କହାନଜୈନଶାସ୍ତ୍ରମାଲା] ନଵପଦାର୍ଥପୂର୍ଵକ–ମୋକ୍ଷମାର୍ଗପ୍ରପଂଚଵର୍ଣନ
ଇହ ହି ସ୍ଵଭାଵପ୍ରାତିକୂଲ୍ଯାଭାଵହେତୁକଂ ସୌଖ୍ଯମ୍. ଆତ୍ମନୋ ହି ଦ୍ରଶି–ଜ୍ଞପ୍ତୀ ସ୍ଵଭାଵଃ. ତଯୋର୍ଵିଷଯପ୍ରତିବନ୍ଧଃ ପ୍ରାତିକୂଲ୍ଯମ୍. ମୋକ୍ଷେ ଖଲ୍ଵାତ୍ମନଃ ସର୍ଵଂ ଵିଜାନତଃ ପଶ୍ଯତଶ୍ଚ ତଦଭାଵଃ. ତତସ୍ତଦ୍ଧେତୁକସ୍ଯାନାକୁଲତ୍ଵଲକ୍ଷଣସ୍ଯ ପରମାର୍ଥସୁଖସ୍ଯ ମୋକ୍ଷେଽନୁଭୂତିରଚଲିତାଽସ୍ତି. ଇତ୍ଯେତଦ୍ଭଵ୍ଯ ଏଵ ଭାଵତୋ ଵିଜାନାତି, ତତଃ ସ ଏଵ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗାର୍ହଃ. ନୈତଦଭଵ୍ଯଃ ଶ୍ରଦ୍ଧତ୍ତେ, ତତଃ ସ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗାନର୍ହ ଏଵେତି. ଅତଃ କତିପଯେ ଏଵ ସଂସାରିଣୋ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗାର୍ହା ନ ସର୍ଵ ଏଵେତି.. ୧୬୩.. -----------------------------------------------------------------------------
ଵାସ୍ତଵମେଂ ସୌଖ୍ଯକା କାରଣ ସ୍ଵଭାଵକୀ ପ୍ରତିକୂଲତାକା ଅଭାଵ ହୈ. ଆତ୍ମାକା ‘ସ୍ଵଭାଵ’ ଵାସ୍ତଵମେଂ
ଦ୍ରଶି–ଜ୍ଞପ୍ତି [ଦର୍ଶନ ଔର ଜ୍ଞାନ] ହୈ. ଉନ ଦୋନୋଂକୋ ଵିଷଯପ୍ରତିବନ୍ଧ ହୋନା ସୋ ‘ପ୍ରତିକୂଲତା’ ହୈ. ମୋକ୍ଷମେଂ ଵାସ୍ତଵମେଂ ଆତ୍ମା ସର୍ଵକୋ ଜାନତା ଔର ଦେଖତା ହୋନେସେ ଉସକା ଅଭାଵ ହୋତା ହୈ [ଅର୍ଥାତ୍ ମୋକ୍ଷମେଂ ସ୍ଵଭାଵକୀ ପ୍ରତିକୂଲତାକା ଅଭାଵ ହୋତା ହୈ]. ଇସଲିଯେ ଉସକା ଅଭାଵ ଜିସକା କାରଣ ହୈ ଐସେ
ଅନାକୁଲତାଲକ୍ଷଣଵାଲେ ପରମାର୍ଥ–ସୁଖକୀ ମୋକ୍ଷମେଂ ଅଚଲିତ ଅନୁଭୂତି ହୋତୀ ହୈ. –ଇସ ପ୍ରକାର ଭଵ୍ଯ ଜୀଵ ହୀ ଭାଵସେ ଜାନତା ହୈ, ଇସଲିଯେ ଵହୀ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗକେ ଯୋଗ୍ଯ ହୈ; ଅଭଵ୍ଯ ଜୀଵ ଇସ ପ୍ରକାର ଶ୍ରଦ୍ଧା ନହୀଂ କରତା, ଇସଲିଯେ ଵହ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗକେ ଅଯୋଗ୍ଯ ହୀ ହୈ.
ଇସସେ [ଐସା କହା କି] କତିପଯ ହୀ ସଂସାରୀ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗକେ ଯୋଗ୍ଯ ହୈଂ, ସର୍ଵ ନହୀଂ.. ୧୬୩..
-------------------------------------------------------------------------
୪
୫
୧. ପ୍ରତିକୂଲତା = ଵିରୁଦ୍ଧତା; ଵିପରୀତତା; ଊଲଟାପନ.
୨. ଵିଷଯପ୍ରତିବନ୍ଧ = ଵିଷଯମେଂ ରୁକାଵଟ ଅର୍ଥାତ୍ ମର୍ଯାଦିତପନା. [ଦର୍ଶନ ଔର ଜ୍ଞାନକେ ଵିଷଯମେଂ ମର୍ଯାଦିତପନା ହୋନା ଵହ ସ୍ଵଭାଵକୀ ପ୍ରତିକୂଲତା ହୈ.]
୩. ପାରମାର୍ଥିକ ସୁଖକା କାରଣ ସ୍ଵଭାଵକୀ ପ୍ରତିକୂଲତାକା ଅଭାଵ ହୈ.
୪. ପାରମାର୍ଥିକ ସୁଖକା ଲକ୍ଷଣ ଅଥଵା ସ୍ଵରୂପ ଅନାକୁଲତା ହୈ.
୫. ଶ୍ରୀ ଜଯସେନାଚାର୍ଯଦେଵକୃତ ଟୀକାମେଂ କହା ହୈ କି ‘ଉସ ଅନନ୍ତ ସୁଖକୋ ଭଵ୍ଯ ଜୀଵ ଜାନତେ ହୈ, ଉପାଦେଯରୂପସେ ଶ୍ରଦ୍ଧତେ ହୈଂ ଔର ଅପନେ–ଅପନେ ଗୁଣସ୍ଥାନାନୁସାର ଅନୁଭଵ କରତେ ହୈଂ.’