ਅਨਨ੍ਯਕ੍ਰੁਤਤ੍ਵਂ ਕਰ੍ਮਣਾਂ ਵੈਚਿਕ੍ਰ੍ਯਸ੍ਯਾਤ੍ਰੋਕ੍ਤਮ੍.
ਯਥਾ ਹਿ ਸ੍ਵਯੋਗ੍ਯਚਂਦ੍ਰਾਰ੍ਕਪ੍ਰਭੋਪਲਂਭੇ. ਸਂਧ੍ਯਾਭ੍ਰੇਂਦ੍ਰਚਾਪਪਰਿਵੇਸ਼ਪ੍ਰਭ੍ਰੁਤਿਭਿਰ੍ਬਹੁਭਿਃ ਪ੍ਰਕਾਰੈਃ ਪੁਦ੍ਗਲ– ਸ੍ਕਂਧਵਿਕਲ੍ਪਾਃ ਕਂਰ੍ਤ੍ਰਤਰਨਿਰਪੇਕ੍ਸ਼ਾ ਏਵੋਤ੍ਪਦ੍ਯਂਤੇ, ਤਥਾ ਸ੍ਵਯੋਗ੍ਯਜੀਵਪਰਿਣਾਮੋਪਲਂਭੇ ਜ੍ਞਾਨਾਵਰਣਪ੍ਰਭ੍ਰੁਤਿ– ਭਿਰ੍ਬਹੁਭਿਃ ਪ੍ਰਕਾਰੈਃ ਕਰ੍ਮਾਣ੍ਯਪਿ ਕਂਰ੍ਤ੍ਰਤਰਨਿਰਪੇਕ੍ਸ਼ਾਣ੍ਯੇਵੋਤ੍ਪਦ੍ਯਂਤੇ ਇਤਿ.. ੬੬..
ਕਾਲੇ ਵਿਜੁਜ੍ਜਮਾਣਾ ਸਹਦੁਕ੍ਖਂ ਦਿਂਤਿ ਭੁਂਜਂਤਿ.. ੬੭..
ਕਾਲੇ ਵਿਯੁਜ੍ਯਮਾਨਾਃ ਸੁਖਦੁਃਖਂ ਦਦਤਿ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ.. ੬੭..
-----------------------------------------------------------------------------
ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ, ਜੀਵਸੇ ਕਿਯੇ ਗਯੇ ਬਿਨਾ ਹੀ ਪੁਦ੍ਗਲ ਸ੍ਵਯਂ ਕਰ੍ਮਰੂਪਸੇ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਤੇ ਹੈਂ.. ੬੫..
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥਃ– [ਯਥਾਃ] ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ [ਪੁਦ੍ਗਲਦ੍ਰਵ੍ਯਾਣਾਂ] ਪੁਦ੍ਗਲਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਂਕੀ [ਬਹੁਪ੍ਰਕਾਰੈਃ] ਅਨੇਕ ਪ੍ਰਕਾਰਕੀ [ਸ੍ਕਂਧਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਃ] ਸ੍ਕਨ੍ਧਰਚਨਾ [ਪਰੈਃ ਅਕ੍ਰੁਤਾ] ਪਰਸੇ ਕਿਯੇ ਗਯੇ ਬਿਨਾ [ਦ੍ਰਸ਼੍ਟਾ] ਹੋਤੀ ਦਿਖਾਈ ਦੇਤੀ ਹੈ, [ਤਥਾ] ਉਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ [ਕਰ੍ਮਣਾਂ] ਕਰ੍ਮੋਂਕੀ ਬਹੁਪ੍ਰਕਾਰਤਾ [ਵਿਜਾਨੀਹਿ] ਪਰਸੇ ਅਕ੍ਰੁਤ ਜਾਨੋ.
ਟੀਕਾਃ– ਕਰ੍ਮੋਂਕੀ ਵਿਚਿਤ੍ਰਤਾ [ਬਹੁਪ੍ਰਕਾਰਤਾ] ਅਨ੍ਯ ਦ੍ਵਾਰਾ ਨਹੀਂ ਕੀ ਜਾਤੀ ਐਸਾ ਯਹਾਁ ਕਹਾ ਹੈ.
ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਅਪਨੇਕੋ ਯੋਗ੍ਯ ਚਂਦ੍ਰ–ਸੂਰ੍ਯਕੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕੀ ਉਪਲਬ੍ਧਿ ਹੋਨੇ ਪਰ, ਸਂਧ੍ਯਾ–ਬਾਦਲ ਇਨ੍ਦ੍ਰਧਨੁਸ਼–ਪ੍ਰਭਾਮਣ੍ਡਲ਼ ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਅਨੇਕ ਪ੍ਰਕਾਰਸੇ ਪੁਦ੍ਗਲਸ੍ਕਂਧਭੇਦ ਅਨ੍ਯ ਕਰ੍ਤਾਕੀ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਕੇ ਬਿਨਾ ਹੀ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਤੇ ਹੈਂ, ਉਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਅਪਨੇਕੋ ਯੋਗ੍ਯ ਜੀਵ–ਪਰਿਣਾਮਕੀ ਉਪਲਬ੍ਧਿ ਹੋਨੇ ਪਰ, ਜ੍ਞਾਨਾਵਰਣਾਦਿ ਅਨੇਕ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਕਰ੍ਮ ਭੀ ਅਨ੍ਯ ਕਰ੍ਤਾਕੀ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਕੇ ਬਿਨਾ ਹੀ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਤੇ ਹੈਂ.
ਭਾਵਾਰ੍ਥਃ– ਕਰ੍ਮੋਕੀ ਵਿਵਿਧ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਤਿ–ਪ੍ਰਦੇਸ਼–ਸ੍ਥਿਤਿ–ਅਨੁਭਾਗਰੂਪ ਵਿਚਿਤ੍ਰਤਾ ਭੀ ਜੀਵਕ੍ਰੁਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪੁਦ੍ਗਲਕ੍ਰੁਤ ਹੀ ਹੈ.. ੬੬..
--------------------------------------------------------------------------
ਕਾਲ਼ੇ ਵਿਯੋਗ ਲਹੇ ਤਦਾ ਸੁਖਦੁਃਖ ਆਪੇ–ਭੋਗਵੇ. ੬੭.
੧੧੦