ਕਹਾਨਜੈਨਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮਾਲਾ] ਸ਼ਡ੍ਦ੍ਰਵ੍ਯ–ਪਂਚਾਸ੍ਤਿਕਾਯਵਰ੍ਣਨ
ਅਣ੍ਣਾਣੀਤਿ ਚ ਵਯਣਂ ਏਗਤ੍ਤਪ੍ਪਸਾਧਗਂ ਹੋਦਿ.. ੪੯..
ਅਜ੍ਞਾਨੀਤਿ ਚ ਵਚਨਮੇਕਤ੍ਵਪ੍ਰਸਾਧਕਂ ਭਵਤਿ.. ੪੯..
ਜ੍ਞਾਨਜ੍ਞਾਨਿਨੋਃ ਸਮਵਾਯਸਂਬਂਧਨਿਰਾਸੋਯਮ੍.
ਨ ਖਲੁਜ੍ਞਾਨਾਦਰ੍ਥਾਨ੍ਤਰਭੂਤਃ ਪੁਰੁਸ਼ੋ ਜ੍ਞਾਨਸਮਵਾਯਾਤ੍ ਜ੍ਞਾਨੀ ਭਵਤੀਤ੍ਯੁਪਪਨ੍ਨਮ੍. ਸ ਖਲੁ ਜ੍ਞਾਨਸਮਵਾਯਾਤ੍ਪੂਰ੍ਵਂ ਕਿਂ ਜ੍ਞਾਨੀ ਕਿਮਜ੍ਞਾਨੀ? ਯਦਿ ਜ੍ਞਾਨੀ ਤਦਾ ਜ੍ਞਾਨਸਮਵਾਯੋ ਨਿਸ਼੍ਫਲਃ. ਅਥਾਜ੍ਞਾਨੀ ਤਦਾ ਕਿਮਜ੍ਞਾਨਸਮਵਾਯਾਤ੍, ਕਿਮਜ੍ਞਾਨੇਨ ਸਹੈਕਤ੍ਵਾਤ੍? ਨ ਤਾਵਦਜ੍ਞਾਨਸਮਵਾਯਾਤ੍; ਅਜ੍ਞਾਨਿਨੋ ਹ੍ਯਜ੍ਞਾਨਸਮਵਾਯੋ ਨਿਸ਼੍ਫਲਃ, ਜ੍ਞਾਨਿਤ੍ਵਂ ਤੁ ਜ੍ਞਾਨਸਮਵਾਯਾਭਾਵਾਨ੍ਨਾਸ੍ਤ੍ਯੇਵ. ਤਤੋਜ੍ਞਾਨੀਤਿ ਵਚਨਮਜ੍ਞਾਨੇਨ ਸਹੈਕਤ੍ਵਮਵਸ਼੍ਯਂ -----------------------------------------------------------------------------
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥਃ– [ਜ੍ਞਾਨਤਃ ਅਰ੍ਥਾਂਤਰਿਤਃ ਤੁ] ਜ੍ਞਾਨਸੇ ਅਰ੍ਥਾਨ੍ਤਰਭੂਤ [ਸਃ] ਐਸਾ ਵਹ [–ਆਤ੍ਮਾ] [ਸਮਵਾਯਾਤ੍] ਸਮਵਾਯਸੇ [ਜ੍ਞਾਨੀ] ਜ੍ਞਾਨੀ ਹੋਤਾ ਹੈ [ਨ ਹਿ] ਐਸਾ ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਨਹੀਂ ਹੈ. [ਅਜ੍ਞਾਨੀ] ‘ਅਜ੍ਞਾਨੀ’ [ਇਤਿ ਚ ਵਚਨਮ੍] ਐਸਾ ਵਚਨ [ਏਕਤ੍ਵਪ੍ਰਸਾਧਕਂ ਭਵਤਿ] [ਗੁਣ–ਗੁਣੀਕੇ] ਏਕਤ੍ਵਕੋ ਸਿਦ੍ਧ ਕਰਤਾ ਹੈ.
