ପୂର୍ଵିକାଯାଃ କ୍ଷେତ୍ରସଂଖ୍ଯାଯାଃ ଏକେନ ପ୍ରଦେଶେନୈକାକାଶପ୍ରଦେଶାତିଵର୍ତିତଦ୍ଗତିପରିଣାମାଵଚ୍ଛିନ୍ନସମଯପୂର୍ଵିକାଯା କାଲସଂଖ୍ଯାଯାଃ ଐକନ ପ୍ରଦେଶେନ ପଦ୍ଵିଵର୍ତିଜଘନ୍ଯଵର୍ଣାଦିଭାଵାଵବୋଧପୂର୍ଵିକାଯା ଭାଵସଂଖ୍ଯାଯାଃ ପ୍ରଵିଭାଗ– କରଣାତ୍ ପ୍ରଵିଭକ୍ତା ସଂଖ୍ଯାଯା ଅପୀତି.. ୮୦..
ଖଂଧଂତରିଦଂ ଦଵ୍ଵଂ ପରମାଣୁ ତଂ ଵିଯାଣାହି.. ୮୧..
ସ୍କଂଧାଂତରିତଂ ଦ୍ରଵ୍ଯଂ ପରମାଣୁଂ ତଂ ଵିଜାନିହି.. ୮୧..
ପରମାଣୁଦ୍ରଵ୍ଯେ ଗୁଣପର୍ଯାଯଵୃତ୍ତିପ୍ରରୂପଣମେତତ୍.
ସର୍ଵତ୍ରାପି ପରମାଣୌ ରସଵର୍ଣଗଂଧସ୍ପର୍ଶାଃ ସହଭୁଵୋ ଗୁଣାଃ. ତେ ଚ କ୍ରମପ୍ରଵୃତ୍ତୈସ୍ତତ୍ର ସ୍ଵପର୍ଯାଯୈର୍ଵର୍ତନ୍ତେ. ତଥା ହି– ପଞ୍ଚାନାଂ ରସପର୍ଯାଯାଣାମନ୍ଯତମେନୈକେନୈକଦା ରସୋ ଵର୍ତତେ. -----------------------------------------------------------------------------
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥଃ– [ତଂ ପରମାଣୁଂ] ଵହ ପରମାଣୁ [ଏକରସଵର୍ଣଗଂଧ] ଏକ ରସଵାଲା, ଏକ ଵର୍ଣଵାଲା, ଏକ ଗଂଧଵାଲା ତଥା [ଦ୍ଵିସ୍ପର୍ଶେ] ଦୋ ସ୍ପର୍ଶଵାଲା ହୈ, [ଶବ୍ଦକାରଣମ୍] ଶବ୍ଦକା କାରଣ ହୈ, [ଅଶବ୍ଦମ୍] ଅଶବ୍ଦ ହୈ ଔର [ସ୍କଂଧାଂତରିତଂ] ସ୍କନ୍ଧକେ ଭୀତର ହୋ ତଥାପି [ଦ୍ରଵ୍ଯଂ] [ପରିପୂର୍ଣ ସ୍ଵତଂତ୍ର] ଦ୍ରଵ୍ଯ ହୈ ଐସା [ଵିଜାନୀହି] ଜାନୋ.
ଟୀକାଃ– ଯହ, ପରମାଣୁଦ୍ରଵ୍ଯମେଂ ଗୁଣ–ପର୍ଯାଯ ଵର୍ତନେକା [ଗୁଣ ଔର ପର୍ଯାଯ ହୋନେକା] କଥନ ହୈ.
ସର୍ଵତ୍ର ପରମାଣୁମେଂ ରସ–ଵର୍ଣ–ଗଂଧ–ସ୍ପର୍ଶ ସହଭାଵୀ ଗୁଣ ହୋତେ ହୈ; ଔର ଵେ ଗୁଣ ଉସମେଂ କ୍ରମଵର୍ତୀ ନିଜ ପର୍ଯାଯୋଂ ସହିତ ଵର୍ତତେ ହୈଂ. ଵହ ଇସ ପ୍ରକାରଃ– ପାଁଚ ରସପର୍ଯାଯୋମେଂସେ ଏକ ସମଯ କୋଈ ଏକ [ରସପର୍ଯାଯ] ସହିତ ରସ ଵର୍ତତା ହୈ; ପାଁଚ ଵର୍ଣପର୍ଯାଯୋଂମେଂସେ ଏକ ସମଯ କିସୀ ଏକ [ଵର୍ଣପର୍ଯାଯ] ସହିତ ଵର୍ଣ ଵର୍ତତା ହୈ ; --------------------------------------------------------------------------
ତେ ଶବ୍ଦହେତୁ, ଅଶବ୍ଦ ଛେ, ନେ ସ୍କଂଧମାଂ ପଣ ଦ୍ରଵ୍ଯ ଛେ. ୮୧.
୧୩୦