କହାନଜୈନଶାସ୍ତ୍ରମାଲା] ଷଡ୍ଦ୍ରଵ୍ଯ–ପଂଚାସ୍ତିକାଯଵର୍ଣନ
ସୀନାଵିନାଭୂତସହାଯମାତ୍ରତ୍ଵାତ୍କାରଣଭୂତଃ. ସ୍ଵାସ୍ତିତ୍ଵମାତ୍ରନିର୍ଵୃତ୍ତତ୍ଵାତ୍ ସ୍ଵଯମକାର୍ଯ ଇତି.. ୮୪..
ତ୍ହ ଜୀଵପୁଗ୍ଗଲୋଣଂ ଧମ୍ମଂ ଦଵ୍ଵଂ ଵିଯାଣାହି.. ୮୫..
ତ୍ଥା ଜୀଵପୁଦ୍ଗଲାନାଂ ଧର୍ମଦ୍ରଵ୍ଯଂ ଵିଜାନୀହି.. ୮୫..
----------------------------------------------------------------------------- ତଥାପି ସ୍ଵରୂପସେ ଚ୍ଯୁତ ନହୀଂ ହୋତା ଇସଲିଯେ ନିତ୍ଯ ହୈ; ଗତିକ୍ରିଯାପରିଣତକୋ [ଗତିକ୍ରିଯାରୂପସେ ପରିଣମିତ ହୋନେମେଂ ଜୀଵ–ପୁଦ୍ଗଲୋଂକୋ] ୧ଉଦାସୀନ ୨ଅଵିନାଭାଵୀ ସହାଯମାତ୍ର ହୋନେସେ [ଗତିକ୍ରିଯାପରିଣତକୋ] କାରଣଭୂତ ହୈ; ଅପନେ ଅସ୍ତିତ୍ଵମାତ୍ରସେ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୋନେକେ କାରଣ ସ୍ଵଯଂ ଅକାର୍ଯ ହୈ [ଅର୍ଥାତ୍ ସ୍ଵଯଂସିଦ୍ଧ ହୋନେକେ କାରଣ କିସୀ ଅନ୍ଯସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ନହୀଂ ହୁଆ ହୈ ଇସଲିଯେ କିସୀ ଅନ୍ଯ କାରଣକେ କାର୍ଯରୂପ ନହୀଂ ହୈ].. ୮୪..
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥଃ– [ଯଥା] ଜିସ ପ୍ରକାର[ଲୋକେ] ଜଗତମେଂ [ଉଦକଂ] ପାନୀ [ମତ୍ସ୍ଯାନାଂ] ମଛଲିଯୋଂକୋ [ଗମନାନୁଗ୍ରହକରଂ ଭଵତି] ଗମନମେଂ ଅନୁଗ୍ରହ କରତା ହୈ, [ତଥା] ଉସୀ ପ୍ରକାର [ଧର୍ମଦ୍ରଵ୍ଯଂ] ଧର୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ [ଜୀଵପୁଦ୍ଗଲାନାଂ] ଜୀଵ–ପୁଦ୍ଗଲୋଂକୋ ଗମନମେଂ ଅନୁଗ୍ରହ କରତା ହୈ [–ନିମିତ୍ତଭୂତ ହୋତା ହୈ] ଐସା [ଵିଜାନୀହି] ଜାନୋ. --------------------------------------------------------------------------
ତ୍ଯମ ଧର୍ମ ପଣ ଅନୁଗ୍ରହ କରେ ଜୀଵ–ପୁଦ୍ଗଲୋନେ ଗମନମାଂ. ୮୫.
୧. ଜିସ ପ୍ରକାର ସିଦ୍ଧଭଗଵାନ, ଉଦାସୀନ ହୋନେ ପର ଭୀ, ସିଦ୍ଧଗୁଣୋଂକେ ଅନୁରାଗରୂପସେ ପରିଣମତ ଭଵ୍ଯ ଜୀଵୋଂକୋ
ସିଦ୍ଧଗତିକେ ସହକାରୀ କାରଣଭୂତ ହୈ, ଉସୀ ପ୍ରକାର ଧର୍ମ ଭୀ, ଉଦାସୀନ ହୋନେ ପର ଭୀ, ଅପନେ–ଅପନେ ଭାଵୋଂସେ ହୀ
ଗତିରୂପ ପରିଣମିତ ଜୀଵ–ପୁଦ୍ଗଲୋଂକୋ ଗତିକା ସହକାରୀ କାରଣ ହୈ.
୨. ଯଦି କୋଈ ଏକ, କିସୀ ଦୂସରେକେ ବିନା ନ ହୋ, ତୋ ପହଲେକୋ ଦୂସରେକା ଅଵିନାଭାଵୀ କହା ଜାତା ହୈ. ଯହାଁ ଧର୍ମଦ୍ରଵ୍ଯକୋ
‘ଗତିକ୍ରିଯାପରିଣତକା ଅଵିନାଭାଵୀ ସହାଯମାତ୍ର’ କହା ହୈ. ଉସକା ଅର୍ଥ ହୈ କି – ଗତିକ୍ରିଯାପରିଣତ ଜୀଵ–ପୁଦ୍ଗଲ
ନ ହୋ ତୋ ଵହାଁ ଧର୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ଉନ୍ହେଂ ସହାଯମାତ୍ରରୂପ ଭୀ ନହୀଂ ହୈ; ଜୀଵ–ପୁଦ୍ଗଲ ସ୍ଵଯଂ ଗତିକ୍ରିଯାରୂପସେ ପରିଣମିତ ହୋତେ ହୋଂ
ତଭୀ ଧର୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ଉନ୍ହେଂେ ଉଦାସୀନ ସହାଯମାତ୍ରରୂପ [ନିମିତ୍ତମାତ୍ରରୂପ] ହୈ, ଅନ୍ଯଥା ନହୀଂ.