ତତ୍ର ଜୀଵାଃ ପୁଦ୍ଗଲାଃ ଧର୍ମାଧର୍ମୌ ଆକାଶମିତି ତେଷାଂ ଵିଶେଷସଂଜ୍ଞା ଅନ୍ଵର୍ଥାଃ ପ୍ରତ୍ଯେଯାଃ.
ଵସ୍ଥିତତ୍ଵାଦଵସେଯମ୍. ଅସ୍ତିତ୍ଵେ ନିଯତାନାମପି ନ ତେଷାମନ୍ଯମଯତ୍ଵମ୍, ଯତସ୍ତେ ସର୍ଵଦୈଵାନନ୍ଯ–ମଯା
ଆତ୍ମନିର୍ଵୃତ୍ତାଃ. ଅନନ୍ଯମଯତ୍ଵେଽପି ତେଷାମସ୍ତିତ୍ଵନିଯତତ୍ଵଂ ନଯପ୍ରଯୋଗାତ୍. ଦ୍ଵୌ ହି ନଯୌ ଭଗଵତା ପ୍ରଣୀତୌ–
ଦ୍ରଵ୍ଯାର୍ଥିକଃ ପର୍ଯାଯାର୍ଥିକଶ୍ଚ. ତତ୍ର ନ ଖଲ୍ଵେକନଯାଯତ୍ତାଦେଶନା କିନ୍ତୁ ତଦୁଭଯାଯତା. ତତଃ
ପର୍ଯାଯାର୍ଥାଦେଶାଦସ୍ତିତ୍ଵେ ସ୍ଵତଃ କଥଂଚିଦ୍ଭିନ୍ନଽପି ଵ୍ଯଵସ୍ଥିତାଃ ଦ୍ରଵ୍ଯାର୍ଥାଦେଶାତ୍ସ୍ଵଯମେଵ ସନ୍ତଃ ସତୋଽନନ୍ଯମଯା
ଭଵନ୍ତୀତି. କାଯତ୍ଵମପି ତେଷାମଣୁମହତ୍ତ୍ଵାତ୍. ଅଣଵୋଽତ୍ର ପ୍ରଦେଶା ମୂର୍ତୋଽମୂର୍ତାଶ୍ଚ ନିର୍ଵିଭାଗାଂଶାସ୍ତୈଃ
ମହାନ୍ତୋଽଣୁମହାନ୍ତଃ ପ୍ରଦେଶପ୍ରଚଯାତ୍ମକା ଇତି ସିଦ୍ଧଂ ତେଷାଂ କାଯତ୍ଵମ୍. ଅଣୁଭ୍ଯାଂ. ମହାନ୍ତ ଇତିଃ ଵ୍ଯତ୍ପତ୍ତ୍ଯା
ଟୀକାଃ– ଯହାଁ [ଇସ ଗାଥାମେଂ] ପାଁଚ ଅସ୍ତିକାଯୋଂକୀ ଵିଶେଷସଂଜ୍ଞା, ସାମାନ୍ଯ ଵିଶେଷ–ଅସ୍ତିତ୍ଵ ତଥା
[ଜିସପ୍ରକାର ବର୍ତନମେଂ ରହନେଵାଲା ଘୀ ବର୍ତନସେ ଅନ୍ଯମଯ ହୈ ଉସୀପ୍ରକାର] ଅସ୍ତିତ୍ଵସେ ଅନ୍ଯମଯ ନହୀଂ ହୈ;
କ୍ଯୋଂକି ଵେ ସଦୈଵ ଅପନେସେ ନିଷ୍ପନ୍ନ [ଅର୍ଥାତ୍ ଅପନେସେ ସତ୍] ହୋନେକେ କାରଣ [ଅସ୍ତିତ୍ଵସେ] ଅନନ୍ଯମଯ ହୈ
[ଜିସପ୍ରକାର ଅଗ୍ନି ଉଷ୍ଣତାସେ ଅନନ୍ଯମଯ ହୈ ଉସୀପ୍ରକାର]. ‘ଅସ୍ତିତ୍ଵସେ ଅନନ୍ଯମଯ’ ହୋନେ ପର ଭୀ ଉନକା
‘ଅସ୍ତିତ୍ଵମେଂ ନିଯତପନା’ ନଯପ୍ରଯୋଗସେ ହୈ. ଭଗଵାନନେ ଦୋ ନଯ କହେ ହୈ – ଦ୍ରଵ୍ଯାର୍ଥିକ ଔର ପର୍ଯାଯାର୍ଥିକ. ଵହାଁ
କଥନ ଏକ ନଯକେ ଆଧୀନ ନହୀଂ ହୋତା କିନ୍ତୁ ଉନ ଦୋନୋଂ ନଯୋଂକେ ଆଧୀନ ହୋତା ହୈ. ଇସଲିଯେ ଵେ
ପର୍ଯାଯାର୍ଥିକ କଥନସେ ଜୋ ଅପନେସେ କଥଂଚିତ୍ ଭିନ୍ନ ଭୀ ହୈ ଐସେ ଅସ୍ତିତ୍ଵମେଂ ଵ୍ଯଵସ୍ଥିତ [ନିଶ୍ଚିତ ସ୍ଥିତ] ହୈଂ
ଔର ଦ୍ରଵ୍ଯାର୍ଥିକ କଥନସେ ସ୍ଵଯମେଵ ସତ୍ [–ଵିଦ୍ଯମାନ] ହୋନେକେ କାରଣ ଅସ୍ତିତ୍ଵସେ ଅନନ୍ଯମଯ ହୈଂ.