କହାନଜୈନଶାସ୍ତ୍ରମାଲା] ନଵପଦାର୍ଥପୂର୍ଵକ–ମୋକ୍ଷମାର୍ଗପ୍ରପଂଚଵର୍ଣନ
ତତ୍ତ୍ଵଵିନିଶ୍ଚଯବୀଜମ୍. ତେଷାମେଵ ମିଥ୍ଯାଦର୍ଶନୋଦଯାନ୍ନୌଯାନସଂସ୍କାରାଦି ସ୍ଵରୂପଵିପର୍ଯଯେଣାଧ୍ଯଵସୀଯ–ମାନାନାଂ ତନ୍ନିଵୃତ୍ତୌ ସମଞ୍ଜସାଧ୍ଯଵସାଯଃ ସମ୍ଯଗ୍ଜ୍ଞାନଂ, ମନାଗ୍ଜ୍ଞାନଚେତନାପ୍ରଧାନାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵୋପଲଂଭବୀଜମ୍. ସମ୍ଯଗ୍ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନସନ୍ନିଧାନାଦମାର୍ଗେଭ୍ଯଃ ସମଗ୍ରେଭ୍ଯଃ ପରିଚ୍ଯୁତ୍ଯ ସ୍ଵତତ୍ତ୍ଵେ ଵିଶେଷେଣ ରୂଢମାର୍ଗାଣାଂ ସତା– ମିନ୍ଦ୍ରିଯାନିନ୍ଦ୍ରିଯଵିଷଯଭୂତେଷ୍ଵର୍ଥେଷୁ ରାଗଦ୍ଵେଷପୂର୍ଵକଵିକାରାଭାଵାନ୍ନିର୍ଵିକାରାଵବୋଧସ୍ଵଭାଵଃ ସମଭାଵଶ୍ଚାରିତ୍ରଂ, ତଦାତ୍ଵାଯତିରମଣୀଯମନଣୀଯସୋଽପୁନର୍ଭଵସୌଖ୍ଯସ୍ଯୈକବୀଜମ୍. ଇତ୍ଯେଷ ତ୍ରିଲକ୍ଷଣୋ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗଃ ପୁରସ୍ତା– ନ୍ନିଶ୍ଚଯଵ୍ଯଵହାରାଭ୍ଯାଂ ଵ୍ଯାଖ୍ଯାସ୍ଯତେ. ଇହ ତୁ ସମ୍ଯଗ୍ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଯୋର୍ଵିଷଯଭୂତାନାଂ ନଵପଦାର୍ଥାନାମୁ– ପୋଦ୍ଧାତହେତୁତ୍ଵେନ ସୂଚିତ ଇତି.. ୧୦୭.. ----------------------------------------------------------------------------- ଆତ୍ମତତ୍ତ୍ଵକେ ୧ଵିନିଶ୍ଚଯକା ବୀଜ ହୈ. ୨ନୌକାଗମନକେ ସଂସ୍କାରକୀ ଭାଁତି ମିଥ୍ଯାଦର୍ଶନକେ ଉଦଯକେ କାରଣ ଜୋ ସ୍ଵରୂପଵିପର୍ଯଯପୂର୍ଵକ ଅଧ୍ଯଵସିତ ହୋତେ ହୈଂ [ଅର୍ଥାତ୍ ଵିପରୀତ ସ୍ଵରୂପସେ ସମଝମେଂ ଆତେ ହୈଂ – ଭାସିତ ହୋତେ ହୈଂ] ଐସେ ଉନ ‘ଭାଵୋଂ’ କା ହୀ [–ନଵ ପଦାର୍ଥୋଂକା ହୀ], ମିଥ୍ଯାଦର୍ଶନକେ ଉଦଯକୀ ନିଵୃତ୍ତି ହୋନେ ପର, ଜୋ ସମ୍ଯକ୍ ଅଧ୍ଯଵସାଯ [ସତ୍ଯ ସମଝ, ଯଥାର୍ଥ ଅଵଭାସ, ସଚ୍ଚା ଅଵବୋଧ] ହୋନା, ଵହ ସମ୍ଯଗ୍ଜ୍ଞାନ ହୈ – ଜୋ କି [ସମ୍ଯଗ୍ଜ୍ଞାନ] କୁଛ ଅଂଶମେଂ ଜ୍ଞାନଚେତନାପ୍ରଧାନ ଆତ୍ମତତ୍ତ୍ଵକୀ ଉପଲବ୍ଧିକା [ଅନୁଭୂତିକା] ବୀଜ ହୈ. ସମ୍ଯଗ୍ଦର୍ଶନ ଔର ସମ୍ଯଗ୍ଜ୍ଞାନକେ ସଦ୍ଭାଵକେ କାରଣ ସମସ୍ତ ଅମାର୍ଗୋଂସେ ଛୂଟକର ଜୋ ସ୍ଵତତ୍ତ୍ଵମେଂ ଵିଶେଷରୂପସେ ୩ରୂଢ଼ ମାର୍ଗଵାଲେ ହୁଏ ହୈଂ ଉନ୍ହେଂ ଇନ୍ଦ୍ରିଯ ଔର ମନକେ ଵିଷଯଭୂତ ପଦାର୍ଥୋଂକେ ପ୍ରତି ରାଗଦ୍ଵେଷପୂର୍ଵକ ଵିକାରକେ ଅଭାଵକେ କାରଣ ଜୋ ନିର୍ଵିକାରଜ୍ଞାନସ୍ଵଭାଵଵାଲା ସମଭାଵ ହୋତା ହୈ, ଵହ ଚାରିତ୍ର ହୈ – ଜୋ କି [ଚାରିତ୍ର] ଉସ କାଲମେଂ ଔର ଆଗାମୀ କାଲମେଂ ରମଣୀଯ ହୈ ଔର ଅପୁନର୍ଭଵକେ [ମୋକ୍ଷକେ] ମହା ସୌଖ୍ଯକା ଏକ ବୀଜ ହୈ.
