କହାନଜୈନଶାସ୍ତ୍ରମାଲା] ନଵପଦାର୍ଥପୂର୍ଵକ–ମୋକ୍ଷମାର୍ଗପ୍ରପଂଚଵର୍ଣନ
ଭଵନ୍ତି. ଯଦା ତୁ ସମସ୍ତପର–ସମଯପ୍ରଵୃତ୍ତିନିଵୃତ୍ତିରୂପଯା ସ୍ଵସମଯପ୍ରଵୃତ୍ତ୍ଯା ସଙ୍ଗଚ୍ଛଂତେ, ତଦା ନିଵୃତ୍ତକୃଶାନୁସଂଵଲନାନୀଵ ଘୃତାନି ଵିରୁଦ୍ଧକାର୍ଯକାରଣଭାଵାଭାଵାତ୍ସାକ୍ଷାନ୍ମୋକ୍ଷକାରଣାନ୍ଯେଵ ଭଵନ୍ତି. ତତଃ ସ୍ଵସମଯପ୍ରଵୃତ୍ତିନାମ୍ନୋ ଜୀଵସ୍ଵଭାଵନିଯତଚରିତସ୍ଯ ସାକ୍ଷାନ୍ମୋକ୍ଷମାର୍ଗତ୍ଵମୁପପନ୍ନ–ମିତି..୧୬୪..
ଭଵତୀତି ଦୁଃଖମୋକ୍ଷଃ ପରସମଯରତୋ ଭଵତି ଜୀଵଃ.. ୧୬୫..
----------------------------------------------------------------------------- [ଦର୍ଶନ–ଜ୍ଞାନ–ଚାରିତ୍ର], ସମସ୍ତ ପରସମଯପ୍ରଵୃତ୍ତିସେ ନିଵୃତ୍ତିରୂପ ଐସୀ ସ୍ଵସମଯପ୍ରଵୃତ୍ତିକେ ସାଥ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋତେ ହୈଂ ତବ, ଜିସେ ଅଗ୍ନିକେ ସାଥକା ମିଲିତପନା ନିଵୃତ୍ତ ହୁଆ ହୈ ଐସେ ଘୃତକୀ ଭାଁତି, ଵିରୁଦ୍ଧ କାର୍ଯକା କାରଣଭାଵ ନିଵୃତ୍ତ ହୋ ଗଯା ହୋନେସେ ସାକ୍ଷାତ୍ ମୋକ୍ଷକା କାରଣ ହୀ ହୈ. ଇସଲିଯେ ‘ସ୍ଵସମଯପ୍ରଵୃତ୍ତି’ ନାମକା ଜୋ ଜୀଵସ୍ଵଭାଵମେଂ ନିଯତ ଚାରିତ୍ର ଉସେ ସାକ୍ଷାତ୍ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗପନା ଘଟିତ ହୋତା ହୈ .. ୧୬୪.. ୧
ହୋତା ହୈ [ଇତି] ଐସା [ଯଦି] ଯଦି [ଅଜ୍ଞାନାତ୍] ଅଜ୍ଞାନକେ କାରଣ [ଜ୍ଞାନୀ] ଜ୍ଞାନୀ [ମନ୍ଯତେ] ମାନେ, ତୋ ଵହ [ପରସମଯରତଃ ଜୀଵଃ] ପରସମଯରତ ଜୀଵ [ଭଵତି] ହୈ. [‘ଅର୍ହଂତାଦିକେ ପ୍ରତି ଭକ୍ତି–ଅନୁରାଗଵାଲୀ ମଂଦଶୁଦ୍ଧିସେ ଭୀ କ୍ରମଶଃ ମୋକ୍ଷ ହୋତା ହୈ’ ଇସ ପ୍ରକାର ଯଦି ଅଜ୍ଞାନକେ କାରଣ [–ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମସଂଵେଦନକେ ଅଭାଵକେ କାରଣ, ରାଗାଂଶକେେ କାରଣ] ଜ୍ଞାନୀକୋ ଭୀ [ମଂଦ ପୁରୁଷାର୍ଥଵାଲା] ଝୁକାଵ ଵର୍ତେ, ତୋ ତବ ତକ ଵହ ଭୀ ସୂକ୍ଷ୍ମ ପରସମଯମେଂ ରତ ହୈ.]
-------------------------------------------------------------------------
ଶାସ୍ତ୍ରୋମେଂ ଆନେଵାଲେ ଐସେ ଭିନ୍ନଭିନ୍ନ ପଦ୍ଧତିନକେ କଥନୋଂକୋ ସୁଲଝାତେ ହୁଏ ଯହ ସାରଭୂତ ଵାସ୍ତଵିକତା ଧ୍ଯାନମେଂ ରଖନୀ
ଚାହିଯେ କି –ଜ୍ଞାନୀକୋ ଜବ ଶୁଦ୍ଧାଶୁଦ୍ଧରୂପ ମିଶ୍ରପର୍ଯାଯ ଵର୍ତତୀ ହୈ ତବ ଵହ ମିଶ୍ରପର୍ଯାଯ ଏକାଂତସେ ସଂଵର–ନିର୍ଜରା–ମୋକ୍ଷକେ
କାରଣଭୂତ ନହୀଂ ହୋତୀ , ଅଥଵା ଏକାଂତସେ ଆସ୍ରଵ–ବଂଧକେ କାରଣଭୂତ ନହୀଂ ହୋତୀ, ପରନ୍ତୁ ଉସ ମିଶ୍ରପର୍ଯାଯକା ଶୁଦ୍ଧ
ଅଂଶ ସଂଵର–ନିର୍ଜରା–ମୋକ୍ଷକେ କାରଣଭୂତ ହୋତା ହୈ ଔର ଅଶୁଦ୍ଧ ଅଂଶ ଆସ୍ରଵ–ବଂଧକେ କାରଣଭୂତ ହୋତା ହୈ.]
୧. ଇସ ନିରୂପଣକେ ସାଥ ତୁଲନା କରନେକେ ଲିଯେ ଶ୍ରୀ ପ୍ରଵଚନସାରକୀ ୧୧ ଵୀଂ ଗାଥା ଔର ଉସକୀ ତତ୍ତ୍ଵପ୍ରଦୀପିକା ଟୀକା
ଦେଖିଏ.
୨. ମାନନା = ଝୁକାଵ କରନା; ଆଶଯ ରଖନା; ଆଶା ରଖନା; ଇଚ୍ଛା କରନା; ଅଭିପ୍ରାଯ କରନା.