କହାନଜୈନଶାସ୍ତ୍ରମାଲା] ଷଡ୍ଦ୍ରଵ୍ଯ–ପଂଚାସ୍ତିକାଯଵର୍ଣନ
[
୪୭
ଅତ୍ର ସାମାନ୍ଯେନୋକ୍ତଲକ୍ଷଣାନାଂ ଷଣ୍ଣାଂ ଦ୍ରଵ୍ଯାଣାଂ ମଧ୍ଯାତ୍ପଶ୍ଚାନାମସ୍ତିକାଯତ୍ଵଂ ଵ୍ଯଵସ୍ଥାପିତମ୍.
ଅକୃତତ୍ଵାତ୍ ଅସ୍ତିତ୍ଵମଯତ୍ଵାତ୍ ଵିଚିତ୍ରାତ୍ମପରିଣତିରୂପସ୍ଯ ଲୋକସ୍ଯ କାରଣତ୍ଵାଚ୍ଚାଭ୍ଯୁପଗମ୍ଯମାନେଷୁ
ଷଟ୍ସୁ ଦଵ୍ଯେଷୁ ଜୀଵପୁଦ୍ଗଲାକାଶଧର୍ମାଧର୍ମାଃ ପ୍ରଦେଶପ୍ରଚଯାତ୍ମକତ୍ଵାତ୍ ପଞ୍ଚାସ୍ତିକାଯାଃ. ନ ଖଲୁ
କାଲସ୍ତଦଭାଵାଦସ୍ତିକାଯ ଇତି ସାମର୍ଥ୍ଯାଦଵସୀଯତ ଇତି.. ୨୨..
ସବ୍ଭାଵସଭାଵାଣଂ ଜୀଵାଣଂ ତହ ଯ ପୋଗ୍ଗଲାଣଂ ଚ.
ପରିଯଟ୍ଟଣସଂଭୂଦୋ କାଲୋ ଣିଯମେଣ ପଣ୍ଣତ୍ତୋ.. ୨୩..
ସଦ୍ଭାଵସ୍ଵଭାଵାନାଂ ଜୀଵାନାଂ ତଥୈଵ ପୁଦ୍ଗଲାନାଂ ଚ.
ପରିଵର୍ତନସମ୍ଭୂତଃ କାଲୋ ନିଯମେନ ପ୍ରଜ୍ଞପ୍ତ.. ୨୩..
ଅତ୍ରାସିତକାଯତ୍ଵେନାନୁକ୍ତସ୍ଯାପି କାଲସ୍ଯାର୍ଥାପନ୍ନତ୍ଵଂ ଦ୍ଯୋତିତମ୍.
-----------------------------------------------------------------------------
ଅକୃତ ହୋନେସେ, ଅସ୍ତିତ୍ଵମଯ ହୋନେସେ ଔର ଅନେକ ପ୍ରକାରକୀ ୧ଅପନୀ ପରିଣତିରୂପ ଲୋକକେ କାରଣ
ହୋନେସେ ଜୋ ସ୍ଵୀକାର [–ସମ୍ମତ] କିଯେ ଗଯେ ହୈଂ ଐସେ ଛହ ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂମେଂ ଜୀଵ, ପୁଦ୍ଗଲ, ଆକାଶ, ଧର୍ମ ଔର
ଅଧର୍ମ ପ୍ରଦେଶପ୍ରଚଯାତ୍ମକ [–ପ୍ରଦେଶୋଂକେ ସମୂହମଯ] ହୋନେସେ ଵେ ପାଁଚ ଅସ୍ତିକାଯ ହୈଂ. କାଲକୋ
ପ୍ରଦେଶପ୍ରଚଯାତ୍ମକପନେକା ଅଭାଵ ହୋନେସେ ଵାସ୍ତଵମେଂ ଅସ୍ତିକାଯ ନହୀଂ ହୈଂ ଐସା [ବିନା–କଥନ କିଯେ ଭୀ]
ସାମର୍ଥ୍ଯସେ ନିଶ୍ଚିତ ହୋତା ହୈ.. ୨୨..
ଗାଥା ୨୩
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥଃ– [ସଦ୍ଭାଵସ୍ଵଭାଵାନାମ୍] ସତ୍ତାସ୍ଵଭାଵଵାଲେ [ଜୀଵାନାମ୍ ତଥା ଏଵ ପୁଦ୍ଗଲାନାମ୍ ଚ] ଜୀଵ
ଔର ପୁଦ୍ଗଲୋଂକେ [ପରିଵର୍ତନସମ୍ଭୂତଃ] ପରିଵର୍ତନସେ ସିଦ୍ଧ ହୋନେ ଵାଲେ [କାଲଃ] ଐସା କାଲ [ନିଯମେନ
ପ୍ରଜ୍ଞପ୍ତଃ] [ସର୍ଵଜ୍ଞୋଂ ଦ୍ଵାରା] ନିଯମସେ [ନିଶ୍ଚଯସେ] ଉପଦେଶ ଦିଯା ଗଯା ହୈ.
ଟୀକାଃ– କାଲ ଅସ୍ତିକାଯରୂପସେ ଅନୁକ୍ତ [–ନହୀଂ କହା ଗଯା] ହୋନେ ପର ଭୀ ଉସେ ଅର୍ଥପନା
[ପଦାର୍ଥପନା] ସିଦ୍ଧ ହୋତା ହୈ ଐସା ଯହାଁ ଦର୍ଶାଯା ହୈ.
--------------------------------------------------------------------------
୧. ଲୋକ ଛହ ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂକେ ଅନେକଵିଧ ପରିଣାମରୂପ [–ଉତ୍ପାଦଵ୍ଯଯଧ୍ରୌଵ୍ଯରୂପ] ହୈେ; ଇସଲିଯେ ଛହ ଦ୍ରଵ୍ଯ ସଚମୁଚ ଲୋକକେ
କାରଣ ହୈଂ.
ସତ୍ତାସ୍ଵଭାଵୀ ଜୀଵ ନେ ପୁଦ୍ଗଲ ତଣା ପରିଣମନଥୀ
ଛେ ସିଦ୍ଧି ଜେନୀ, କାଲ ତେ ଭାଖ୍ଯୋ ଜିଣଂଦେ ନିଯମଥୀ . ୨୩.