କହାନଜୈନଶାସ୍ତ୍ରମାଲା] ଷଡ୍ଦ୍ରଵ୍ଯ–ପଂଚାସ୍ତିକାଯଵର୍ଣନ
[
୪୯
ଵଵଗଦପଣଵଣ୍ଣରସୋ ଵଵଗଦଦୋଗଂଧଅଟ୍ଠଫାସୋ ଯ.
ଅଗୁରୁଲହୁଗୋ ଅମୁତ୍ତୋ ଵଟ୍ଟଣଲକ୍ଖୋ ଯ କାଲୋ ତ୍ତି.. ୨୪..
ଵ୍ଯପଗତପଶ୍ଚଵର୍ଣରସୋ ଵ୍ଯପଗତଦ୍ଵିଗନ୍ଧାଷ୍ଟସ୍ପର୍ଶଶ୍ଚ.
ଅଗୁରୁଲଘୁକୋ ଅମୂର୍ତୋ ଵର୍ତନଲକ୍ଷଣଶ୍ଚ କାଲ ଇତି.. ୨୪..
-----------------------------------------------------------------------------
ଗାଥା ୨୪
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥଃ– [କାଲଃ ଇତି] କାଲ [ନିଶ୍ଚଯକାଲ] [ଵ୍ଯପଗତପଞ୍ଚଵର୍ଣରସଃ] ପାଁଚ ଵର୍ଣ ଔର ପାଁଚ ରସ
ରହିତ, [ଵ୍ଯପଗତଦ୍ଵିଗନ୍ଧାଷ୍ଟସ୍ପର୍ଶଃ ଚ] ଦୋ ଗଂଧ ଔର ଆଠ ସ୍ପର୍ଶ ରହିତ, [ଅଗୁରୁଲଘୁକଃ ] ଅଗୁରୁଲଘୁ,
[ଅମୂର୍ତଃ] ଅମୂର୍ତ [ଚ] ଔର [ଵର୍ତନଲକ୍ଷଣଃ] ଵର୍ତନାଲକ୍ଷଣଵାଲା ହୈ.
ଭାଵାର୍ଥଃ– ଯହାଁ ନିଶ୍ଚଯକାଲକା ସ୍ଵରୂପ କହା ହୈ.
ଲୋକାକାଶକେ ପ୍ରତ୍ଯେକ ପ୍ରଦେଶମେଂ ଏକ–ଏକ କାଲାଣୁ [କାଲଦ୍ରଵ୍ଯ] ସ୍ଥିତ ହୈ. ଵହ କାଲାଣୁ
[କାଲଦ୍ରଵ୍ଯ] ସୋ ନିଶ୍ଚଯକାଲ ହୈ. ଅଲୋକାକାଶମେଂ କାଲାଣୁ [କାଲଦ୍ରଵ୍ଯ] ନହୀଂ ହୈ.
ଵହ କାଲ [ନିଶ୍ଚଯକାଲ] ଵର୍ଣ–ଗଂଧ–ରସ–ସ୍ପର୍ଶ ରହିତ ହୈ, ଵର୍ଣାଦି ରହିତ ହୋନେସେ ଅମୂର୍ତ ହୈ ଔର
ଅମୂର୍ତ ହୋନେସେ ସୂକ୍ଷ୍ମ, ଅତନ୍ଦ୍ରିଯଜ୍ଞାନଗ୍ରାହ୍ଯ ହୈ. ଔର ଵହ ଷଟ୍ଗୁଣହାନିଵୃଦ୍ଧିସହିତ ଅଗୁରୁଲଘୁତ୍ଵସ୍ଵଭାଵଵାଲା
ହୈ. କାଲକା ଲକ୍ଷଣ ଵର୍ତନାହେତୁତ୍ଵ ହୈ; ଅର୍ଥାତ୍ ଜିସ ପ୍ରକାର ଶୀତଋତୁମେଂ ସ୍ଵଯଂ ଅଧ୍ଯଯନକ୍ରିଯା କରତେ ହୁଏ
ପୁରୁଷକୋ ଅଗ୍ନି ସହକାରୀ [–ବହିରଂଗ ନିମିତ୍ତ] ହୈ ଔର ଜିସ ପ୍ରକାର ସ୍ଵଯଂ ଘୁମନେ କୀ କ୍ରିଯା କରତେ ହୁଏ
କୁମ୍ଭାରକେ ଚାକକୋ ନୀଚେକୀ କୀଲୀ ସହକାରୀ ହୈ ଉସୀ ପ୍ରକାର ନିଶ୍ଚଯସେ ସ୍ଵଯମେଵ ପରିଣାମକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ଜୀଵ–
ପୁଦ୍ଗଲାଦି ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂକୋ [ଵ୍ଯଵହାରସେ] କାଲାଣୁରୂପ ନିଶ୍ଚଯକାଲ ବହିରଂଗ ନିମିତ୍ତ ହୈ.
ପ୍ରଶ୍ନଃ– ଅଲୋକମେଂ କାଲଦ୍ରଵ୍ଯ ନହୀଂ ହୈ ଵହାଁ ଆକାଶକୀ ପରିଣତି କିସ ପ୍ରକାର ହୋ ସକତୀ ହୈ?
--------------------------------------------------------------------------
ଶ୍ରୀ ଅମୃତଚଦ୍ରାଚାର୍ଯଦେଵନେ ଇସ ୨୪ଵୀଂ ଗାଥାକୀ ଟୀକା ଲିଖୀ ନହୀଂ ହୈ ଇସଲିଏ ଅନୁଵାଦମେଂ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥକେ ବାଦ ତୁରନ୍ତ
ଭାଵାର୍ଥ ଲିଖା ଗଯା ହୈ.
ରସଵର୍ଣପଂଚକ ସ୍ପର୍ଶ–ଅଷ୍ଟକ, ଗଂଧଯୁଗଲ ଵିହୀନ ଛେ,
ଛେ ମୂର୍ତିହୀନ, ଅଗୁରୁଲଘୁକ ଛେ, କାଳ ଵର୍ତନଲିଂଗ ଛେ. ୨୪.