କହାନଜୈନଶାସ୍ତ୍ରମାଲା] ଷଡ୍ଦ୍ରଵ୍ଯ–ପଂଚାସ୍ତିକାଯଵର୍ଣନ
[
୬୯
ନ କୁତଶ୍ଚିଦପ୍ଯୁତ୍ପନ୍ନୋ ଯସ୍ମାତ୍ କାର୍ଯଂ ନ ତେନ ସଃ ସିଦ୍ଧଃ.
ଉତ୍ପାଦଯତି ନ କିଂଚିଦପି କାରଣମପି ତେନ ନ ସ ଭଵତି.. ୩୬..
ସିଦ୍ଧସ୍ଯ କାର୍ଯକାରଣଭାଵନିରାସୋଽଯମ୍.
ଯଥା ସଂସାରୀ ଜୀଵୋ ଭାଵକର୍ମରୂପଯାତ୍ମପରିଣାମସଂତତ୍ଯା ଦ୍ରଵ୍ଯକର୍ମରୂପଯା ଚ ପୁଦ୍ଗଲପରିଣାମସଂତତ୍ଯା
କାରଣଭୂତଯା ତେନ ତେନ ଦେଵମନୁଷ୍ଯତିର୍ଯଗ୍ନାରକରୂପେଣ କାର୍ଯଭୂତ ଉତ୍ପଦ୍ଯତେ ନ ତଥା ସିଦ୍ଧରୂପେଣାପୀତି. ସିଦ୍ଧୋ
ହ୍ଯୁଭଯକର୍ମକ୍ଷଯେ ସ୍ଵଯମୁତ୍ପଦ୍ଯମାନୋ ନାନ୍ଯତଃ କୁତଶ୍ଚିଦୁତ୍ପଦ୍ଯତ ଇତି. ଯଥୈଵ ଚ ସ ଏଵ ସଂସାରୀ
ଭାଵକର୍ମରୂପାମାତ୍ମପରିଣାମସଂତତିଂ ଦ୍ରଵ୍ଯକର୍ମରୂପାଂ ଚ ପୁଦ୍ଗଲପରିଣାମସଂତତିଂ କାର୍ଯଭୂତାଂ କାରଣଭୂତତ୍ଵେନ
ନିର୍ଵର୍ତଯନ୍ ତାନି ତାନି ଦେଵମନୁଷ୍ଯତିର୍ଯଗ୍ନାରକରୂପାଣି କାର୍ଯାଣ୍ଯୁତ୍ପାଦଯତ୍ଯାତ୍ମନୋ ନ ତଥା ସିଦ୍ଧରୂପମପୀତି.
ସିଦ୍ଧୋ ହ୍ଯୁଭଯକର୍ମକ୍ଷଯେ ସ୍ଵଯମାତ୍ମାନମୁତ୍ପାଦଯନ୍ନାନ୍ଯତ୍କିଞ୍ଚିଦୁତ୍ପାଦଯତି.. ୩୬..
-----------------------------------------------------------------------------
ଗାଥା ୩୬
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥଃ– [ଯସ୍ମାତ୍ ସଃ ସିଦ୍ଧଃ] ଵେ ସିଦ୍ଧ [କୁତଶ୍ଚିତ୍ ଅପି] କିସୀ [ଅନ୍ଯ] କାରଣସେ [ନ
ଉତ୍ପନ୍ନଃ] ଉତ୍ପନ୍ନ ନହୀଂ ହୋତେ [ତେନ] ଇସଲିଯେ [କାର୍ଯଂ ନ] କାର୍ଯ ନହୀଂ ହୈଂ, ଔର [କିଂଚିତ୍ ଅପି] କୁଛ ଭୀ
[ଅନ୍ଯ କାର୍ଯକୋ] [ନ ଉତ୍ପାଦଯତି] ଉତ୍ପନ୍ନ ନହୀଂ କରତେ [ତେନ] ଇସଲିଯେ [ସଃ] ଵେ [କାରଣମ୍ ଅପି]
କାରଣ ଭୀ [ନ ଭଵତି] ନହୀଂ ହୈଂ.
