ସୋ ଣେଓ ପରମାଣୂ ପରିଣାମଗୁଣୋ ସଯମସଦ୍ରେ.. ୭୮..
ଆଦେଶମାତ୍ରମୂର୍ତ୍ତଃ ଧାତୁଚତୁଷ୍କସ୍ଯ କାରଣଂ ଯସ୍ତୁ.
ସ ଜ୍ଞେଯଃ ପରମାଣୁଃ. ପରିଣାମଗୁଣଃ ସ୍ଵଯମଶବ୍ଦଃ.. ୭୮..
ପରମାଣୂନାଂ ଜାତ୍ଯଂତରତ୍ଵନିରାସୋଽଯମ୍.
ପରମଣୋର୍ହି ମୂର୍ତତ୍ଵନିବଂଧନଭୂତାଃ ସ୍ପର୍ଶରସଂଗଧଵର୍ଣା ଆଦେଶମାତ୍ରେଣୈଵ ଭିଦ୍ଯଂତେ; ଵସ୍ତୁଵସ୍ତୁ ଯଥା ତସ୍ଯ ସ ଏଵ ପ୍ରଦେଶ ଆଦିଃ ସ ଏଵ ମଧ୍ଯଂ, ସ ଏଵାଂତଃ ଇତି, ଏଵଂ ଦ୍ରଵ୍ଯଗୁଣଯୋରଵିଭକ୍ତପ୍ରଦେଶତ୍ଵାତ୍ ଯ ଏଵ ପରମାଣୋଃ -----------------------------------------------------------------------------
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥଃ– [ଯଃ ତୁ] ଜୋ [ଆଦେଶମାତ୍ରମୂର୍ତଃ] ଆଦେଶମାତ୍ରସେ ମୂର୍ତ ହୈ. [ଅର୍ଥାତ୍ ମାତ୍ର ଭେଦଵିଵକ୍ଷାସେ ମୂର୍ତତ୍ଵଵାଲା କହଲାତା ହୈ] ଔର [ଧାତୁଚତୁଷ୍କସ୍ଯ କାରଣଂ] ଜୋ [ପୃଥ୍ଵୀ ଆଦି] ଚାର ଧାତୁଓଂକା କାରଣ ହୈ [ସଃ] ଵହ [ପରମାଣୁଃ ଜ୍ଞେଯଃ] ପରମାଣୁ ଜାନନା – [ପରିଣାମଗୁଣଃ] ଜୋ କି ପରିଣାମଗୁଣଵାଲା ହୈ ଔର [ସ୍ଵଯମ୍ ଅଶବ୍ଦଃ] ସ୍ଵଯଂ ଅଶବ୍ଦ ହୈ.
ଟୀକାଃ– ପରମାଣୁ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଜାତିକେ ହୋନେକା ଯହ ଖଣ୍ଡନ ହୈ.
ମୂର୍ତତ୍ଵକେ କାରଣଭୂତ ସ୍ପର୍ଶ–ରସ–ଗଂଧ–ଵର୍ଣକା, ପରମାଣୁସେ ଆଦେଶମାତ୍ର ଦ୍ଵାରା ହୀ ଭେଦ କିଯା ଜାତା ହୈେ; ଵସ୍ତୁତଃ ତୋ ଜିସ ପ୍ରକାର ପରମାଣୁକା ଵହୀ ପ୍ରଦେଶ ଆଦି ହୈ, ଵହୀ ମଧ୍ଯ ହୈ ଔର ଵହୀ ଅନ୍ତ ହୈ; ଉସୀ ପ୍ରକାର ଦ୍ରଵ୍ଯ ଔର ଗୁଣକେ ଅଭିନ୍ନ ପ୍ରଦେଶ ହୋନେସେ, ଜୋ ପରମାଣୁକା ପ୍ରଦେଶ ହୈ, ଵହୀ ସ୍ପର୍ଶକା ହୈ, ଵହୀ ରସକା ହୈ, ଵହୀ ଗଂଧକା ହୈ, ଵହୀ ରୂପକା ହୈ. ଇସଲିଯେ କିସୀ ପରମାଣୁମେଂ ଗଂଧଗୁଣ କମ ହୋ, କିସୀ ପରମାଣୁମେଂ ଗଂଧଗୁଣ ଔର ରସଗୁଣ କମ ହୋ, କିସୀ ପରମାଣୁମେଂ ଗଂଧଗୁଣ, ରସଗୁଣ ଔର ରୂପଗୁଣ କମ ହୋ, -------------------------------------------------------------------------- ଆଦେଶ=କଥନ [ମାତ୍ର ଭେଦକଥନ ଦ୍ଵାରା ହୀ ପରମାଣୁସେ ସ୍ପର୍ଶ–ରସ–ଗଂଧ–ଵର୍ଣକା ଭେଦ କିଯା ଜାତା ହୈ, ପରମାର୍ଥତଃ ତୋ
ତେ ଜାଣଵୋ ପରମାଣୁ– ଜେ ପରିଣାମୀ, ଆପ ଅଶବ୍ଦ ଛେ. ୭୮.
୧୨୪