ସକଲପୁଦ୍ଗଲଵିକଲ୍ପୋପସଂହାରୋଽଯମ୍.
ଇନ୍ଦ୍ରିଯଵିଷଯାଃ ସ୍ପର୍ଶରସଗଂଧଵର୍ଣଶବ୍ଦାଶ୍ଚ, ଦ୍ରଵ୍ଯେନ୍ଦ୍ରିଯାଣି ସ୍ପର୍ଶନରସନଘ୍ରାଣଚକ୍ଷୁଃ–ଶ୍ରୋତ୍ରାଣି, କାଯାଃ ଔଦାରିକଵୈକ୍ରିଯକାହାରକତୈଜସକାର୍ମଣାନି, ଦ୍ରଵ୍ଯମନଃ, ଦ୍ରଵ୍ଯକର୍ମାଣି, ନୋକର୍ମାଣି, ଵିଚିତ୍ର– ପର୍ଯାଯୋତ୍ପତ୍ତିହେତଵୋଽନଂତା ଅନଂତାଣୁଵର୍ଗଣାଃ, ଅନଂତା ଅସଂଖ୍ଯେଯାଣୁଵର୍ଗଣାଃ, ଅନଂତା ସଂଖ୍ଯେଯାଣୁଵର୍ଗଣାଃ ଦ୍ଵଯ ଣୁକସ୍କଂଧପର୍ଯଂତାଃ, ପରମାଣଵଶ୍ଚ, ଯଦନ୍ଯଦପି ମୂର୍ତଂ ତତ୍ସର୍ଵଂ ପୁଦ୍ଗଲଵିକଲ୍ପତ୍ଵେନୋପସଂହର୍ତଵ୍ଯ–ମିତି..୮୨..
-----------------------------------------------------------------------------
ଟୀକାଃ– ଯହ, ସର୍ଵ ପୁଦ୍ଗଲଭେଦୋଂକା ଉପସଂହାର ହୈ.
ସ୍ପର୍ଶ, ରସ, ଗଂଧ, ଵର୍ଣ ଔର ଶବ୍ଦରୂପ [ପାଁଚ] ଇନ୍ଦ୍ରିଯଵିଷଯ, ସ୍ପର୍ଶନ, ରସନ, ଧ୍ରାଣ, ଚକ୍ଷୁ ଔର ଶ୍ରୋତ୍ରରୂପ [ପାଁଚ] ଦ୍ରଵ୍ଯେନ୍ଦ୍ରିଯାଁ, ଔଦାରିକ, ଵୈକ୍ରିଯିକ, ଆହାରକ, ତୈଜସ ଔର କାର୍ମଣରୂପ [ପାଁଚ] କାଯା, ଦ୍ରଵ୍ଯମନ, ଦ୍ରଵ୍ଯକର୍ମ, ନୋକର୍ମ, ଵିଚିତ୍ର ପର୍ଯାଯୋଂଂକୀ ଉତ୍ପତ୍ତିକେ ହେତୁଭୂତ [ଅର୍ଥାତ୍ ଅନେକ ପ୍ରକାରକୀ ପର୍ଯାଯେଂ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋନେକେ କାରଣଭୂତ] ଅନନ୍ତ ଅନନ୍ତାଣୁକ ଵର୍ଗଣାଏଁ, ଅନନ୍ତ ଅସଂଖ୍ଯାତାଣୁକ ଵର୍ଗଣାଏଁ ଔର ଦ୍ଵି–ଅଣୁକ ସ୍କନ୍ଧ ତକକୀ ଅନନ୍ତ ସଂଖ୍ଯାତାଣୁକ ଵର୍ଗଣାଏଁ ତଥା ପରମାଣୁ, ତଥା ଅନ୍ଯ ଭୀ ଜୋ କୁଛ ମୂର୍ତ ହୋ ଵହ ସବ ପୁଦ୍ଗଲକେ ଭେଦ ରୂପସେ ସମେଟନା.
ଭାଵାର୍ଥଃ– ଵୀତରାଗ ଅତୀନ୍ଦ୍ରିଯ ସୁଖକେ ସ୍ଵାଦସେ ରହିତ ଜୀଵୋଂକୋ ଉପଭୋଗ୍ଯ ପଂଚେନ୍ଦ୍ରିଯଵିଷଯ, ଅତୀନ୍ଦ୍ରିଯ ଆତ୍ମସ୍ଵରୂପସେ ଵିପରୀତ ପାଁଚ ଇନ୍ଦ୍ରିଯାଁ, ଅଶରୀର ଆତ୍ମପଦାର୍ଥସେ ପ୍ରତିପକ୍ଷଭୂତ ପାଁଚ ଶରୀର, ମନୋଗତ– ଵିକଲ୍ପଜାଲରହିତ ଶୁଦ୍ଧଜୀଵାସ୍ତିକାଯସେ ଵିପରୀତ ମନ, କର୍ମରହିତ ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯସେ ପ୍ରତିକୂଲ ଆଠ କର୍ମ ଔର ଅମୂର୍ତ ଆତ୍ମସ୍ଵଭାଵସେ ପ୍ରତିପକ୍ଷଭୂତ ଅନ୍ଯ ଭୀ ଜୋ କୁଛ ମୂର୍ତ ହୋ ଵହ ସବ ପୁଦ୍ଗଲ ଜାନୋ.. ୮୨..
ଇସ ପ୍ରକାର ପୁଦ୍ଗଲଦ୍ରଵ୍ଯାସ୍ତିକାଯକା ଵ୍ଯାଖ୍ଯାନ ସମାପ୍ତ ହୁଆ.
-------------------------------------------------------------------------- ଲୋକମେଂ ଅନନ୍ତ ପରମାଣୁଓଂକୀ ବନୀ ହୁଈ ଵର୍ଗଣାଏଁ ଅନନ୍ତ ହୈଂ, ଅସଂଖ୍ଯାତ ପରମାଣୁଓଂକୀ ବନୀ ହୁଈ ଵର୍ଗଣାଏଁ ଭୀ ଅନନ୍ତ
[ଅଵିଭାଗୀ ପରମାଣୁ ଭୀ ଅନନ୍ତ ହୈଂ.]
୧୩୨