୩୬
] ପଂଚାସ୍ତିକାଯସଂଗ୍ରହ
[ଭଗଵାନଶ୍ରୀକୁନ୍ଦକୁନ୍ଦ
ଭାଵା ଜୀଵାଦୀଯା ଜୀଵଗୁଣା ଚେଦଣା ଯ ଉଵଓଗୋ.
ସୁରଣରଣାରଯତିରିଯା ଜୀଵସ୍ସ ଯ ପଜ୍ଜଯା ବହୁଗା.. ୧୬..
ଭାଵା ଜୀଵାଦ୍ଯା ଜୀଵଗୁଣାଶ୍ଚେତନା ଚୋପଯୋଗଃ.
ସୁରନରନାରକତିର୍ଯଞ୍ଚୋ ଜୀଵସ୍ଯ ଚ ପର୍ଯାଯାଃ ବହଵଃ.. ୧୬..
ଅତ୍ର ଭାଵଗୁଣପର୍ଯାଯାଃ ପ୍ରଜ୍ଞାପିତାଃ.
ଭାଵା ହି ଜୀଵାଦଯଃ ଷଟ୍ ପଦାର୍ଥାଃ. ତେଷାଂ ଗୁଣାଃ ପର୍ଯାଯାଶ୍ଚ ପ୍ରସିଦ୍ଧାଃ. ତଥାପି ଜୀଵସ୍ଯ
ଵକ୍ଷ୍ଯମାଣୋଦାହରଣପ୍ରସିଦ୍ଧଯଥର୍ମଭିଧୀଯନ୍ତେ. ଗୁଣା ହି ଜୀଵସ୍ଯ ଜ୍ଞାନାନୁଭୂତିଲକ୍ଷଣା ଶୁଦ୍ଧଚେତନା,
କାର୍ଯାନୁଭୂତିଲକ୍ଷଣା କର୍ମଫଲାନୁଭୂତିଲକ୍ଷଣା ଚାଶୁଦ୍ଧଚେତନା, ଚୈତନ୍ଯାନୁଵିଧାଯିପରିଣାମଲକ୍ଷଣଃ ସ–
ଵିକଲ୍ପନିର୍ଵିକଲ୍ପରୂପଃ ଶୁଦ୍ଧାଶୁଦ୍ଧତଯା ସକଲଵିକଲତାଂ
-----------------------------------------------------------------------------
ଗାଥା ୧୬
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥଃ– [ଜୀଵାଦ୍ଯାଃ] ଜୀଵାଦି [ଦ୍ରଵ୍ଯ] ଵେ [ଭାଵାଃ] ‘ଭାଵ’ ହୈଂ. [ଜୀଵଗୁଣାଃ] ଜୀଵକେ ଗୁଣ
[ଚେତନା ଚ ଉପଯୋଗଃ] ଚେତନା ତଥା ଉପଯୋଗ ହୈଂ [ଚ] ଔର [ଜୀଵସ୍ଯ ପର୍ଯାଯାଃ] ଜୀଵକୀ ପର୍ଯାଯେଂ
[ସୁରନରନାରକତିର୍ଯଞ୍ଚଃ] ଦେଵ–ମନୁଷ୍ଯ–ନାରକ–ତିର୍ଯଂଚରୂପ [ବହଵଃ] ଅନେକ ହୈଂ.
ଟୀକାଃ– ଯହା ଭାଵୋଂ [ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂ], ଗୁଣୋଂଂ ଔର ପର୍ଯାଯେଂ ବତଲାଯେ ହୈଂ.
