କହାନଜୈନଶାସ୍ତ୍ରମାଲା] ନଵପଦାର୍ଥପୂର୍ଵକ–ମୋକ୍ଷମାର୍ଗପ୍ରପଂଚଵର୍ଣନ
ଉକ୍ତଜୀଵପ୍ରପଂଚୋପସଂହାରୋଽଯମ୍.
ଏତେ ହ୍ଯୁକ୍ତପ୍ରକାରାଃ ସର୍ଵେ ସଂସାରିଣୋ ଦେହପ୍ରଵୀଚାରାଃ, ଅଦେହପ୍ରଵୀଚାରା ଭଗଵଂତଃ ସିଦ୍ଧାଃ ଶୁଦ୍ଧା ଜୀଵାଃ. ତତ୍ର ଦେହପ୍ରଵୀଚାରତ୍ଵାଦେକପ୍ରକାରତ୍ଵେଽପି ସଂସାରିଣୋ ଦ୍ଵିପ୍ରକାରାଃ ଭଵ୍ଯା ଅଭଵ୍ଯାଶ୍ଚ. ତେ ଶୁଦ୍ଧ– ସ୍ଵରୂପୋପଲମ୍ଭଶକ୍ତିସଦ୍ଭାଵାସଦ୍ଭାଵାଭ୍ଯାଂ ପାଚ୍ଯାପାଚ୍ଯମୁଦ୍ଗଵଦଭିଧୀଯଂତ ଇତି.. ୧୨୦..
ଜଂ ହଵଦି ତେସୁ ଣାଣଂ ଜୀଵୋ ତ୍ତି ଯ ତଂ ପରୂଵେଂତି.. ୧୨୧..
ଯଦ୍ଭଵତି ତେଷୁ ଜ୍ଞାନଂ ଜୀଵ ଇତି ଚ ତତ୍ପ୍ରରୂପଯନ୍ତି.. ୧୨୧..
----------------------------------------------------------------------------- [ସଂସାରିଣାଃ] ସଂସାରୀ [ଭଵ୍ଯାଃ ଅଭଵ୍ଯାଃ ଚ] ଭଵ୍ଯ ଔର ଅଭଵ୍ଯ ଐସେ ଦୋ ପ୍ରକାରକେ ହୈଂ.
ଟୀକାଃ– ଯହ ଉକ୍ତ [–ପହଲେ କହେ ଗଯେ] ଜୀଵଵିସ୍ତାରକା ଉପସଂହାର ହୈ.
ଜିନକେ ପ୍ରକାର [ପହଲେ] କହେ ଗଯେ ଐସେ ଯହ ସମସ୍ତ ସଂସାରୀ ଦେହମେଂ ଵର୍ତନେଵାଲେ [ଅର୍ଥାତ୍ ଦେହସହିତ] ହୈଂ; ଦେହମେଂ ନହୀଂ ଵର୍ତନେଵାଲେ [ଅର୍ଥାତ୍ ଦେହରହିତ] ଐସେ ସିଦ୍ଧଭଗଵନ୍ତ ହୈଂ– ଜୋ କି ଶୁଦ୍ଧ ଜୀଵ ହୈ. ଵହାଁ, ଦେହମେଂ ଵର୍ତନେକୀ ଅପେକ୍ଷାସେ ସଂସାରୀ ଜୀଵୋଂକା ଏକ ପ୍ରକାର ହୋନେ ପର ଭୀ ଵେ ଭଵ୍ଯ ଔର ଅଭଵ୍ଯ ଐସେ ଦୋ ପ୍ରକାରକେ ହୈଂ. ‘୧ପାଚ୍ଯ’ ଔର ‘୨ଅପାଚ୍ଯ’ ମୂଁଗକୀ ଭାଁତି, ଜିନମେଂ ଶୁଦ୍ଧ ସ୍ଵରୂପକୀ ୩ଉପଲବ୍ଧିକୀ ଶକ୍ତିକା ସଦ୍ଭାଵ ହୈ ଉନ୍ହେଂ ‘ଭଵ୍ଯ’ ଔର ଜିନମେଂ ଶୁଦ୍ଧ ସ୍ଵରୂପକୀ ଉପଲବ୍ଧିକୀ ଶକ୍ତିକା ଅସଦ୍ଭାଵ ହୈ ଉନ୍ହେଂ ‘ଅଭଵ୍ଯ’ କହା ଜାତା ହୈଂ .. ୧୨୦..
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥଃ– [ନ ହି ଇଂଦ୍ରିଯାଣି ଜୀଵାଃ] [ଵ୍ଯଵହାରସେ କହେ ଜାନେଵାଲେ ଏକେନ୍ଦ୍ରିଯାଦି ତଥା ପୃଥ୍ଵୀକାଯିକାଦି ‘ଜୀଵୋଂ’ମେଂ] ଇନ୍ଦ୍ରିଯାଁ ଜୀଵ ନହୀଂ ହୈ ଔର [ଷଟ୍ପ୍ରକାରାଃ ପ୍ରଜ୍ଞପ୍ତାଃ କାଯାଃ ପୁନଃ] ଛହ --------------------------------------------------------------------------
ଛେ ତେମନାମାଂ ଜ୍ଞାନ ଜେ ବସ ତେ ଜ ଜୀଵ ନିର୍ଦିଷ୍ଟ ଛେ. ୧୨୧.
୧. ପାଚ୍ଯ = ପକନେଯୋଗ୍ଯ; ରଂଧନେଯୋଗ୍ଯ; ସୀଝନେ ଯୋଗ୍ଯ; କୋରା ନ ହୋ ଐସା.
୨. ଅପାଚ୍ଯ = ନହୀଂ ପକନେଯୋଗ୍ଯ; ରଂଧନେ–ସୀଝନେକୀ ଯୋଗ୍ଯତା ରହିତ; କୋରା.
୩. ଉପଲବ୍ଧି = ପ୍ରାପ୍ତି; ଅନୁଭଵ.