୧୪୮
ପୃଥଗୁପଲବ୍ଧିଵିଶେଷାଣି କୁଵୈତ୍ଯେକତ୍ଵମନ୍ଯତ୍ଵମ୍.. ୯୬..
ଧର୍ମାଧର୍ମଲୋକାକାଶାନାମଵଗାହଵଶାଦେକତ୍ଵେଽପି ଵସ୍ତୁତ୍ଵେନାନ୍ଯତ୍ଵମତ୍ରୋକ୍ତମ୍.
ଧର୍ମାଧର୍ମଲୋକାକାଶାନି ହି ସମାନପରିମାଣତ୍ଵାତ୍ସହାଵସ୍ଥାନମାତ୍ରେଣୈଵୈକତ୍ଵଭାଞ୍ଜି. ଵସ୍ତୁତସ୍ତୁ ଵ୍ଯଵହାରେଣ ଗତିସ୍ଥିତ୍ଯଵଗାହହେତୁତ୍ଵରୂପେଣ ନିଶ୍ଚଯେନ ଵିଭକ୍ତପ୍ରଦେଶତ୍ଵରୂପେଣ ଵିଶେଷେଣ ପୃଥଗୁପ– ଲଭ୍ଯମାନେନାନ୍ଯତ୍ଵଭାଞ୍ଜ୍ଯେଵ ଭଵଂତୀତି.. ୯୬..
-----------------------------------------------------------------------------
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥଃ– [ଧର୍ମାଧର୍ମାକାଶାନି] ଧର୍ମ, ଅଧର୍ମ ଔର ଆକାଶ [ଲୋକାକାଶ] [ସମାନପରିମାଣାନି] ସମାନ ପରିମାଣଵାଲେ [ଅପୃଥଗ୍ଭୂତାନି] ଅପୃଥଗ୍ଭୂତ ହୋନେସେ ତଥା [ପୃଥଗୁପଲବ୍ଧିଵିଶେଷାଣି] ପୃଥକ–ଉପଲବ୍ଧ [ଭିନ୍ନ–ଭିନ୍ନ] ଵିଶେଷଵାଲେ ହୋନେସେ [ଏକତ୍ଵମ୍ ଅନ୍ଯତ୍ଵମ୍] ଏକତ୍ଵ ତଥା ଅନ୍ଯତ୍ଵକୋ [କୁର୍ଵଂତି] କରତେ ହୈ.
ଟୀକାଃ– ଯହାଁ, ଧର୍ମ, ଅଧର୍ମ ଔର ଲୋକାକାଶକା ଅଵଗାହକୀ ଅପେକ୍ଷାସେ ଏକତ୍ଵ ହୋନେ ପର ଭୀ ଵସ୍ତୁରୂପସେ ଅନ୍ଯତ୍ଵ କହା ଗଯା ହୈ .
ଧର୍ମ, ଅଧର୍ମ ଔର ଲୋକାକାଶ ସମାନ ପରିମାଣଵାଲେ ହୋନେକେ କାରଣ ସାଥ ରହନେ ମାତ୍ରସେ ହୀ [–ମାତ୍ର ଏକକ୍ଷେତ୍ରାଵଗାହକୀ ଅପେକ୍ଷାସେ ହୀ] ଏକତ୍ଵଵାଲେ ହୈଂ; ଵସ୍ତୁତଃ ତୋ [୧] ଵ୍ଯଵହାରସେ ଗତିହେତୁତ୍ଵ, ସ୍ଥିତିହେତୁତ୍ଵ ଔର ଅଵଗାହହେତୁତ୍ଵରୂପ [ପୃଥକ୍–ଉପଲବ୍ଧ ଵିଶେଷ ଦ୍ଵାରା] ତଥା [୨] ନିଶ୍ଚଯସେ ୧ଵିଭକ୍ତପ୍ରଦେଶତ୍ଵରୂପ ପୃଥକ୍–ଉପଲବ୍ଧ ୨ଵିଶେଷ ଦ୍ଵାରା, ଵେ ଅନ୍ଯତ୍ଵଵାଲେ ହୀ ହୈଂ.
ଭାଵାର୍ଥଃ– ଧର୍ମ, ଅଧର୍ମ ଔର ଲୋକାକାଶକା ଏକତ୍ଵ ତୋ ମାତ୍ର ଏକକ୍ଷେତ୍ରାଵଗାହକୀ ଅପେକ୍ଷାସେ ହୀ କହା ଜା ସକତା ହୈ; ଵସ୍ତୁରୂପସେ ତୋ ଉନ୍ହେଂ ଅନ୍ଯତ୍ଵ ହୀ ହୈ, କ୍ଯୋଂକି [୧] ଉନକେ ଲକ୍ଷଣ ଗତିହେତୁତ୍ଵ, ସ୍ଥିତିହେତୁତ୍ଵ ଔର ଅଵଗାହହେତୁତ୍ଵରୂପ ଭିନ୍ନ–ଭିନ୍ନ ହୈଂ ତଥା [୨] ଉନକେ ପ୍ରଦେଶ ଭୀ ଭିନ୍ନ–ଭିନ୍ନ ହୈଂ.. ୯୬..
ଇସ ପ୍ରକାର ଆକାଶଦ୍ରଵ୍ଯାସ୍ତିକାଯକା ଵ୍ଯାଖ୍ଯାନ ସମାପ୍ତ ହୁଆ. -------------------------------------------------------------------------- ୧. ଵିଭକ୍ତ=ଭିନ୍ନ. [ଧର୍ମ, ଅଧର୍ମ ଔର ଆକାଶକୋ ଭିନ୍ନପ୍ରଦେଶପନା ହୈ.] ୨. ଵିଶେଷ=ଖାସିଯତ; ଵିଶିଷ୍ଟତା; ଵିଶେଷତା. [ଵ୍ଯଵହାରସେ ତଥା ନିଶ୍ଚଯସେ ଧର୍ମ, ଅଧର୍ମ ଔର ଆକାଶକେ ଵିଶେଷ ପୃଥକ୍