କହାନଜୈନଶାସ୍ତ୍ରମାଲା] ଷଡ୍ଦ୍ରଵ୍ଯ–ପଂଚାସ୍ତିକାଯଵର୍ଣନ
[
୬୧
ପାଣେହିଂ ଚଦୁହିଂ ଜୀଵଦି ଜୀଵିସ୍ସଦି ଜୋ ହୁ ଜୀଵିଦୋ ପୁଵ୍ଵଂ.
ସୋ ଜୀଵୋ ପାଣା ପୁଣ ବଲମିଂଦିଯମାଉ ଉସ୍ସାସୋ.. ୩୦..
ପ୍ରାଣୈଶ୍ଚତୁର୍ଭିର୍ଜୀଵତି ଜୀଵିଷ୍ଯତି ଯଃ ଖଲୁ ଜୀଵିତଃ ପୂର୍ଵମ୍.
ସ ଜୀଵଃ ପ୍ରାଣାଃ ପୁନର୍ବଲମିନ୍ଦ୍ରିଯମାଯୁରୁଚ୍ଛଵାସଃ.. ୩୦..
ଜୀଵତ୍ଵଗୁଣଵ୍ଯାଖ୍ଯେଯମ୍.
-----------------------------------------------------------------------------
ଆତ୍ମା ସମସ୍ତ ଜ୍ଞେଯକୋ ଜାନତା ହୈ. ଐସୀ ସର୍ଵଜ୍ଞଦଶା ଇସ କ୍ଷେତ୍ରମେଂ ଇସ କାଲମେଂ [ଅର୍ଥାତ୍ ଇସ କ୍ଷେତ୍ରମେଂ ଇସ
କାଲମେଂ ଜନ୍ମ ଲେନେ ଵାଲେ ଜୀଵୋଂକୋ ] ପ୍ରାପ୍ତ ନହୀଂ ହୋତୀ ତଥାପି ସର୍ଵଜ୍ଞତ୍ଵଶକ୍ତିଵାଲେ ନିଜ ଆତ୍ମାକା ସ୍ପଷ୍ଟ
ଅନୁଭଵ ଇସ କ୍ଷେତ୍ରମେଂ ଇସ କାଲମେଂ ଭୀ ହୋ ସକତା ହୈ.
ଯହ ଶାସ୍ତ୍ର ଅଧ୍ଯାତ୍ମ ଶାସ୍ତ୍ର ହୋନେସେ ଯହାଁ ସର୍ଵଜ୍ଞସିଦ୍ଧିକା ଵିସ୍ତାର ନହୀଂ କିଯା ଗଯା ହୈ; ଜିଜ୍ଞାସୁକୋ
ଵହ ଅନ୍ଯ ଶାସ୍ତ୍ରୋମେଂ ଦେଖ ଲେନା ଚାହିଯେ.. ୨୯..
ଗାଥା ୩୦
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥଃ– [ଯଃ ଖଲୁ] ଜୋ [ଚତୁର୍ଭିଃ ପ୍ରାଣୈଃ] ଚାର ପ୍ରାଣୋଂସେ [ଜୀଵତି] ଜୀତା ହୈ, [ଜୀଵିଷ୍ଯତି]
ଜିଯେଗା ଔର [ଜୀଵିତଃ ପୂର୍ଵମ୍] ପୂର୍ଵକାଲମେଂ ଜୀତା ଥା, [ସଃ ଜୀଵଃ] ଵହ ଜୀଵ ହୈ; [ପୁନଃ ପ୍ରାଣାଃ] ଔର
ପ୍ରାଣ [ଇନ୍ଦ୍ରିଯମ୍] ଇନ୍ଦ୍ରିଯ, [ବଲମ୍] ବଲ, [ଆଯୁଃ] ଆଯୁ ତଥା [ଉଚ୍ଛଵାସଃ] ଉଚ୍ଛ୍ଵାସ ହୈ.
ଟୀକାଃ– ଯହ, ଜୀଵତ୍ଵଗୁଣକୀ ଵ୍ଯାଖ୍ଯା ହୈ.
ପ୍ରାଣ ଇନ୍ଦ୍ରିଯ, ବଲ, ଆଯୁ ଔର ଉଚ୍ଛ୍ଵାସସ୍ଵରୂପ ହୈ. ଉନମେଂ [–ପ୍ରାଣୋଂମେଂ], ଚିତ୍ସାମାନ୍ଯରୂପ
ଅନ୍ଵଯଵାଲେ ଵେ ଭାଵପ୍ରାଣ ହୈ ଔର ପୁଦ୍ଗଲସାମାନ୍ଯରୂପ ଅନ୍ଵଯଵାଲେ ଵେ ଦ୍ରଵ୍ଯପ୍ରାଣ ହୈଂ. ଉନ ଦୋନୋଂ ପ୍ରାଣୋଂକୋ
ତ୍ରିକାଲ ଅଚ୍ଛିନ୍ନ–ସଂତାନରୂପସେ [ଅଟୂଟ ଧାରାସେ] ଧାରଣ କରତା ହୈ ଇସଲିଯେ ସଂସାରୀକୋ ଜୀଵତ୍ଵ ହୈ.
ମୁକ୍ତକୋ [ସିଦ୍ଧକୋ] ତୋ କେଵଲ ଭାଵପ୍ରାଣ ହୀ ଧାରଣ ହୋନେସେ ଜୀଵତ୍ଵ ହୈ ଐସା ସମଝନା.. ୩୦..
--------------------------------------------------------------------------
ଜିନ ପ୍ରାଣୋଂମେଂ ଚିତ୍ସାମାନ୍ଯରୂପ ଅନ୍ଵଯ ହୋତା ହୈ ଵେ ଭାଵପ୍ରାଣ ହୈଂ ଅର୍ଥାତ୍ ଜିନ ପ୍ରାଣୋଂମେଂ ସଦୈଵ ‘ଚିତ୍ସାମାନ୍ଯ,
ଚିତ୍ସାମାନ୍ଯ, ଚିତ୍ସାମାନ୍ଯ’ ଐସୀ ଏକରୂପତା–ସଦ୍ରଶତା ହୋତୀ ହୈ ଵେେ ଭାଵପ୍ରାଣ ହୈଂ. [ଜିନ ପ୍ରାଣୋଂମେଂ ସଦୈଵ
‘ପୁଦ୍ଗଲସାମାନ୍ଯ, ପୁଦ୍ଗଲସାମାନ୍ଯ, ପୁଦ୍ଗଲସାମାନ୍ଯ ’ ଐସୀ ଏକରୂପତା–ସଦ୍ରଶତା ହୋତୀ ହୈ ଵେ ଦ୍ରଵ୍ଯପ୍ରାଣ ହୈଂ.]
ଜେ ଚାର ପ୍ରାଣେ ଜୀଵତୋ ପୂର୍ଵେ, ଜୀଵେ ଛେ, ଜୀଵଶେ,
ତେ ଜୀଵ ଛେ; ନେ ପ୍ରାଣ ଇନ୍ଦ୍ରିଯ–ଆଯୁ–ବଲ–ଉଚ୍ଛ୍ଵାସ ଛେ. ୩୦.