ਟੀਕਾਃ– ਯਹ, ਜ੍ਞਾਨ ਔਰ ਜ੍ਞਾਨੀਕੋ ਸਮਵਾਯਸਮ੍ਬਨ੍ਧ ਹੋਨੇਕਾ ਨਿਰਾਕਰਣ [ਖਣ੍ਡਨ] ਹੈ. ਜ੍ਞਾਨਸੇ ਅਰ੍ਥਾਨ੍ਤਰਭੂਤ ਆਤ੍ਮਾ ਜ੍ਞਾਨਕੇ ਸਮਵਾਯਸੇ ਜ੍ਞਾਨੀ ਹੋਤਾ ਹੈ ਐਸਾ ਮਾਨਨਾ ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਯੋਗ੍ਯ ਨਹੀਂ ਹੈ. [ਆਤ੍ਮਾਕੋ ਜ੍ਞਾਨਕੇ ਸਮਵਾਯਸੇ ਜ੍ਞਾਨੀ ਹੋਨਾ ਮਾਨਾ ਜਾਯੇ ਤੋ ਹਮ ਪੂਛਤੇ ਹੈਂ ਕਿ] ਵਹ [–ਆਤ੍ਮਾ] ਜ੍ਞਾਨਕਾ ਸਮਵਾਯ ਹੋਨੇਸੇ ਪਹਲੇ ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਜ੍ਞਾਨੀ ਹੈ ਕਿ ਅਜ੍ਞਾਨੀ? ਯਦਿ ਜ੍ਞਾਨੀ ਹੈ [ਐਸਾ ਕਹਾ ਜਾਯੇ] ਤੋ ਜ੍ਞਾਨਕਾ ਸਮਵਾਯ ਨਿਸ਼੍ਫਲ ਹੈ. ਅਬ ਯਦਿ ਅਜ੍ਞਾਨੀ ਹੈ [ਐਸਾ ਕਹਾ ਜਾਯੇ] ਤੋ [ਪੂਛਤੇ ਹੈਂ ਕਿ] ਅਜ੍ਞਾਨਕੇ ਸਮਵਾਯਸੇ ਅਜ੍ਞਾਨੀ ਹੈ ਕਿ ਅਜ੍ਞਾਨਕੇ ਸਾਥ ਏਕਤ੍ਵਸੇ ਅਜ੍ਞਾਨੀ ਹੈ? ਪ੍ਰਥਮ, ਅਜ੍ਞਾਨਕੇ ਸਮਵਾਯਸੇ ਅਜ੍ਞਾਨੀ ਹੋ ਨਹੀਂ ਸਕਤਾ; ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਅਜ੍ਞਾਨੀਕੋ ਅਜ੍ਞਾਨਕਾ ਸਮਵਾਯ ਨਿਸ਼੍ਫਲ ਹੈ ਔਰ ਜ੍ਞਾਨੀਪਨਾ ਤੋ ਜ੍ਞਾਨਕੇ ਸਮਵਾਯਕਾ ਅਭਾਵ ਹੋਨੇਸੇ ਹੈ ਹੀ ਨਹੀਂਂ. ਇਸਲਿਯੇ ‘ਅਜ੍ਞਾਨੀ’ ਐਸਾ ਵਚਨ ਅਜ੍ਞਾਨਕੇ ਸਾਥ ਏਕਤ੍ਵਕੋ ਅਵਸ਼੍ਯ ਸਿਦ੍ਧ ਕਰਤਾ ਹੀ ਹੈ. ਔਰ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਅਜ੍ਞਾਨਕੇ ਸਾਥ ਏਕਤ੍ਵ ਸਿਦ੍ਧ ਹੋਨੇਸੇ ਜ੍ਞਾਨਕੇ ਸਾਥ ਭੀ ਏਕਤ੍ਵ ਅਵਸ਼੍ਯ ਸਿਦ੍ਧ ਹੋਤਾ ਹੈ. --------------------------------------------------------------------------
‘ਅਜ੍ਞਾਨੀ’ ਏਵੁਂ ਵਚਨ ਤੇ ਏਕਤ੍ਵਨੀ ਸਿਦ੍ਧਿ ਕਰੇ. ੪੯.