କହାନଜୈନଶାସ୍ତ୍ରମାଲା] ଷଡ୍ଦ୍ରଵ୍ଯ–ପଂଚାସ୍ତିକାଯଵର୍ଣନ
ଅଥ ଧର୍ମାଧର୍ମଦ୍ରଵ୍ଯାସ୍ତିକାଯଵ୍ଯାଖ୍ଯାନମ୍.
ଲେଗାଗାଢଂ ପୁଟ୍ଠଂ ପିହୁଲମସଂଖାଦିଯପଦେସଂ.. ୮୩..
ଲେକାଵଗାଢଃ ସ୍ପୃଷ୍ଟଃ ପୃଥୁଲୋଽସଂଖ୍ଯାତପ୍ରଦେଶଃ.. ୮୩..
ଧର୍ମସ୍ଵରୂପାଖ୍ଯାନମେତତ୍.
ଧର୍ମୋ ହି ସ୍ପର୍ଶରସଗଂଧଵର୍ଣାନାମତ୍ଯଂତାଭାଵାଦମୂର୍ତସ୍ଵଭାଵଃ. ତ୍ତ ଏଵ ଚାଶବ୍ଦଃ. ସ୍କଲ– ଲୋକାକାଶାଭିଵ୍ଯାପ୍ଯାଵସ୍ଥିତତ୍ଵାଲ୍ଲୋକାଵଗାଢଃ. ଅଯୁତସିଦ୍ଧପ୍ରଦେଶତ୍ଵାତ୍ ସ୍ପଷ୍ଟଃ. ସ୍ଵଭାଵାଦେଵ ସର୍ଵତୋ ଵିସ୍ତୃତତ୍ଵାତ୍ପୃଥୁଲଃ. ନିଶ୍ଚଯନଯେନୈକପ୍ରଦେଶୋଽପି ଵ୍ଯଵହାରନଯେନାସଂଖ୍ଯାତପ୍ରଦେଶ ଇତି.. ୮୩.. -----------------------------------------------------------------------------
ଅବ ଧର୍ମଦ୍ରଵ୍ଯାସ୍ତିକାଯ ଔର ଅଧର୍ମଦ୍ରଵ୍ଯାସ୍ତିକାଯକା ଵ୍ଯାଖ୍ଯାନ ହୈ.
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥଃ– [ଧର୍ମାସ୍ତିକାଯଃ] ଧର୍ମାସ୍ତିକାଯ [ଅସ୍ପର୍ଶଃ] ଅସ୍ପର୍ଶ, [ଅରସଃ] ଅରସ, [ଅଵର୍ଣଗଂଧଃ] ଅଗନ୍ଧ, ଅଵର୍ଣ ଔର [ଅଶବ୍ଦଃ] ଅଶବ୍ଦ ହୈ; [ଲୋକାଵଗାଢଃ] ଲୋକଵ୍ଯାପକ ହୈଃ [ସ୍ପୃଷ୍ଟଃ] ଅଖଣ୍ଡ, [ପୃଥୁଲଃ] ଵିଶାଲ ଔର [ଅସଂଖ୍ଯାତପ୍ରଦେଶଃ] ଅସଂଖ୍ଯାତପ୍ରଦେଶୀ ହୈ.
ଟୀକାଃ– ଯହ, ଧର୍ମକେ [ଧର୍ମାସ୍ତିକାଯକେ] ସ୍ଵରୂପକା କଥନ ହୈ.
ସ୍ପର୍ଶ, ରସ, ଗଂଧ ଔର ଵର୍ଣକା ଅତ୍ଯନ୍ତ ଅଭାଵ ହୋନେସେ ଧର୍ମ [ଧର୍ମାସ୍ତିକାଯ] ଵାସ୍ତଵମେଂ ଅମୂର୍ତସ୍ଵଭାଵଵାଲା ହୈ; ଔର ଇସୀଲିଯେ ଅଶବ୍ଦ ହୈ; ସମସ୍ତ ଲୋକାକାଶମେଂ ଵ୍ଯାପ୍ତ ହୋକର ରହନେସେ ଲୋକଵ୍ଯାପକ ହୈ; ୧ଅଯୁତସିଦ୍ଧ ପ୍ରଦେଶଵାଲା ହୋନେସେ ଅଖଣ୍ଡ ହୈ; ସ୍ଵଭାଵସେ ହୀ ସର୍ଵତଃ ଵିସ୍ତୃତ ହୋନେସେ ଵିଶାଲ ହୈ; ନିଶ୍ଚଯନଯସେ ‘ଏକପ୍ରଦେଶୀ’ ହୋନ ପର ଭୀ ଵ୍ଯଵହାରନଯସେ ଅସଂଖ୍ଯାତପ୍ରଦେଶୀ ହୈ.. ୮୩.. --------------------------------------------------------------------------
ଲୋକାଵଗାହୀ, ଅଖଂଡ ଛେ, ଵିସ୍ତୃତ, ଅସଂଖ୍ଯପ୍ରଦେଶ. ୮୩.
୧. ଯୁତସିଦ୍ଧ=ଜୁଡ଼େ ହୁଏ; ସଂଯୋଗସିଦ୍ଧ. [ଧର୍ମାସ୍ତିକାଯମେଂ ଭିନ୍ନ–ଭିନ୍ନ ପ୍ରଦେଶୋଂକା ସଂଯୋଗ ହୁଆ ହୈ ଐସା ନହୀଂ ହୈ, ଇସଲିଯେ
ଉସମେଂ ବୀଚମେଂ ଵ୍ଯଵଧାନ–ଅନ୍ତର–ଅଵକାଶ ନହୀଂ ହୈ ; ଇସଲିଯେ ଧର୍ମାସ୍ତିକାଯ ଅଖଣ୍ଡ ହୈ.]
୨. ଏକପ୍ରଦେଶୀ=ଅଵିଭାଜ୍ଯ–ଏକକ୍ଷେତ୍ରଵାଲା. [ନିଶ୍ଚଯନଯସେ ଧର୍ମାସ୍ତିକାଯ ଅଵିଭାଜ୍ଯ–ଏକପଦାର୍ଥ ହୋନେସେ ଅଵିଭାଜ୍ଯ–
ଏକକ୍ଷେତ୍ରଵାଲା ହୈ.]