ਖਇਯਂ ਖਓਵਸਮਿਯਂ ਤਮ੍ਹਾ ਭਾਵਂ ਤੁ ਕਮ੍ਮਕਦਂ.. ੫੮..
ਕ੍ਸ਼ਾਯਿਕਃ ਕ੍ਸ਼ਾਯੋਪਸ਼ਮਿਕਸ੍ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਭਾਵਸ੍ਤੁ ਕਰ੍ਮਕ੍ਰੁਤਃ.. ੫੮..
ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਰ੍ਮਣਾਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਮਾਤ੍ਰਤ੍ਵੇਨੌਦਯਿਕਾਦਿਭਾਵਕਰ੍ਤ੍ਰੁਤ੍ਵਮਤ੍ਰੋਕ੍ਤਮ੍. ਨ ਖਲੁ ਕਰ੍ਮਣਾ ਵਿਨਾ ਜੀਵਸ੍ਯੋਦਯੋਪਸ਼ਮੌ ਕ੍ਸ਼ਯਕ੍ਸ਼ਾਯੋਪਸ਼ਮਾਵਪਿ ਵਿਦ੍ਯੇਤੇ; ਤਤਃ ਕ੍ਸ਼ਾਯਿਕਕ੍ਸ਼ਾਯੋਪਸ਼ਮਿਕਸ਼੍ਚੌਦਯਿਕੌਪਸ਼ਮਿਕਸ਼੍ਚ ਭਾਵਃ ਕਰ੍ਮਕ੍ਰੁਤੋਨੁਮਂਤਵ੍ਯਃ. ਪਾਰਿਣਾਮਿਕਸ੍ਤ੍ਵਨਾਦਿਨਿਧਨੋ -----------------------------------------------------------------------------
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥਃ– [ਕਰ੍ਮਣਾ ਵਿਨਾ] ਕਰ੍ਮ ਬਿਨਾ [ਜੀਵਸ੍ਯ] ਜੀਵਕੋ [ਉਦਯਃ] ਉਦਯ, [ਉਪਸ਼ਮਃ] ਉਪਸ਼ਮ, [ਕ੍ਸ਼ਾਯਿਕਃ] ਕ੍ਸ਼ਾਯਿਕ [ਵਾ] ਅਥਵਾ [ਕ੍ਸ਼ਾਯੋਪਸ਼ਮਿਕਃ] ਕ੍ਸ਼ਾਯੋਪਸ਼ਮਿਕ [ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ] ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ, [ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ਤੁ] ਇਸਲਿਯੇ [ਭਾਵਃ] ਭਾਵ [–ਚਤੁਰ੍ਵਿਧ ਜੀਵਭਾਵ] [ਕਰ੍ਮਕ੍ਰੁਤਃ] ਕਰ੍ਮਕ੍ਰੁਤ ਹੈਂ.
ਟੀਕਾਃ– ਯਹਾਁ, [ਔਦਯਿਕਾਦਿ ਭਾਵੋਂਕੇ] ਨਿਮਿਤ੍ਤਮਾਤ੍ਰ ਰੂਪਸੇ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਰ੍ਮੋਕੋ ਔਦਯਿਕਾਦਿ ਭਾਵੋਂਕਾ ਕਰ੍ਤਾਪਨਾ ਕਹਾ ਹੈ.
[ਏਕ ਪ੍ਰਕਾਰਸੇ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾ ਕਰਨੇ ਪਰ–] ਕਰ੍ਮਕੇ ਬਿਨਾ ਜੀਵਕੋ ਉਦਯ–ਉਪਸ਼ਮ ਤਥਾ ਕ੍ਸ਼ਯ–ਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮ ਨਹੀਂ ਹੋਤੇ [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਰ੍ਮਕੇ ਬਿਨਾ ਜੀਵਕੋ ਔਦਯਿਕਾਦਿ ਚਾਰ ਭਾਵ ਨਹੀਂ ਹੋਤੇ]; ਇਸਲਿਯੇ ਕ੍ਸ਼ਾਯਿਕ, ਕ੍ਸ਼ਾਯੋਪਸ਼ਮਿਕ, ਔਦਯਿਕ ਯਾ ਔਪਸ਼ਮਿਕ ਭਾਵ ਕਰ੍ਮਕ੍ਰੁਤ ਸਂਮਤ ਕਰਨਾ. ਪਾਰਿਣਾਮਿਕ ਭਾਵ ਤੋ ਅਨਾਦਿ– ਅਨਨ੍ਤ, ਨਿਰੁਪਾਧਿ, ਸ੍ਵਾਭਾਵਿਕ ਹੀ ਹੈਂ. [ਔਦਯਿਕ ਔਰ ਕ੍ਸ਼ਾਯੋਪਸ਼ਮਿਕ ਭਾਵ ਕਰ੍ਮਕੇ ਬਿਨਾ ਨਹੀਂ ਹੋਤੇ ਇਸਲਿਯੇ ਕਰ੍ਮਕ੍ਰੁਤ ਕਹੇ ਜਾ ਸਕਤੇ ਹੈਂ– ਯਹ ਬਾਤ ਤੋ ਸ੍ਪਸ਼੍ਟ ਸਮਝਮੇਂ ਆ ਸਕਤੀ ਹੈ; ਕ੍ਸ਼ਾਯਿਕ ਔਰ ਔਪਸ਼ਮਿਕ ਭਾਵੋਂਕੇ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਮੇਂ ਨਿਮ੍ਨੋਕ੍ਤਾਨੁਸਾਰ ਸ੍ਪਸ਼੍ਟਤਾ ਕੀ ਜਾਤੀ ਹੈਃ] ਕ੍ਸ਼ਾਯਿਕ ਭਾਵ, ਯਦ੍ਯਪਿ ਸ੍ਵਭਾਵਕੀ ਵ੍ਯਕ੍ਤਿਰੂਪ [–ਪ੍ਰਗਟਤਾਰੂਪ] ਹੋਨੇਸੇ ਅਨਨ੍ਤ [–ਅਨ੍ਤ ਰਹਿਤ] ਹੈ ਤਥਾਪਿ, ਕਰ੍ਮਕ੍ਸ਼ਯ ਦ੍ਵਾਰਾ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਨੇਕੇ
-------------------------------------------------------------------------- ਨਿਰੁਪਾਧਿ = ਉਪਾਧਿ ਰਹਿਤ; ਔਪਾਧਿਕ ਨ ਹੋ ਐਸਾ. [ਜੀਵਕਾ ਪਾਰਿਣਾਮਿਕ ਭਾਵ ਸਰ੍ਵ ਕਰ੍ਮੋਪਾਧਿਸੇ ਨਿਰਪੇਕ੍ਸ਼ ਹੋਨੇਕੇ
ਪੁਦ੍ਗਲਕਰਮ ਵਿਣ ਜੀਵਨੇ ਉਪਸ਼ਮ, ਉਦਯ, ਕ੍ਸ਼ਾਯਿਕ ਅਨੇ
ਕ੍ਸ਼ਾਯੋਪਸ਼ਮਿਕ ਨ ਹੋਯ, ਤੇਥੀ ਕਰ੍ਮਕ੍ਰੁਤ ਏ ਭਾਵ ਛੇ. ੫੮.
੧੦੦