ସୁମଚ୍ଛେଦଃ, ଉତ୍ତରଭାଵପ୍ରାଦୁର୍ଭାଵଶ୍ଚ ସମୁତ୍ପାଦଃ, ପୂର୍ଵୋତରଭାଵୋଚ୍ଛେଦୋତ୍ପାଦଯୋରପି ସ୍ଵଜାତେରପରିତ୍ଯାଗୋ ଧ୍ରୌଵ୍ଯମ୍.
ତାନି ସାମାନ୍ଯାଦେଶାଦ–ଭିନ୍ନାନି ଵିଶେଷାଦେଶାଦ୍ଭିନ୍ନାନି ଯୁଗପଦ୍ଭାଵୀନି ସ୍ଵଭାଵଭୂତାନି ଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଯ ଲକ୍ଷଣଂ
ଭଵନ୍ତୀତି. ଗୁଣପର୍ଯାଯା ଵା ଦ୍ରଵ୍ଯଲକ୍ଷଣମ୍. ଅନେକାନ୍ତାତ୍ମକସ୍ଯ ଵସ୍ତୁନୋଽନ୍ଵଯିନୋ ଵିଶେଷା ଗୁଣା ଵ୍ଯତିରେକିଣଃ
ପର୍ଯାଯାସ୍ତେ ଦ୍ରଵ୍ଯେ ଯୌଗପଦ୍ଯେନ କ୍ରମେଣ ଚ ପ୍ରଵର୍ତମାନାଃ କଥଞ୍ଚିଦ୍ଭିନ୍ନାଃ କଥଞ୍ଚିଦଭିନ୍ନାଃ ସ୍ଵଭାଵଭୂତାଃ
ଦ୍ରଵ୍ଯଲକ୍ଷଣତାମା–
‘ସତ୍ତା ଲକ୍ଷଣ ହୈ ଔର ଦ୍ରଵ୍ଯ ଲକ୍ଷ୍ଯ ହୈ’ – ଐସା ଵିଭାଗ କିସପ୍ରକାର ଘଟିତ ହୋତା ହୈ? ଉତ୍ତରଃ––
ଅନେକାନ୍ତାତ୍ମକ ଦ୍ରଵ୍ଯକେ ଅନନ୍ତ ସ୍ଵରୂପ ହୈେଂ, ଉନମେଂସେ ସତ୍ତା ଭୀ ଉସକା ଏକ ସ୍ଵରୂପ ହୈ; ଇସଲିଯେ
ଅନନ୍ତସ୍ଵରୂପଵାଲା ଦ୍ରଵ୍ଯ ଲକ୍ଷ୍ଯ ହୈ ଔର ଉସକା ସତ୍ତା ନାମକା ସ୍ଵରୂପ ଲକ୍ଷଣ ହୈ – ଐସା ଲକ୍ଷ୍ଯଲକ୍ଷଣଵିଭାଗ
ଅଵଶ୍ଯ ଘଟିତ ହୋତା ହୈ. ଇସପ୍ରକାର ଅବାଧିତରୂପସେ ସତ୍ ଦ୍ରଵ୍ଯକା ଲକ୍ଷଣ ହୈ.]
ଅଥଵା, ଉତ୍ପାଦଵ୍ଯଯଧ୍ରୌଵ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯକା ଲକ୍ଷଣ ହୈ.
ଅର୍ଥାତ ଵର୍ତମାନ ଭାଵକୀ ଉତ୍ପତ୍ତି] ସୋ ଉତ୍ପାଦ ହୈ ଔର ପୂର୍ଵ–ଉତ୍ତର ଭାଵୋଂକେ ଵ୍ଯଯ–ଉତ୍ପାଦ ହୋନେ ପର ଭୀ
ସ୍ଵଜାତିକା ଅତ୍ଯାଗ ସୋ ଧ୍ରୌଵ୍ଯ ହୈ. ଵେ ଉତ୍ପାଦ–ଵ୍ଯଯ–ଧ୍ରୌଵ୍ଯ –– ଜୋ–କି ସାମାନ୍ଯ ଆଦେଶସେ ଅଭିନ୍ନ ହୈଂ
[ଅର୍ଥାତ ସାମାନ୍ଯ କଥନସେ ଦ୍ରଵ୍ଯସେ ଅଭିନ୍ନ ହୈଂ], ଵିଶେଷ ଆଦେଶସେ [ଦ୍ରଵ୍ଯସେ] ଭିନ୍ନ ହୈଂ, ଯୁଗପଦ୍ ଵର୍ତତେ ହୈେଂ
ଔର ସ୍ଵଭାଵଭୂତ ହୈଂ ଵେ – ଦ୍ରଵ୍ଯକା ଲକ୍ଷଣ ହୈଂ.
କ୍ରମଶଃ ପ୍ରଵର୍ତତେ ହୈଂ, [ଦ୍ରଵ୍ଯସେ] କଥଂଚିତ ଭିନ୍ନ ଔର କଥଂଚିତ ଅଭିନ୍ନ ହୈଂ ତଥା ସ୍ଵଭାଵଭୂତ ହୈଂ ଵେ – ଦ୍ରଵ୍ଯକା
ଲକ୍ଷଣ ହୈଂ.