–ଐସେ ଇସ ତ୍ରିଲକ୍ଷଣ [ସମ୍ଯଗ୍ଦର୍ଶନ–ଜ୍ଞାନ–ଚାରିତ୍ରାତ୍ମକ] ମୋକ୍ଷମାର୍ଗକା ଆଗେ ନିଶ୍ଚଯ ଔର ଵ୍ଯଵହାରସେ ଵ୍ଯାଖ୍ଯାନ କିଯା ଜାଏଗା. ଯହାଁ ତୋ ସମ୍ଯଗ୍ଦର୍ଶନ ଔର ସମ୍ଯଗ୍ଜ୍ଞାନକେ ଵିଷଯଭୂତ ନଵ ପଦାର୍ଥୋଂକେ ୪ଉପୋଦ୍ଘାତକେ ହେତୁ ରୂପସେ ଉସକୀ ସୂଚନା ଦୀ ଗଈ ହୈ.. ୧୦୭.. -------------------------------------------------------------------------- ଯହାଁ ‘ସଂସ୍କାରାଦି’କେ ବଦଲେ ଜହାଁ ତକ ସମ୍ଭଵ ହୈ ‘ସଂସ୍କାରାଦିଵ’ ହୋନା ଚାହିଯେ ଐସା ଲଗତା ହୈ. ୧. ଵିନିଶ୍ଚଯ = ନିଶ୍ଚଯ; ଦ୍ରଢ଼ ନିଶ୍ଚଯ. ୨. ଜିସ ପ୍ରକାର ନାଵମେଂ ବୈଠେ ହୁଏ କିସୀ ମନୁଷ୍ଯକୋ ନାଵକୀ ଗତିକେ ସଂସ୍କାରଵଶ, ପଦାର୍ଥ ଵିପରୀତ ସ୍ଵରୂପସେ ସମଝମେଂ ଆତେ
ଭୀ ଗତିମାନ ସମଝମେଂ ଆତେ ହୈଂ], ଉସୀ ପ୍ରକାର ଜୀଵକୋ ମିଥ୍ଯାଦର୍ଶନକେ ଉଦଯଵଶ ନଵ ପଦାର୍ଥ ଵିପରୀତ ସ୍ଵରୂପସେ
ସମଝମେଂ ଆତେ ହୈଂ.
୩. ରୂଢ଼ = ପକ୍କା; ପରିଚଯସେ ଦ୍ରଢ଼ ହୁଆ. [ସମ୍ଯଗ୍ଦର୍ଶନ ଔର ସମ୍ଯଗ୍ଜ୍ଞାନକେ କାରଣ ଜିନକା ସ୍ଵତତ୍ତ୍ଵଗତ ମାର୍ଗ ଵିଶେଷ
ସମଭାଵ ଵହ ଚାରିତ୍ର ହୈ ].
୪. ଉପୋଦ୍ଘାତ = ପ୍ରସ୍ତାଵନା [ସମ୍ଯଗ୍ଦର୍ଶନ–ଜ୍ଞାନ–ଚାରିତ୍ର ମୋକ୍ଷମାର୍ଗ ହୈ. ମୋକ୍ଷମାର୍ଗକେ ପ୍ରଥମ ଦୋ ଅଂଗ ଜୋ ସମ୍ଯଗ୍ଦର୍ଶନ ଔର ସମ୍ଯଗ୍ଜ୍ଞାନ ଉନକେ ଵିଷଯ ନଵ ପଦାର୍ଥ ହୈଂ; ଇସଲିଯେ ଅବ ଅଗଲୀ ଗାଥାଓଂମେଂ ନଵ ପଦାର୍ଥୋଂକା ଵ୍ଯଖ୍ଯାନ କିଯା ଜାତା ହୈ. ମୋକ୍ଷମାର୍ଗକା ଵିସ୍ତୃତ ଵ୍ଯଖ୍ଯାନ ଆଗେ ଜାଯେଗା. ଯହାଁ ତୋ ନଵ ପଦାର୍ଥୋଂକେ ଵ୍ଯଖ୍ଯାନକୀ ପ୍ରସ୍ତାଵନା କେ ହେତୁରୂପସେ ଉସକୀ ମାତ୍ର ସୂଚନା ଦୀ ଗଈ ହୈ.]