୨୧୨
-----------------------------------------------------------------------------
ଭାଵାର୍ଥଃ– ନିର୍ଵିକାର ନିଷ୍କ୍ରିଯ ଚୈତନ୍ଯଚମତ୍କାରମେଂ ନିଶ୍ଚଲ ପରିଣତି ଵହ ୨ଧ୍ଯାନ ହୈ. ଯହ ଧ୍ଯାନ ମୋକ୍ଷକେ ଉପାଯରୂପ ହୈ.
ଜିସ ପ୍ରକାର ଥୋଡ଼ୀ–ସୀ ଅଗ୍ନି ବହୁତ–ସେ ଘାସ ଔର କାଷ୍ଠକୀ ରାଶିକୋ ଅଲ୍ପ କାଲମେଂ ଜଲା ଦେତୀ ହୈ, ଉସୀ ପ୍ରକାର ମିଥ୍ଯାତ୍ଵ–କଷାଯାଦି ଵିଭାଵକେ ପରିତ୍ଯାଗସ୍ଵରୂପ ମହା ପଵନସେ ପ୍ରଜ୍ଵଲିତ ହୁଈ ଔର ଅପୂର୍ଵ– ଅଦ୍ଭୂତ–ପରମ–ଆହ୍ଲାଦାତ୍ମକ ସୁଖସ୍ଵରୂପ ଘୃତସେ ସିଂଚୀ ହୁଈ ନିଶ୍ଚଯ–ଆତ୍ମସଂଵେଦନରୂପ ଧ୍ଯାନାଗ୍ନି ମୂଲୋତ୍ତରପ୍ରକୃତିଭେଦଵାଲେ କର୍ମରୂପୀ ଇନ୍ଧନକୀ ରାଶିକୋ କ୍ଷଣମାତ୍ରମେଂ ଜଲା ଦେତୀ ହୈ.
ଇସ ପଂଚମକାଲମେଂ ଭୀ ଯଥାଶକ୍ତି ଧ୍ଯାନ ହୋ ସକତା ହୈ. ଇସ କାଲମେେଂ ଜୋ ଵିଚ୍ଛେଦ ହୈ ସୋ ଶୁକ୍ଲଧ୍ଯାନକା ହୈ, ଧର୍ମଧ୍ଯାନକା ନହୀଂ. ଆଜ ଭୀ ଯହାଁସେ ଜୀଵ ଧର୍ମଧ୍ଯାନ କରକେ ଦେଵକା ଭଵ ଔର ଫିର ମନୁଷ୍ଯକା ଭଵ ପାକର ମୋକ୍ଷ ପ୍ରାପ୍ତ କରତେ ହୈଂ. ଔର ବହୁଶ୍ରୁତଧର ହୀ ଧ୍ଯାନ କର ସକତେ ହୈଂ ଐସା ଭୀ ନହୀଂ ହୈ; ସାରଭୂତ ଅଲ୍ପ ଶ୍ରୁତସେ ଭୀ ଧ୍ଯାନ ହୋ ସକତା ହୈ. ଇସଲିଯେ ମୋକ୍ଷାର୍ଥୀଯୋଂକୋ ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମାକା ପ୍ରତିପାଦକ, ସଵଂରନିର୍ଜରାକା କରନେଵାଲା ଔର ଜରାମରଣକା ହରନେଵାଲା ସାରଭୂତ ଉପଦେଶ ଗ୍ରହଣ କରକେ ଧ୍ଯାନ କରନେଯୋଗ୍ଯ ହୈ.
[ଯହାଁ ଯହ ଲକ୍ଷମେଂ ରଖନେ ଯୋଗ୍ଯ ହୈ କି ଉପରୋକ୍ତ ଧ୍ଯାନକା ମୂଲ ସମ୍ଯଗ୍ଦର୍ଶନ ହୈ. ସମ୍ଯଗ୍ଦର୍ଶନକେ ବିନା ଧ୍ଯାନ ନହୀଂ ହୋତା, କ୍ଯୋଂକି ନିର୍ଵିକାର ନିଷ୍କ୍ରିଯ ଚୈତନ୍ଯଚମତ୍କାରକୀ [ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମାକୀ] ସମ୍ଯକ୍ ପ୍ରତୀତି ବିନା ଉସମେଂ ନିଶ୍ଚଲ ପରିଣତି କହାଁସେ ହୋସକତୀ ହୈ? ଇସଲିଯେ ମୋକ୍ଷକେ ଉପାଯଭୂତ ଧ୍ଯାନ କରନେକୀ ଇଚ୍ଛା ରଖନେଵାଲେ ଜୀଵକୋେ ପ୍ରଥମ ତୋ ଜିନୋକ୍ତ ଦ୍ରଵ୍ଯଗୁଣପର୍ଯାଯରୂପ ଵସ୍ତୁସ୍ଵରୂପକୀ ଯଥାର୍ଥ ସମଝପୂର୍ଵକ ନିର୍ଵିକାର ନିଷ୍କ୍ରିଯ ଚୈତନ୍ଯଚମତ୍କାରକୀ ସମ୍ଯକ୍ ପ୍ରତୀତିକା ସର୍ଵ ପ୍ରକାରସେ ଉଦ୍ଯମ କରନେ ଯୋଗ୍ଯ ହୈ; ଉସକେ ପଶ୍ଚାତ୍ ହୀ ଚୈତନ୍ଯଚମତ୍କାରମେଂ ଵିଶେଷ ଲୀନତାକା ଯଥାର୍ଥ ଉଦ୍ଯମ ହୋ ସକତା ହୈ].. ୧୪୬..
ଇସ ପ୍ରକାର ନିର୍ଜରାପଦାର୍ଥକା ଵ୍ଯାଖ୍ଯାନ ସମାପ୍ତ ହୁଆ. ------------------------------------------------------------------------- ୧. ଦୁର୍ମେଧ = ଅଲ୍ପବୁଦ୍ଧି ଵାଲେ; ମନ୍ଦବୁଦ୍ଧି; ଠୋଟ. ୨. ମୁନିକୋ ଜୋ ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମସ୍ଵରୂପକା ନିଶ୍ଚଲ ଉଗ୍ର ଆଲମ୍ବନ ଵର୍ତତା ହୈ ଉସେ ଯହାଁ ମୁଖ୍ଯତଃ ‘ଧ୍ଯାନ’ କହା ହୈ.
ହୈ, କ୍ଯୋଂ କି ଉସେ ଭୀ ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମସ୍ଵରୂପକା ଜଘନ୍ଯ ଆଲମ୍ବନ ତୋ ହୋତା ହୈ.]