ଵ୍ଯଵହ୍ରିଯଂତେ, ତଥୈଵ ଚ ବାଦରସୂକ୍ଷ୍ମତ୍ଵପରିଣାମଵିକଲ୍ପୈଃ ଷଟ୍ପ୍ରକାରତାମାପଦ୍ଯ ତ୍ରୈଲୋକ୍ଯରୂପେଣ ନିଷ୍ପଦ୍ଯ ସ୍ଥିତଵଂତ ଇତି. ତଥା ହି–ବାଦରବାଦରାଃ, ବାଦରାଃ, ବାଦରସୂକ୍ଷ୍ମାଃ, ସୂକ୍ଷ୍ମବାଦରାଃ, ସୂକ୍ଷ୍ମାଃ, ସୂକ୍ଷ୍ମ–ସୂକ୍ଷ୍ମା ଇତି. ତତ୍ର ଛିନ୍ନାଃ ସ୍ଵଯଂ ସଂଧାନାସମର୍ଥାଃ କାଷ୍ଠପାଷାଣଦଯୋ ବାଦରବାଦରାଃ. ଛିନ୍ନାଃ ସ୍ଵଯଂ ସଂଧାନସମର୍ଥାଃ କ୍ଷୀରଧୃତତୈଲତୋଯରସପ୍ରଭୃତଯୋ ବାଦରାଃ. ସ୍ଥୂଲୋପଲଂଭା ଅପି ଛେତ୍ତୁଂ ଭେତ୍ତୁମାଦାତୁମଶକ୍ଯାଃ ଛାଯାତପତମୋଜ୍ଯୋତ୍ସ୍ତ୍ରାଦଯୋ ବାଦରସୂକ୍ଷ୍ମାଃ. ସୂକ୍ଷ୍ମତ୍ଵେଽପି ସ୍ଥୂଲୋପଲଂଭାଃ ସ୍ପର୍ଶରସଗଂଧଶବ୍ଦାଃ ସୂକ୍ଷ୍ମ–ବାଦରାଃ. ସୂକ୍ଷ୍ମତ୍ଵେଽପି ହି କରଣାନୁପଲଭ୍ଯାଃ କର୍ମଵର୍ଗଣାଦଯଃ ସୂକ୍ଷ୍ମାଃ. ଅତ୍ଯଂତସୂକ୍ଷ୍ମାଃ କର୍ମଵର୍ଗଣା–ଭ୍ଯୋଽଧୋ ଦ୍ଵଯଣୁକ ସ୍କଂଧପର୍ଯନ୍ତାଃ ସୂକ୍ଷ୍ମସୂକ୍ଷ୍ମା ଇତି.. ୭୬.. ----------------------------------------------------------------------------- ‘ପୂରଣ – ଗଲନ’ ଘଟିତ ହୋନେସେ ପରମାଣୁ ନିଶ୍ଚଯସେ ‘୧ପୁଦ୍ଗଲ’ ହୈଂ. ସ୍କଂଧ ତୋ ୨ଅନେକପୁଦ୍ଗଲମଯ ଏକପର୍ଯାଯପନେକେ କାରଣ ପୁଦ୍ଗଲୋଂସେ ଅନନ୍ଯ ହୋନେସେ ଵ୍ଯଵହାରସେ ‘ପୁଦ୍ଗଲ’ ହୈ; ତଥା [ଵେ] ବାଦରତ୍ଵ ଔର ସୂକ୍ଷ୍ମତ୍ଵରୂପ ପରିଣାମୋଂକେ ଭେଦୋଂ ଦ୍ଵାରା ଛହ ପ୍ରକାରୋଂକୋ ପ୍ରାପ୍ତ କରକେ ତୀନ ଲୋକରୂପ ହୋକର ରହେ ହୈଂ. ଵେ ଛହ ପ୍ରକାରକେ ସ୍କଂଧ ଇସ ପ୍ରକାର ହୈଂଃ– [୧] ବାଦରବାଦର; [୨] ବାଦର; [୩] ବାଦରସୂକ୍ଷ୍ମ; [୪] ସୂକ୍ଷ୍ମବାଦର; [୫] ସୂକ୍ଷ୍ମ; [୬] ସୂକ୍ଷ୍ମସୂକ୍ଷ୍ମ. ଵହାଁ, [୧] କାଷ୍ଠପାଷାଣାଦିକ [ସ୍କଂଧ] ଜୋ କି ଛେଦନ ହୋନେପର ସ୍ଵଯଂ ନହୀଂ ଜୁଡ଼ ସକତେ ଵେ [ଘନ ପଦାର୍ଥ] ‘ବାଦରବାଦର’ ହୈଂ; [୨] ଦୂଧ, ଘୀ, ତେଲ, ଜଲ, ରସ ଆଦି [ସ୍କଂଧ] ଜୋ କି ଛେଦନ ହୋନେପର ସ୍ଵଯଂ ଜୁଡ଼ ଜାତେ ହୈଂ ଵେ [ପ୍ରଵାହୀ ପଦାର୍ଥ] ‘ବାଦର’ ହୈ; [୩] ଛାଯା, ଧୂପ, ଅଂଧକାର, ଚାଂଦନୀ ଆଦି [ସ୍କଂଧ] ଜୋ କି ସ୍ଥୂଲ ଜ୍ଞାତ ହୋନେପର