ନିଶ୍ଚଯେନ ସୁଖଦୁଃଖରୂପାତ୍ମପରିଣାମାନାଂ ଵ୍ଯଵହାରେଣେଷ୍ଟା–ନିଷ୍ଟଵିଷଯାଣାଂ ନିମିତ୍ତମାତ୍ରତ୍ଵାତ୍ପୁଦ୍ଗଲକାଯାଃ ସୁଖଦୁଃଖରୂପଂ ଫଲଂ ପ୍ରଯଚ୍ଛନ୍ତି. ଜୀଵାଶ୍ଚ ନିଶ୍ଚଯେନ ନିମିତ୍ତମାତ୍ରଭୁତଦ୍ରଵ୍ଯକର୍ମନିର୍ଵର୍ତିତସୁଖଦୁଃଖରୂପାତ୍ମପରିଣାମାନାଂ ଵ୍ଯଵହାରେଣ ----------------------------------------------------------------------------- ନିମିତ୍ତମାତ୍ର ହୋନେକୀ ଅପେକ୍ଷାସେ ନିଶ୍ଚଯସେ, ଔର ଈଷ୍ଟାନିଷ୍ଟ ଵିଷଯୋଂକେ ନିମିତ୍ତମାତ୍ର ହୋନେକୀ ଅପେକ୍ଷାସେ ଵ୍ଯଵହାରସେ ସୁଖଦୁଃଖରୂପ ଫଲ ଦେତେ ହୈଂ; ତଥା ଜୀଵ ନିମିତ୍ତମାତ୍ରଭୂତ ଦ୍ରଵ୍ଯକର୍ମସେ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୋନେଵାଲେ ସୁଖଦୁଃଖରୂପ ଆତ୍ମପରିଣାମୋଂକୋ ଭୋକ୍ତା ହୋନେକୀ ଅପେକ୍ଷାସେ ନିଶ୍ଚଯସେ, ଔର [ନିମିତ୍ତମାତ୍ରଭୂତ] ଦ୍ରଵ୍ଯକର୍ମକେ ଉଦଯସେ ସମ୍ପାଦିତ ଈଷ୍ଟାନିଷ୍ଟ ଵିଷଯୋଂକେ ଭୋକ୍ତା ହୋନେକୀ ଅପେକ୍ଷାସେ ଵ୍ଯଵହାରସେ, ଉସପ୍ରକାରକା [ସୁଖଦୁଃଖରୂପ] ଫଲ ଭୋଗତେ ହୈଂ [ଅର୍ଥାତ୍ ନିଶ୍ଚଯସେ ସୁଖଦୁଃଖପରିଣାମରୂପ ଔର ଵ୍ଯଵହାରସେ ଈଷ୍ଟାନିଷ୍ଟା ଵିଷଯରୂପ ଫଲ ଭୋଗତେ ହୈଂ]. -------------------------------------------------------------------------- [୧] ସୁଖଦୁଃଖପରିଣାମୋଂମେଂ ତଥା [୨] ଈଷ୍ଟାନିଷ୍ଟ ଵିଷଯୋଂକେ ସଂଯୋଗମେଂ ଶୁଭାଶୁଭ କର୍ମ ନିମିତ୍ତଭୂତ ହୋତେ ହୈଂ, ଇସଲିଯେ ଉନ
ଵିଷଯରୂପ ଫଲ ‘ଦେନେଵାଲା’ ’’ [ଉପଚାରସେ] କହା ଜା ସକତା ହୈ. ଅବ, [୧] ସୁଖଦୁଃଖପରିଣାମ ତୋ ଜୀଵକୀ
ଅପନୀ ହୀ ପର୍ଯାଯରୂପ ହୋନେସେ ଜୀଵ ସୁଖଦୁଃଖପରିଣାମକୋ ତୋ ‘ନିଶ୍ଚଯସେ’ ଭୋଗତା ହୈଂ, ଔର ଇସଲିଯେ
