୧୬୬
] ପଂଚାସ୍ତିକାଯସଂଗ୍ରହ
[ଭଗଵାନଶ୍ରୀକୁନ୍ଦକୁନ୍ଦ
ଜୀଵାଜୀଵା ଭାଵା ପୁଣ୍ଣଂ ପାଵଂ ଚ ଆସଵଂ ତେସିଂ.
ସଂଵରଣଂ ଣିଜ୍ଜରଣଂ ବଂଧୋ ମୋକ୍ଖୋ ଯ ତେ ଅଟ୍ଠା.. ୧୦୮..
ଜୀଵାଜୀଵୌ ଭାଵୋ ପୁଣ୍ଯଂ ପାପଂ ଚାସ୍ରଵସ୍ତଯୋଃ.
ସଂଵରନିର୍ଜରବଂଧା ମୋକ୍ଷଶ୍ଚ ତେ ଅର୍ଥାଃ.. ୧୦୮..
ପଦାର୍ଥାନାଂ ନାମସ୍ଵରୂପାଭିଧାନମେତତ୍.
ଜୀଵଃ, ଅଜୀଵଃ, ପୁଣ୍ଯଂ, ପାପଂ, ଆସ୍ରଵଃ, ସଂଵରଃ, ନିର୍ଜରା, ବଂଧଃ, ମୋକ୍ଷ ଇତି ନଵପଦାର୍ଥାନାଂ ନାମାନି.
ତତ୍ର ଚୈତନ୍ଯଲକ୍ଷଣୋ ଜୀଵାସ୍ତିକ ଏଵେହ ଜୀଵଃ. ଚୈତନ୍ଯାଭାଵଲକ୍ଷଣୋଽଜୀଵଃ. ସ ପଞ୍ଚଧା ପୂର୍ଵୋକ୍ତ ଏଵ–
ପୁଦ୍ଗଲାସ୍ତିକଃ, ଧର୍ମାସ୍ତିକଃ, ଅଧର୍ମାସ୍ତିକଃ, ଆକାଶାସ୍ତିକଃ, କାଲଦ୍ରଵ୍ଯଞ୍ଚେତି. ଇମୌ ହି ଜୀଵାଜୀଵୌ
ପୃଥଗ୍ଭୂତାସ୍ତିତ୍ଵନିର୍ଵୃତ୍ତତ୍ଵେନ
-----------------------------------------------------------------------------
ଗାଥା ୧୦୮
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥଃ– [ଜୀଵାଜୀଵୌ ଭାଵୌ] ଜୀଵ ଔର ଅଜୀଵ–ଦୋ ଭାଵ [ଅର୍ଥାତ୍ ମୂଲ ପଦାର୍ଥ] ତଥା
[ତଯୋଃ] ଉନ ଦୋ କେ [ପୁଣ୍ଯଂ] ପୁଣ୍ଯ, [ପାପଂ ଚ] ପାପ, [ଆସ୍ରଵଃ] ଆସ୍ରଵ, [ସଂଵରନିର୍ଜରବଂଧଃ] ସଂଵର,
ନିର୍ଜରା, ବନ୍ଧ [ଚ] ଔର [ମୋକ୍ଷଃ] ମୋକ୍ଷ–[ତେ ଅର୍ଥାଃ ] ଵହ [ନଵ] ପଦାର୍ଥ ହୈଂ.
ଟୀକାଃ– ଯହ, ପଦାର୍ଥୋଂକେ ନାମ ଔର ସ୍ଵରୂପକା କଥନ ହୈ.
ଜୀଵ, ଅଜୀଵ, ପୁଣ୍ଯ, ପାପ, ଆସ୍ରଵ, ସଂଵର, ନିର୍ଜରା, ବଂଧ, ମୋକ୍ଷ–ଇସ ପ୍ରକାର ନଵ ପଦାର୍ଥୋଂକେ ନାମ
ହୈଂ.
ଉନମେଂ, ଚୈତନ୍ଯ ଜିସକା ଲକ୍ଷଣ ହୈ ଐସା ଜୀଵାସ୍ତିକ ହୀ [–ଜୀଵାସ୍ତିକାଯ ହୀ] ଯହାଁ ଜୀଵ ହୈ.
ଚୈତନ୍ଯକା ଅଭାଵ ଜିସକା ଲକ୍ଷଣ ହୈ ଵହ ଅଜୀଵ ହୈ; ଵହ [ଅଜୀଵ] ପାଁଚ ପ୍ରକାରସେ ପହଲେ କହା ହୀ ହୈ–
ପୁଦ୍ଗଲାସ୍ତିକ, ଧର୍ମାସ୍ତିକ, ଅଧର୍ମାସ୍ତିକ, ଆକାଶାସ୍ତିକ ଔର କାଲଦ୍ରଵ୍ଯ. ଯହ ଜୀଵ ଔର ଅଜୀଵ
[ଦୋନୋଂ] ପୃଥକ୍ ଅସ୍ତିତ୍ଵ ଦ୍ଵାରା ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୋନେସେ ଭିନ୍ନ ଜିନକେ ସ୍ଵଭାଵ ହୈଂ ଐସେ [ଦୋ] ମୂଲ ପଦାର୍ଥ ହୈଂ .
--------------------------------------------------------------------------
ଵେ ଭାଵ–ଜୀଵ ଅଜୀଵ, ତଦ୍ଗତ ପୁଣ୍ଯ ତେମ ଜ ପାପ ନେ
ଆସରଵ, ସଂଵର, ନିର୍ଜରା, ଵଳୀ ବଂଧ, ମୋକ୍ଷ–ପଦାର୍ଥ ଛେ. ୧୦୮.