କହାନଜୈନଶାସ୍ତ୍ରମାଲା] ଷଡ୍ଦ୍ରଵ୍ଯ–ପଂଚାସ୍ତିକାଯଵର୍ଣନ
[
୧୫୭
ଏଵଂ ପଵଯଣସାରଂ ପଂଚତ୍ଥିଯସଂଗହଂ ଵିଯାଣିତ୍ତା.
ଜୋ ମୁଯଦି ରାଗଦାସେ ସୋ ଗାହଦି ଦୁକ୍ଖପରିମୋକ୍ଖଂ.. ୧୦୩..
ଏଵଂ ପ୍ରଵଚନସାଂର ପଞ୍ଚାସ୍ତିକାଯସଂଗ୍ରହଂ ଵିଜ୍ଞାଯ.
ଯୋ ମୁଞ୍ଚତି ରାଗଦ୍ଵେଷୌ ସ ଗାହତେ ଦୁଃଖପରିମୋକ୍ଷମ୍.. ୧୦୩..
ତଦଵବୋଧଫଲପୁରସ୍ସରଃ ପଞ୍ଚାସ୍ତିକାଯଵ୍ଯାଖ୍ଯୋପସଂହାରୋଽଯମ୍.
ନ ଖଲୁ କାଲକଲିତପଞ୍ଚାସ୍ତିକାଯେଭ୍ଯୋଽନ୍ଯତ୍ କିମପି ସକଲେନାପି ପ୍ରଵଚନେନ ପ୍ରତିପାଦ୍ଯତେ. ତତଃ
ପ୍ରଵଚନସାର ଏଵାଯଂ ପଞ୍ଚାସ୍ତିକାଯସଂଗ୍ରହଃ. ଯୋ ହି ନାମାମୁଂ ସମସ୍ତଵସ୍ତୁତତ୍ତ୍ଵାଭିଧାଯିନମର୍ଥତୋଽ–
ର୍ଥିତଯାଵବୁଧ୍ଯାତ୍ରୈଵ ଜୀଵାସ୍ତିକାଯାଂତର୍ଗତମାତ୍ମାନଂ ସ୍ଵରୂପେଣାତ୍ଯଂତଵିଶୁଦ୍ଧଚୈତନ୍ଯସ୍ଵଭାଵଂ ନିଶ୍ଚିତ୍ଯ ପର–
-----------------------------------------------------------------------------
ଗାଥା ୧୦୩
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥଃ– [ଏଵମ୍] ଇସ ପ୍ରକାର [ପ୍ରଵଚନସାରଂ] ପ୍ରଵଚନକେ ସାରଭୂତ [ପଞ୍ଚାସ୍ତିକାଯସଂଗ୍ରହଂ]
‘ପଂଚାସ୍ତିକାଯସଂଗ୍ରହ’କୋ [ଵିଜ୍ଞାଯ] ଜାନକର [ଯଃ] ଜୋ [ରାଗଦ୍ଵେଷୌ] ରାଗଦ୍ଵେଷକୋ [ମୁଞ୍ଚତି] ଛୋଡ଼ତା ହୈ,
[ସଃ] ଵହ [ଦୁଃଖପରିମୋକ୍ଷମ୍ ଗାହତେ] ଦୁଃଖସେ ପରିମୁକ୍ତ ହୋତା ହୈ.
ଟୀକାଃ– ଯହାଁ ପଂଚାସ୍ତିକାଯକେ ଅଵବୋଧକା ଫଲ କହକର ପଂଚାସ୍ତିକାଯକେ ଵ୍ଯାଖ୍ଯାନକା ଉପସଂହାର
କିଯା ଗଯା ହୈ.
ଵାସ୍ତଵମେଂ ସମ୍ପୂର୍ଣ [ଦ୍ଵାଦଶାଂଗରୂପସେ ଵିସ୍ତୀର୍ଣ] ପ୍ରଵଚନ କାଲ ସହିତ ପଂଚାସ୍ତିକାଯସେ ଅନ୍ଯ କୁଛ ଭୀ
ପ୍ରତିପାଦିତ ନହୀଂ କରତା; ଇସଲିଯେ ପ୍ରଵଚନକା ସାର ହୀ ଯହ ‘ପଂଚାସ୍ତିକାଯସଂଗ୍ରହ’ ହୈ. ଜୋ ପୁରୁଷ
ସମସ୍ତଵସ୍ତୁତତ୍ତ୍ଵକା କଥନ କରନେଵାଲେ ଇସ ‘ପଂଚାସ୍ତିକାଯସଂଗ୍ରହ’ କୋ ୧ଅର୍ଥତଃ ୨ଅର୍ଥୀରୂପସେ ଜାନକର,
--------------------------------------------------------------------------
୧. ଅର୍ଥତ=ଅର୍ଥାନୁସାର; ଵାଚ୍ଯକା ଲକ୍ଷଣ କରକେ; ଵାଚ୍ଯସାପେକ୍ଷ; ଯଥାର୍ଥ ରୀତିସେ.
୨. ଅର୍ଥୀରୂପସେ=ଗରଜୀରୂପସେ; ଯାଚକରୂପସେ; ସେଵକରୂପସେ; କୁଛ ପ୍ରାପ୍ତ କରନେ କେ ପ୍ରଯୋଜନସେ [ଅର୍ଥାତ୍ ହିତପ୍ରାପ୍ତିକେ
ହେତୁସେ].
ଏ ରୀତେ ପ୍ରଵଚନସାରରୂପ ‘ପଂଚାସ୍ତିସଂଗ୍ରହ’ ଜାଣୀନେ
ଜେ ଜୀଵ ଛୋଡେ ରାଗଦ୍ଵେଷ, ଲହେ ସକଲଦୁଖମୋକ୍ଷନେ. ୧୦୩.