ਜੀਵਭਾਵਸ੍ਯ ਕਰ੍ਮਕਰ੍ਤ੍ਰੁਤ੍ਵੇ ਪੂਰ੍ਵਪਕ੍ਸ਼ੋਯਮ੍. ਯਦਿ ਖਲ੍ਵੌਦਯਿਕਾਦਿਰੂਪੋ ਜੀਵਸ੍ਯ ਭਾਵਃ ਕਰ੍ਮਣਾ ਕ੍ਰਿਯਤੇ, ਤਦਾ ਜੀਵਸ੍ਤਸ੍ਯ ਕਰ੍ਤਾ ਨ ਭਵਤਿ. ਨ ਚ ਜੀਵਸ੍ਯਾਕਰ੍ਤ੍ਰੁਤ੍ਵਾਮਿਸ਼੍ਯਤੇ. ਤਤਃ ਪਾਰਿਸ਼ੇਸ਼੍ਯੇਣ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਰ੍ਮਣਃ ਕਰ੍ਤਾਪਦ੍ਯਤੇ. ਤਤ੍ਤੁ ਕਥਮ੍? ਯਤੋ ਨਿਸ਼੍ਚਯਨਯੇਨਾਤ੍ਮਾ ਸ੍ਵਂ ਭਾਵਮੁਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਨਾਨ੍ਯਤ੍ਕਿਮਪਿ ਕਰੋਤੀਤਿ.. ੫੯..
ਣ ਦੁ ਤੇਸਿਂ ਖਲੁ ਕਤ੍ਤਾ ਣ ਵਿਣਾ ਭੂਦਾ ਦੁ ਕਤ੍ਤਾਰਂ.. ੬੦..
ਨ ਤੁ ਤੇਸ਼ਾਂ ਖਲੁ ਕਰ੍ਤਾ ਨ ਵਿਨਾ ਭੂਤਾਸ੍ਤੁ ਕਰ੍ਤਾਰਮ੍.. ੬੦..
-----------------------------------------------------------------------------
ਟੀਕਾਃ– ਕਰ੍ਮਕੀ ਜੀਵਭਾਵਕਾ ਕਤ੍ਰੁਤ੍ਵ ਹੋਨੇਕੇ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਮੇਂ ਯਹ ਪੂਰ੍ਵਪਕ੍ਸ਼ ਹੈ.
ਯਦਿ ਔਦਯਿਕਾਦਿਰੂਪ ਜੀਵਕਾ ਭਾਵ ਕਰ੍ਮ ਦ੍ਵਾਰਾ ਕਿਯਾ ਜਾਤਾ ਹੋ, ਤੋ ਜੀਵ ਉਸਕਾ [– ਔਦਯਿਕਾਦਿਰੂਪ ਜੀਵਭਾਵਕਾ] ਕਰ੍ਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਐਸਾ ਸਿਦ੍ਧ ਹੋਤਾ ਹੈ. ਔਰ ਜੀਵਕਾ ਅਕਤ੍ਰੁਤ੍ਵ ਤੋ ਇਸ਼੍ਟ [– ਮਾਨ੍ਯ] ਨਹੀਂ ਹੈ. ਇਸਲਿਯੇ, ਸ਼ੇਸ਼ ਯਹ ਰਹਾ ਕਿ ਜੀਵ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਰ੍ਮਕਾ ਕਰ੍ਤਾ ਹੋਨਾ ਚਾਹਿਯੇ. ਲੇਕਿਨ ਵਹ ਤੋ ਕੈਸੇ ਹੋ ਸਕਤਾ ਹੈ? ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਨਿਸ਼੍ਚਯਨਯਸੇ ਆਤ੍ਮਾ ਅਪਨੇ ਭਾਵਕੋ ਛੋੜਕਰ ਅਨ੍ਯ ਕੁਛ ਭੀ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ.
[ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਪੂਰ੍ਵਪਕ੍ਸ਼ ਉਪਸ੍ਥਿਤ ਕਿਯਾ ਗਯਾ] .. ੫੯..
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥਃ– [ਭਾਵਃ ਕਰ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਃ] ਜੀਵਭਾਵਕਾ ਕਰ੍ਮ ਨਿਮਿਤ੍ਤ ਹੈ [ਪੁਨਃ] ਔਰ [ਕਰ੍ਮ ਭਾਵਕਾਰਣਂ ਭਵਤਿ] ਕਰ੍ਮਕਾ ਜੀਵਭਾਵ ਨਿਮਿਤ੍ਤ ਹੈ, [ਨ ਤੁ ਤੇਸ਼ਾਂ ਖਲੁ ਕਰ੍ਤਾ] ਪਰਨ੍ਤੁ ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਏਕ ਦੂਸਰੇਕੇ ਕਰ੍ਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ; [ਨ ਤੁ ਕਰ੍ਤਾਰਮ੍ ਵਿਨਾ ਭੂਤਾਃ] ਕਰ੍ਤਾਕੇ ਬਿਨਾ ਹੋਤੇ ਹੈਂ ਐਸਾ ਭੀ ਨਹੀਂ ਹੈ.
-------------------------------------------------------------------------- ਪੂਰ੍ਵਪਕ੍ਸ਼ = ਚਰ੍ਚਾ ਯਾ ਨਿਰ੍ਣਯਕੇ ਲਿਯੇ ਕਿਸੀ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੀਯ ਵਿਸ਼ਯਕੇ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਮੇਂ ਉਪਸ੍ਥਿਤ ਕਿਯਾ ਹੁਆ ਪਕ੍ਸ਼ ਤਾ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨ.
ਰੇ! ਭਾਵ ਕਰ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤ ਛੇ ਨੇ ਕਰ੍ਮ ਭਾਵਨਿਮਿਤ੍ਤ ਛੇ,
ਅਨ੍ਯੋਨ੍ਯ ਨਹਿ ਕਰ੍ਤਾ ਖਰੇ; ਕਰ੍ਤਾ ਵਿਨਾ ਨਹਿ ਥਾਯ ਛੇ. ੬੦.
੧੦੨