ରୂପତ୍ଵମେକରୂପତ୍ଵମନନ୍ତପର୍ଯାଯତ୍ଵମେକପର୍ଯାଯତ୍ଵଂ ଚ ପ୍ରତିପାଦିତଂ ସତ୍ତାଯାସ୍ତତ୍ସର୍ଵଂ ତଦନର୍ଥାନ୍ତରଭୂତସ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯାସ୍ଯୈଵ ଦ୍ରଷ୍ଟଵ୍ଯମ୍. ତତୋ ନ କଶ୍ଚିଦପି ତେଷୁ ସତ୍ତା ଵିଶେଷୋଽଵଶିଷ୍ଯେତ ଯଃ ସତ୍ତାଂ ଵସ୍ତୁତୋ ଦ୍ରଵ୍ଯାତ୍ପୃଥକ୍ ଵ୍ଯଵସ୍ଥାପଯେଦିତି.. ୯..
ଗୁଣପଜ୍ଜଯାସଯଂ ଵା ଜଂ ତଂ ଭଣ୍ଣଂତି ସଵ୍ଵଣ୍ହୁ.. ୧୦..
ଗୁଣପଯାଯାଶ୍ରଯଂ ଵା ଯତ୍ତଦ୍ଭଣନ୍ତି ସର୍ଵଜ୍ଞା.. ୧୦..
ଅତ୍ର ତ୍ରେଧା ଦ୍ରଵ୍ଯଲକ୍ଷଣମୁକ୍ତମ୍. ସଦ୍ର୍ରଵ୍ଯଲକ୍ଷଣମ୍ ଉକ୍ତଲକ୍ଷଣାଯାଃ ସତ୍ତାଯା ଅଵିଶେଷାଦ୍ର୍ରଵ୍ଯସ୍ଯ ସତ୍ସ୍ଵରୂପମେଵ ଲକ୍ଷଣମ୍. ନ ଚାନେକାନ୍ତାତ୍ମକସ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଯ ସନ୍ମାତ୍ରମେଵ ସ୍ଵଂ ରୂପଂ ଯତୋ ଲକ୍ଷ୍ଯଲକ୍ଷଣଵିଭାଗାଭାଵ ଇତି. ଉତ୍ପାଦ– ----------------------------------------------------------------------------- ଅନେକପନା, ସର୍ଵପଦାର୍ଥସ୍ଥିତପନା, ଏକପଦାର୍ଥସ୍ଥିତପନା, ଵିଶ୍ଵରୂପପନା, ଏକରୂପପନା, ଅନନ୍ତପର୍ଯାଯମଯପନା ଔର ଏକପର୍ଯାଯମଯପନା କହା ଗଯା ଵହ ସର୍ଵ ସତ୍ତାସେ ଅନର୍ଥାଂତରଭୂତ [ଅଭିନ୍ନପଦାର୍ଥଭୂତ, ଅନନ୍ଯପଦାର୍ଥଭୂତ] ଦ୍ରଵ୍ଯକୋ ହୀ ଦେଖନା [ଅର୍ଥାତ୍ ସତ୍ପନା, ଅସତ୍ପନା, ତ୍ରିଲକ୍ଷଣପନା, ଅତ୍ରିଲକ୍ଷଣପନା ଆଦି ସମସ୍ତ ସତ୍ତାକେ ଵିଶେଷ ଦ୍ରଵ୍ଯକେ ହୀ ହୈ ଐସା ମାନନା]. ଇସଲିଯେ ଉନମେଂ [–ଉନ ସତ୍ତାକେ ଵିଶେଷୋମେଂ] କୋଈ ସତ୍ତାଵିଶେଷ ଶେଷ ନହୀଂ ରହତା ଜୋ କି ସତ୍ତାକୋ ଵସ୍ତୁତଃ [ପରମାର୍ଥତଃ] ଦ୍ରଵ୍ଯସେ ପୃଥକ୍ ସ୍ଥାପିତ କରେ .. ୯..
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥଃ– [ଯତ୍] ଜୋ [ସଲ୍ଲକ୍ଷଣକମ୍] ‘ସତ୍’ ଲକ୍ଷଣଵାଲା ହୈ, [ଉତ୍ପାଦଵ୍ଯଯଧ୍ରୁଵତ୍ଵସଂଯୁକ୍ତମ୍] ଜୋ ଉତ୍ପାଦଵ୍ଯଯଧ୍ରୌଵ୍ଯସଂଯୁକ୍ତ ହୈ [ଵା] ଅଥଵା [ଗୁଣପର୍ଯାଯାଶ୍ରଯମ୍] ଜୋ ଗୁଣପର୍ଯାଯୋଂକା ଆଶ୍ରଯ ହୈ, [ତଦ୍] ଉସେେ [ସର୍ଵଜ୍ଞାଃ] ସର୍ଵଜ୍ଞ [ଦ୍ରଵ୍ଯଂ] ଦ୍ରଵ୍ଯ [ଭଣନ୍ତି] କହତେ ହୈଂ.
ଟୀକାଃ– ଯହାଁ ତୀନ ପ୍ରକାରସେ ଦ୍ରଵ୍ଯକା ଲକ୍ଷଣ କହା ହୈ.
‘ସତ୍’ ଦ୍ରଵ୍ଯକା ଲକ୍ଷଣ ହୈ. ପୁର୍ଵୋକ୍ତ ଲକ୍ଷଣଵାଲୀ ସତ୍ତାସେ ଦ୍ରଵ୍ଯ ଅଭିନ୍ନ ହୋନେକେ କାରଣ ‘ସତ୍’ ସ୍ଵରୂପ ହୀ ଦ୍ରଵ୍ଯକା ଲକ୍ଷଣ ହୈ. ଔର ଅନେକାନ୍ତାତ୍ମକ ଦ୍ରଵ୍ଯକା ସତ୍ମାତ୍ର ହୀ ସ୍ଵରୂପ ନହୀଂ ହୈ କି ଜିସସେ ଲକ୍ଷ୍ଯଲକ୍ଷଣକେ ଵିଭାଗକା ଅଭାଵ ହୋ. [ସତ୍ତାସେ ଦ୍ରଵ୍ଯ ଅଭିନ୍ନ ହୈ ଇସଲିଯେ ଦ୍ରଵ୍ଯକା ଜୋ ସତ୍ତାରୂପ ସ୍ଵରୂପ ଵହୀ --------------------------------------------------------------------------
ଛେ ସତ୍ତ୍ଵ ଲକ୍ଷଣ ଜେହନୁଂ, ଉତ୍ପାଦଵ୍ଯଯଧ୍ରୁଵଯୁକ୍ତ ଜେ,
ଗୁଣପର୍ଯଯାଶ୍ରଯ ଜେହ, ତେନେ ଦ୍ରଵ୍ଯ ସର୍ଵଜ୍ଞୋ କହେ. ୧୦.
୨୬