ଟୀକାଃ– ଯହ, ସିଦ୍ଧକୋ କାର୍ଯକାରଣଭାଵ ହୋନେକା ନିରାସ ହୈ [ଅର୍ଥାତ୍ ସିଦ୍ଧଭଗଵାନକୋ କାର୍ଯପନା ଔର
କାରଣପନା ହୋନେକା ନିରାକରଣ–ଖଣ୍ଡନ ହୈ].
ଜିସ ପ୍ରକାର ସଂସାରୀ ଜୀଵ କାରଣଭୂତ ଐସୀ ଭାଵକର୍ମରୂପ ଆତ୍ମପରିଣାମସଂତତି ଔର ଦ୍ରଵ୍ଯକର୍ମରୂପ
ପୁଦ୍ଗଲପରିଣାମସଂତତି ଦ୍ଵାରା ଉନ–ଉନ ଦେଵ–ମନୁଷ୍ଯ–ତିର୍ଯଂଚ–ନାରକକେ ରୂପମେଂ କାର୍ଯଭୂତରୂପସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତା
ହୈ, ଉସୀ ପ୍ରକାର ସିଦ୍ଧରୂପସେ ଭୀ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତା ହୈ–– ଐେସା ନହୀଂ ହୈ; [ଔର] ସିଦ୍ଧ [–ସିଦ୍ଧଭଗଵାନ]
ଵାସ୍ତଵମେଂ, ଦୋନୋଂ କର୍ମୋଂ କା କ୍ଷଯ ହୋନେ ପର, ସ୍ଵଯଂ [ସିଦ୍ଧରୂପସେ] ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତେ ହୁଏ ଅନ୍ଯ କିସୀ କାରଣସେ
[–ଭାଵକର୍ମସେ ଯା ଦ୍ରଵ୍ଯକର୍ମସେ] ଉତ୍ପନ୍ନ ନହୀଂ ହୋତେ.
ପୁନଶ୍ଚ, ଜିସ ପ୍ରକାର ଵହୀ ସଂସାରୀ [ଜୀଵ] କାରଣଭୂତ ହୋକର କାର୍ଯଭୂତ ଐସୀ ଭାଵକର୍ମରୂପ
ଆତ୍ମପରିଣାମସଂତତି ଔର ଦ୍ରଵ୍ଯକର୍ମରୂପ ପୁଦ୍ଗଲପରିଣାମସଂତତି ରଚତା ହୁଆ କାର୍ଯଭୂତ ଐସେ ଵେ–ଵେ ଦେଵ–
ମନୁଷ୍ଯ–ତିର୍ଯଂଚ–ନାରକକେ ରୂପ ଅପନେମେଂ ଉତ୍ପନ୍ନ କରତା ହୈ, ଉସୀ ପ୍ରକାର ସିଦ୍ଧକା ରୂପ ଭୀ [ଅପନେମେଂ] ଉତ୍ପନ୍ନ
କରତା ହୈ–– ଐେସା ନହୀଂ ହୈ; [ଔର] ସିଦ୍ଧ ଵାସ୍ତଵମେଂ, ଦୋନୋଂ କର୍ମୋଂକା କ୍ଷଯ ହୋନେ ପର, ସ୍ଵଯଂ ଅପନେକୋ
[ସିଦ୍ଧରୂପସେ] ଉତ୍ପନ୍ନ କରତେ ହୁଏ ଅନ୍ଯ କୁଛ ଭୀ [ଭାଵଦ୍ରଵ୍ଯକର୍ମସ୍ଵରୂପ ଅଥଵା ଦେଵାଦିସ୍ଵରୂପ କାର୍ଯ] ଉତ୍ପନ୍ନ
ନହୀଂ କରତେ.. ୩୬..
--------------------------------------------------------------------------
ଆତ୍ମପରିଣାମସଂତତି = ଆତ୍ମାକେ ପରିଣାମୋଂକୀ ପରମ୍ପରା.