ଜୀଵାଦି ଛହ ପଦାର୍ଥ ଵେ ‘ଭାଵ’ ହୈଂ. ଉନକେ ଗୁଣ ଔର ପର୍ଯାଯେଂ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ହୈଂ, ତଥାପି ୧ଆଗେ [ଅଗଲୀ
ଗାଥାମେଂ] ଜୋ ଉଦାହରଣ ଦେନା ହୈ ଉସକୀ ପ୍ରସିଦ୍ଧିକେ ହେତୁ ଜୀଵକେ ଗୁଣୋଂ ଔର ପର୍ଯାଯୋଂ କଥନ କିଯା ଜାତା
ହୈଃ–
ଜୀଵକେ ଗୁଣୋଂ ୨ଜ୍ଞାନାନୁଭୂତିସ୍ଵରୂପ ଶୁଦ୍ଧଚେତନା ତଥା କାର୍ଯାନୁଭୂତିସ୍ଵରୂପ ଔର କର୍ମଫଲାନୁଭୂତି–
ସ୍ଵରୂପ ଅଶୁଦ୍ଧଚେତନା ହୈ ଔର ୩ଚୈତନ୍ଯାନୁଵିଧାଯୀ–ପରିଣାମସ୍ଵରୂପ, ସଵିକଲ୍ପନିର୍ଵିକଲ୍ପରୂପ, ଶୁଦ୍ଧତା–
--------------------------------------------------------------------------
୧. ଅଗଲୀ ଗାଥାମେଂ ଜୀଵକୀ ବାତ ଉଦାହରଣକେ ରୂପମେଂ ଲେନା ହୈ, ଇସଲିଯେ ଉସ ଉଦାହରଣକୋ ପ୍ରସିଦ୍ଧ କରନେକେ ଲିଯେ ଯହାଁ
ଜୀଵକେ ଗୁଣୋଂ ଔର ପର୍ଯାଯୋଂକା କଥନ କିଯା ଗଯା ହୈ.
୨. ଶୁଦ୍ଧଚେତନା ଜ୍ଞାନକୀ ଅନୁଭୂତିସ୍ଵରୂପ ହୈ ଔର ଅଶୁଦ୍ଧଚେତନା କର୍ମକୀ ତଥା କର୍ମଫଲକୀ ଅନୁଭୂତିସ୍ଵରୂପ ହୈ.
୩. ଚୈତନ୍ଯ–ଅନୁଵିଧାଯୀ ପରିଣାମ ଅର୍ଥାତ୍ ଚୈତନ୍ଯକା ଅନୁସରଣ କରନେଵାଲା ପରିଣାମ ଵହ ଉପଯୋଗ ହୈ. ସଵିକଲ୍ପ
ଉପଯୋଗକୋ ଜ୍ଞାନ ଔର ନିର୍ଵିକଲ୍ପ ଉପଯୋଗକୋ ଦର୍ଶନ କହା ଜାତା ହୈ. ଜ୍ଞାନୋପଯୋଗକେ ଭେଦୋଂମେଂସେ ମାତ୍ର କେଵଜ୍ଞାନ ହୀ ଶୁଦ୍ଧ
ହୋନେସେ ସକଲ [ଅଖଣ୍ଡ, ପରିପୂର୍ଣ] ହୈ ଔର ଅନ୍ଯ ସବ ଅଶୁଦ୍ଧ ହୋନେସେ ଵିକଲ [ଖଣ୍ଡିତ, ଅପୂର୍ଣ] ହୈଂ;
ଦର୍ଶନୋପଯୋଗକେ ଭେଦୋଂମେସେ ମାତ୍ର କେଵଲଦର୍ଶନ ହୀ ଶୁଦ୍ଧ ହୋନେସେ ସକଲ ହୈ ଔର ଅନ୍ଯ ସବ ଅଶୁଦ୍ଧ ହୋନେସେ ଵିକଲ ହୈଂ.
ଜୀଵାଦି ସୌ ଛେ ‘ଭାଵ,’ ଜୀଵଗୁଣ ଚେତନା ଉପଯୋଗ ଛେ;
ଜୀଵପର୍ଯଯୋ ତିର୍ଯଂଚ–ନାରକ–ଦେଵ–ମନୁଜ ଅନେକ ଛେ. ୧୬.