ଭୀ ଜିନକା ଛେଦନ, ଭେଦନ ଅଥଵା [ହସ୍ତାଦି ଦ୍ଵାରା] ଗ୍ରହଣ ନହୀଂ କିଯା ଜା ସକତା ଵେ ‘ବାଦରସୂକ୍ଷ୍ମ’ ହୈଂ; [୪] ସ୍ପର୍ଶ–ରସ–ଗଂଧ–ଶବ୍ଦ ଜୋ କି ସୂକ୍ଷ୍ମ ହୋନେ ପର ଭୀ ସ୍ଥୂଲ ଜ୍ଞାତ ହୋତେ ହୈଂ [ଅର୍ଥାତ୍ ଚକ୍ଷକୋୁ ଛୋଡ଼କର ଚାର ଇନ୍ଦ୍ରିଯୋଂଂକେ ଵିଷଯଭୂତ ସ୍କଂଧ ଜୋ କି ଆଁଖସେ ଦିଖାଈ ନ ଦେନେ ପର ଭୀ ସ୍ପର୍ଶନେନ୍ଦ୍ରିଯ ଦ୍ଵାରା ସ୍ପର୍ଶ କିଯା ଜା ସକତା ହୈେ] ଜୀଭ ଦ୍ଵାରା ଜିନକା ସ୍ଵାଦ ଲିଯା ଜା ସକତା ହୈେ, ନାକସେ ସୂଂଂଧା ଜା ସକତା ହୈେ ଅଥଵା କାନସେ ସୁନା ଜା ସକତା ହୈେ ଵେ ‘ସୂକ୍ଷ୍ମବାଦର’ ହୈଂ; [୫] କର୍ମଵର୍ଗଣାଦି [ସ୍କଂଧ] କି ଜିନ୍ହେଂ ସୂକ୍ଷ୍ମପନା ହୈ ତଥା ଜୋ ଇନ୍ଦ୍ରିଯୋଂସେ ଜ୍ଞାତ ନ ହୋଂ ଐସେ ହୈଂ ଵେ ‘ସୂକ୍ଷ୍ମ’ ହୈଂ; [୬] କର୍ମଵର୍ଗଣାସେ ନୀଚେକେ [କର୍ମଵର୍ଗଣାତୀତ ଦ୍ଵିଅଣୁକ–ସ୍କଂଧ ତକକେ [ସ୍କଂଧ] ଜୋ କି ଅତ୍ଯନ୍ତ ସୂକ୍ଷ୍ମ ହୈଂ ଵେ ‘ସୂକ୍ଷ୍ମସୂକ୍ଷ୍ମ’ ହୈଂ.. ୭୬.. --------------------------------------------------------------------------
୧୨୨
୧. ଜିସମେଂ [ସ୍ପର୍ଶ–ରସ–ଗଂଧ–ଵର୍ଣକୀ ଅପେକ୍ଷାସେ ତଥା ସ୍କଂଧପର୍ଯାଯକୀ ଅପେକ୍ଷାସେ] ପୂରଣ ଔର ଗଲନ ହୋ ଵହ ପୁଦ୍ଗଲ ହୈ.
ପୂରଣ=ପୁରନା; ଭରନା; ପୂର୍ତି; ପୁଷ୍ଟି; ଵୃଦ୍ଧି. ଗଲନ=ଗଲନା; କ୍ଷୀଣ ହୋନା; କୃଶତା; ହାନିଃ ନ୍ଯୂନତାଃ [[୧] ପରମାଣୁଓଂକେ
ଵିଶେଷ ଗୁଣ ଜୋ ସ୍ପର୍ଶ–ରସ–ଗଂଧ–ଵର୍ଣ ହୈଂ ଉନମେଂ ହୋନେଵାଲୀ ଷଟ୍ସ୍ଥାନପତିତ ଵୃଦ୍ଧି ଵହ ପୂରଣ ହୈ ଔର ଷଟ୍ସ୍ଥାନପତିତ
ହାନି ଵହ ଗଲନ ହୈ; ଇସଲିଯେ ଇସ ପ୍ରକାର ପରମାଣୁ ପୂରଣ–ଗଲନଧର୍ମଵାଲେ ହୈଂ. [୨] ପରମାଣୁଓଂମେଂ ସ୍କଂଧରୂପ ପର୍ଯାଯକା
ଆଵିର୍ଭାଵ ହୋନା ସୋ ପୂରଣ ହୈ ଔର ତିରୋଭାଵ ହୋନା ଵହ ଗଲନ ହୈେ; ଇସ ପ୍ରକାର ଭୀ ପରମାଣୁଓଂମେଂ ପୂରଣଗଲନ ଘଟିତ
ହୋତା ହୈ.]
୨. ସ୍କଂଧ ଅନେକପରମାଣୁମଯ ହୈ ଇସଲିଯେ ଵହ ପରମାଣୁଓଂସେ ଅନନ୍ଯ ହୈ; ଔର ପରମାଣୁ ତୋ ପୁଦ୍ଗଲ ହୈଂ; ଇସଲିଯେ ସ୍କଂଧ ଭୀ ଵ୍ଯଵହାରସେ ‘ପୁଦ୍ଗଲ’ ହୈଂ.