜୁଜ୍ଜମାଣା ସହଦୁକ୍ଖଂ ଦିଂତି ଭୁଂଜଂତି.. ୬୭..
କାଲେ ଵିଯୁଜ୍ଯମାନାଃ ସୁଖଦୁଃଖଂ ଦଦତି ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି.. ୬୭..
-----------------------------------------------------------------------------
ଇସ ପ୍ରକାର, ଜୀଵସେ କିଯେ ଗଯେ ବିନା ହୀ ପୁଦ୍ଗଲ ସ୍ଵଯଂ କର୍ମରୂପସେ ପରିଣମିତ ହୋତେ ହୈଂ.. ୬୫..
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥଃ– [ଯଥାଃ] ଜିସ ପ୍ରକାର [ପୁଦ୍ଗଲଦ୍ରଵ୍ଯାଣାଂ] ପୁଦ୍ଗଲଦ୍ରଵ୍ଯୋଂଂକୀ [ବହୁପ୍ରକାରୈଃ] ଅନେକ ପ୍ରକାରକୀ [ସ୍କଂଧନିର୍ଵୃତ୍ତିଃ] ସ୍କନ୍ଧରଚନା [ପରୈଃ ଅକୃତା] ପରସେ କିଯେ ଗଯେ ବିନା [ଦ୍ରଷ୍ଟା] ହୋତୀ ଦିଖାଈ ଦେତୀ ହୈ, [ତଥା] ଉସୀ ପ୍ରକାର [କର୍ମଣାଂ] କର୍ମୋଂକୀ ବହୁପ୍ରକାରତା [ଵିଜାନୀହି] ପରସେ ଅକୃତ ଜାନୋ.
ଟୀକାଃ– କର୍ମୋଂକୀ ଵିଚିତ୍ରତା [ବହୁପ୍ରକାରତା] ଅନ୍ଯ ଦ୍ଵାରା ନହୀଂ କୀ ଜାତୀ ଐସା ଯହାଁ କହା ହୈ.
ଜିସ ପ୍ରକାର ଅପନେକୋ ଯୋଗ୍ଯ ଚଂଦ୍ର–ସୂର୍ଯକେ ପ୍ରକାଶକୀ ଉପଲବ୍ଧି ହୋନେ ପର, ସଂଧ୍ଯା–ବାଦଲ ଇନ୍ଦ୍ରଧନୁଷ–ପ୍ରଭାମଣ୍ଡଳ ଇତ୍ଯାଦି ଅନେକ ପ୍ରକାରସେ ପୁଦ୍ଗଲସ୍କଂଧଭେଦ ଅନ୍ଯ କର୍ତାକୀ ଅପେକ୍ଷାକେ ବିନା ହୀ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତେ ହୈଂ, ଉସୀ ପ୍ରକାର ଅପନେକୋ ଯୋଗ୍ଯ ଜୀଵ–ପରିଣାମକୀ ଉପଲବ୍ଧି ହୋନେ ପର, ଜ୍ଞାନାଵରଣାଦି ଅନେକ ପ୍ରକାରକେ କର୍ମ ଭୀ ଅନ୍ଯ କର୍ତାକୀ ଅପେକ୍ଷାକେ ବିନା ହୀ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତେ ହୈଂ.
ଭାଵାର୍ଥଃ– କର୍ମୋକୀ ଵିଵିଧ ପ୍ରକୃତି–ପ୍ରଦେଶ–ସ୍ଥିତି–ଅନୁଭାଗରୂପ ଵିଚିତ୍ରତା ଭୀ ଜୀଵକୃତ ନହୀଂ ହୈ, ପୁଦ୍ଗଲକୃତ ହୀ ହୈ.. ୬୬..
--------------------------------------------------------------------------
କାଳେ ଵିଯୋଗ ଲହେ ତଦା ସୁଖଦୁଃଖ ଆପେ–ଭୋଗଵେ. ୬୭.
୧୧୦