ଇହ ହି ଜୀଵାନାଂ ପୁଦ୍ଗଲାନାଂ ଚ ସତ୍ତାସ୍ଵଭାଵତ୍ଵାଦସ୍ତି ପ୍ରତିକ୍ଷଣମୁତ୍ପାଦଵ୍ଯଯଧ୍ରୌଵ୍ଯୈକଵୃତ୍ତିରୂପଃ ପରିଣାମଃ. ସ ଖଲୁ ସହକାରିକାରଣସଦ୍ଭାଵେ ଦ୍ରଷ୍ଟଃ, ଗତିସ୍ଥିତ୍ଯଵଗାହପରିଣାମଵତ୍. ଯସ୍ତୁ ସହକାରିକାରଣଂ ସ କାଲଃ. ତତ୍ପରିଣାମାନ୍ଯଥାନୁପପତିଗମ୍ଯମାନତ୍ଵାଦନୁକ୍ତୋଽପି ନିଶ୍ଚଯକାଲୋଽ–ସ୍ତୀତି ନିଶ୍ଚୀଯତେ. ଯସ୍ତୁ ନିଶ୍ଚଯକାଲପର୍ଯାଯରୂପୋ ଵ୍ଯଵହାରକାଲଃ ସ ଜୀଵପଦ୍ଗଲପରିଣାମେନାଭି–ଵ୍ଯଜ୍ଯମାନତ୍ଵାତ୍ତଦାଯତ୍ତ ଏଵାଭିଗମ୍ଯତ ଏଵେତି.. ୨୩.. -----------------------------------------------------------------------------
ଇସ ଜଗତମେଂ ଵାସ୍ତଵମେଂ ଜୀଵୋଂକୋ ଔର ପୁଦ୍ଗଲୋଂକୋ ସତ୍ତାସ୍ଵଭାଵକେ କାରଣ ପ୍ରତିକ୍ଷଣ ଉତ୍ପାଦଵ୍ଯଯଧ୍ରୌଵ୍ଯକୀ ଏକଵୃତ୍ତିରୂପ ପରିଣାମ ଵର୍ତତା ହୈ. ଵହ [–ପରିଣାମ] ଵାସ୍ତଵମେଂ ସହକାରୀ କାରଣକେ ସଦ୍ଭାଵମେଂ ଦିଖାଈ ଦେତା ହୈ, ଗତି–ସ୍ଥିତ–ଅଵଗାହପରିଣାମକୀ ଭାଁତି. [ଜିସପ୍ରକାର ଗତି, ସ୍ଥିତି ଔର ଅଵଗାହରୂପ ପରିଣାମ ଧର୍ମ, ଅଧର୍ମ ଔର ଆକାଶରୂପ ସହକାରୀ କାରଣୋଂକେ ସଦ୍ଭାଵମେଂ ହୋତେ ହୈଂ, ଉସୀ ପ୍ରକାର ଉତ୍ପାଦଵ୍ଯଯଧ୍ରୌଵ୍ଯକୀ ଏକତାରୂପ ପରିଣାମ ସହକାରୀ କାରଣକେ ସଦ୍ଭାଵମେଂ ହୋତେ ହୈଂ.] ଯହ ଜୋ ସହକାରୀ କାରଣ ସୋ କାଲ ହୈ. ୧ଜୀଵ–ପୁଦ୍ଗଲକେ ପରିଣାମକୀ ୨ଅନ୍ଯଥା ଅନୁପପତ୍ତି ଦ୍ଵାରା ଜ୍ଞାତ ହୋତା ହୈ ଇସଲିଏ, ନିଶ୍ଚଯକାଲ–[ଅସ୍ତିକାଯରୂପସେ] ଅନୁକ୍ତ ହୋନେ ପର ଭୀ–[ଦ୍ରଵ୍ଯରୂପସେ] ଵିଦ୍ଯମାନ ହୈ ଐସା ନିଶ୍ଚିତ ହୋତା ହୈ. ଔର ଜୋ ନିଶ୍ଚଯକାଲକୀ ପର୍ଯାଯରୂପ ଵ୍ଯଵହାରକାଲ ଵହ, ଜୀଵ–ପୁଦ୍ଗଲୋଂକେ ପରିଣାମସେ ଵ୍ଯକ୍ତ [–ଗମ୍ଯ] ହୋତା ହୈ ଇସଲିଯେ ଅଵଶ୍ଯ ତଦାଶ୍ରିତ ହୀ [–ଜୀଵ ତଥା ପୁଦ୍ଗଲକେ ପରିଣାମକେ ଆଶ୍ରିତ ହୀ] ଗିନା ଜାତା ହୈ ..୨୩.. --------------------------------------------------------------------------
ତଥାପି ଜୀଵ–ପୁଦ୍ଗଲୋଂକେ ପରିଣାମ ସ୍ପଷ୍ଟ ଖ୍ଯାଲମେଂ ଆତେ ହୈଂ ଇସଲିଯେ କାଲଦ୍ରଵ୍ଯକୋ ସିଦ୍ଧ କରନେମେଂ ମାତ୍ର ଉନ ଦୋକେ ପରିଣାମକୀ ହୀ ବାତ ଲୀ ଗଈ ହୈ.
ପରିଣାମ ଅର୍ଥାତ୍ ଉନକୀ ସମଯଵିଶିଷ୍ଟ ଵୃତ୍ତି. ଵହ ସମଯଵିଶିଷ୍ଟ ଵୃତ୍ତି ସମଯକୋ ଉତ୍ପନ୍ନ କରନେଵାଲେ କିସୀ ପଦାର୍ଥକେ
ବିନା [–ନିଶ୍ଚଯକାଲକେ ବିନା] ନହୀଂ ହୋ ସକତୀ. ଜିସପ୍ରକାର ଆକାଶ ବିନା ଦ୍ରଵ୍ଯ ଅଵଗାହନ ପ୍ରାପ୍ତ ନହୀଂ କର
ସକତେ ଅର୍ଥାତ୍ ଉନକା ଵିସ୍ତାର [ତିର୍ଯକପନା] ନହୀଂ ହୋ ସକତା ଉସୀ ପ୍ରକାର ନିଶ୍ଚଯକାଲ ବିନା ଦ୍ରଵ୍ଯ ପରିଣାମକୋ
ପ୍ରାପ୍ତ ନହୀଂ ହୋ ସକତେ ଅର୍ଥାତ୍ ଉନକୋ ପ୍ରଵାହ [ଊର୍ଧ୍ଵପନା] ନହୀଂ ହୋ ସକତା. ଇସ ପ୍ରକାର ନିଶ୍ଚଯକାଲକେ ଅସ୍ତିତ୍ଵ
ବିନା [ଅର୍ଥାତ୍ ନିମିତ୍ତଭୂତ କାଲଦ୍ରଵ୍ଯକେ ସଦ୍ଭାଵ ବିନା] ଅନ୍ଯ କିସୀ ପ୍ରକାର ଜୀଵ–ପୁଦ୍ଗଲକେ ପରିଣାମ ବନ ନହୀଂ
ସକତେ ଇସଲିଯେ ‘ନିଶ୍ଚଯକାଲ ଵିଦ୍ଯମାନ ହୈ’ ଐସା ଜ୍ଞାତ ହୋତା ହୈ– ନିଶ୍ଚିତ ହୋତା ହୈ.]
୪୮