ସୁଖଦୁଃଖପରିଣାମମେଂ ନିମିତ୍ତଭୂତ ଵର୍ତତେ ହୁଏ ଶୁଭାଶୁଭ କର୍ମୋଂମେଂ ଭୀ [–ଜିନ୍ହେଂଂ ‘‘ସୁଖଦୁଃଖପରିଣାମରୂପ ଫଲ
ଦେନେଵାଲା’’ କହା ଥା ଉନମେଂ ଭୀ] ଉସ ଅପେକ୍ଷାସେ ଐସା କହା ଜା ସକତା ହୈେ କି ‘‘ଵେ ଜୀଵକୋ ‘ନିଶ୍ଚଯସେ’
ସୁଖଦୁଃଖପରିଣାମରୂପ ଫଲ ଦେତେ ହୈଂ;’’ ତଥା [୨] ଈଷ୍ଟାନିଷ୍ଟ ଵିଷଯ ତୋ ଜୀଵସେ ବିଲକୁଲ ଭିନ୍ନ ହୋନେସେ ଜୀଵ ଈଷ୍ଟାନିଷ୍ଟ
ଵିଷଯୋଂକୋ ତୋ ‘ଵ୍ଯଵହାରସେ’ ଭୋଗତା ହୈଂ, ଔର ଇସଲିଯେ ଈଷ୍ଟାନିଷ୍ଟ ଵିଷଯୋଂମେଂ ନିମିତ୍ତଭୂତ ଵର୍ତତେ ହୁଏ ଶୁଭାଶୁଭ କର୍ମୋଂମେଂ
ଭୀ [–ଜିନ୍ହେଂଂ ‘‘ଈଷ୍ଟାନିଷ୍ଟ ଵିଷଯରୂପ ଫଲ ଦେନେଵାଲା ’’ କହା ଥା ଉନମେଂ ଭୀ ] ଉସ ଅପେକ୍ଷାସେ ଐସା କହା ଜା
ସକତା ହୈେ କି ‘‘ଵେ ଜୀଵକୋ ‘ଵ୍ଯଵହାରସେ’ ଈଷ୍ଟାନିଷ୍ଟ ଵିଷଯରୂପ ଫଲ ଦେତେ ହୈଂ.’’
ଜୀଵସେ ବିଲ୍କୁଲ ଭିନ୍ନ ହୈଂ.’ ପରନ୍ତୁ ଯହାଁ କହେ ହୁଏ ନିଶ୍ଚଯରୂପସେ ଭଂଗସେ ଐସା ନହୀଂ ସମଝନା ଚାହିଯେ କି ‘ପୌଦ୍ଗଲିକ
କର୍ମ ଜୀଵକୋ ଵାସ୍ତଵମେଂ ଫଲ ଦେତା ହୈ ଔର ଜୀଵ ଵାସ୍ତଵମେଂ କର୍ମକେ ଦିଯେ ହୁଏ ଫଲକୋ ଭୋଗତା ହୈ.’
ଭୋଗେ ତୋ ଦୋନୋଂ ଦ୍ରଵ୍ଯ ଏକ ହୋ ଜାଯେଂ. ଯହାଁ ଯହ ଧ୍ଯାନ ରଖନା ଖାସ ଆଵଶ୍ଯକ ହୈ କି ଟୀକାକେ ପହଲେ ପୈରେମେଂ ସମ୍ପୂର୍ଣ
ଗାଥାକେ କଥନକା ସାର କହତେ ହୁଏ ଶ୍ରୀ ଟୀକାକାର ଆଚାର୍ଯଦେଵ ସ୍ଵଯଂ ହୀ ଜୀଵକୋ କର୍ମ ଦ୍ଵାରା ଦିଯେ ଗଯେ ଫଲକା
ଉପଭୋଗ ଵ୍ଯଵହାରସେ ହୀ କହା ହୈ, ନିଶ୍ଚଯସେ ନହୀଂ.
ସୁଖଦୁଃଖକେ ଦୋ ଅର୍ଥ ହୋତେ ହୈଃ [୧] ସୁଖଦୁଃଖପରିଣାମ, ଔର [୨] ଈଷ୍ଟାନିଷ୍ଟ ଵିଷଯ. ଜହାଁ ‘ନିଶ୍ଚଯସେ’ କହା ହୈ ଵହାଁ
ଐସା ଅର୍ଥ ସମଝନା ଚହିଯେ.
୧୧୨