ਕਹਾਨਜੈਨਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮਾਲਾ] ਸ਼ਡ੍ਦ੍ਰਵ੍ਯ–ਪਂਚਾਸ੍ਤਿਕਾਯਵਰ੍ਣਨ
ਅਧਰ੍ਮਸ੍ਵਰੂਪਾਖ੍ਯਾਨਮੇਤਤ੍. ਯਥਾ ਧਰ੍ਮਃ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਪਿਤਸ੍ਤਥਾਧਰ੍ਮੋਪਿ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਪਨੀਯਃ. ਅਯਂ ਤੁ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਃ. ਸ ਗਤਿਕ੍ਰਿਯਾਯੁਕ੍ਤਾ– ਨਾਮੁਦਕਵਤ੍ਕਾਰਣਭੂਤ; ਏਸ਼ਃ ਪੁਨਃ ਸ੍ਥਿਤਿਕ੍ਰਿਯਾਯੁਕ੍ਤਾਨਾਂ ਪ੍ਰੁਥਿਵੀਵਤ੍ਕਾਰਣਭੂਤਃ. ਯਥਾ ਪ੍ਰੁਥਿਵੀ ਸ੍ਵਯਂ ਪੂਰ੍ਵਮੇਵ ਤਿਸ਼੍ਠਂਤੀ ਪਰਮਸ੍ਥਾਪਯਂਤੀ ਚ ਸ੍ਵਯੇਵ ਤਿਸ਼੍ਠਤਾਮਸ਼੍ਵਾਦੀਨਾ ਮੁਦਾਸੀਨਾ–ਵਿਨਾਭੂਤਸਹਾਯਕਾਰਣਮਾਤ੍ਰਤ੍ਵੇਨ ਸ੍ਥਿਤਿਮਨੁਗ੍ਰੁਹ੍ਣਾਤਿ ਤਥਾਧਰ੍ਮਾਪਿ ਸ੍ਵਯਂ ਪੂਰ੍ਵਮੇਵ ਤਿਸ਼੍ਠਨ੍ ਪਰਮਸ੍ਥਾਪਯਂਸ਼੍ਚ ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਤਿਸ਼੍ਠਤਾਂ ਜੀਵਪੁਦ੍ਗਲਾਨਾਮੁਦਾਸੀਨਾਵਿਨਾਭੂਤਸਹਾਯਕਾਰਣਮਾਤ੍ਰਤ੍ਵੇਨ ਸ੍ਥਿਤਿਮਨੁਗ੍ਰੁਹ੍ਣਾਤੀਤਿ..੮੬..
ਦੋ ਵਿ ਯ ਮਯਾ ਵਿਭਤ੍ਤਾ ਅਵਿਭਤ੍ਤਾ ਲੋਯਮੇਤ੍ਤਾ ਯ.. ੮੭..
ਦ੍ਵਾਵਪਿ ਚ ਮਤੌ ਵਿਭਕ੍ਤਾਵਵਿਭਕ੍ਤੌ ਲੋਕਮਾਤ੍ਰੌ ਚ.. ੮੭..
-----------------------------------------------------------------------------
ਟੀਕਾਃ– ਯਹ, ਅਧਰ੍ਮਕੇ ਸ੍ਵਰੂਪਕਾ ਕਥਨ ਹੈ.
ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਧਰ੍ਮਕਾ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਪਨ ਕਿਯਾ ਗਯਾ, ਉਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਅਧਰ੍ਮਕਾ ਭੀ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਪਨ ਕਰਨੇ ਯੋਗ੍ਯ ਹੈ. ਪਰਨ੍ਤੁ ਯਹ [ਨਿਮ੍ਨੋਕ੍ਤਾਨੁਸਾਰ] ਅਨ੍ਤਰ ਹੈਃ ਵਹ [–ਧਰ੍ਮਾਸ੍ਤਿਕਾਯ] ਗਤਿਕ੍ਰਿਯਾਯੁਕ੍ਤਕੋ ਪਾਨੀਕੀ ਭਾਁਤਿ ਕਾਰਣਭੂਤ ਹੈ ਔਰ ਯਹ [ਅਧਰ੍ਮਾਸ੍ਤਿਕਾਯ] ਸ੍ਥਿਤਿਕ੍ਰਿਯਾਯੁਕ੍ਤਕੋ ਪ੍ਰੁਥ੍ਵੀਕੀ ਭਾਁਤਿ ਕਾਰਣਭੂਤ ਹੈ. ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਪ੍ਰੁਥ੍ਵੀ ਸ੍ਵਯਂ ਪਹਲੇਸੇ ਹੀ ਸ੍ਥਿਤਿਰੂਪ [–ਸ੍ਥਿਰ] ਵਰ੍ਤਤੀ ਹੁਈ ਤਥਾ ਪਰਕੋ ਸ੍ਥਿਤਿ [–ਸ੍ਥਿਰਤਾ] ਨਹੀਂ ਕਰਾਤੀ ਹੁਈ, ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਸ੍ਥਿਤਿਰੂਪਸੇ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਤੇ ਹੁਏ ਅਸ਼੍ਵਾਦਿਕਕੋ ਉਦਾਸੀਨ ਅਵਿਨਾਭਾਵੀ ਸਹਾਯਰੂਪ ਕਾਰਣਮਾਤ੍ਰਕੇ ਰੂਪਮੇਂ ਸ੍ਥਿਤਿਮੇਂ ਅਨੁਗ੍ਰਹ ਕਰਤੀ ਹੈ, ਉਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਅਧਰ੍ਮ [ਅਧਰ੍ਮਾਸ੍ਤਿਕਾਯ] ਭੀ ਸ੍ਵਯਂ ਪਹਲੇਸੇ ਹੀ ਸ੍ਥਿਤਿਰੂਪਸੇ ਵਰ੍ਤਤਾ ਹੁਆ ਔਰ ਪਰਕੋ ਸ੍ਥਿਤਿ ਨਹੀਂ ਕਰਾਤਾ ਹੁਆ, ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਸ੍ਥਿਤਿਰੂਪ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਤੇ ਹੁਏ ਜੀਵ–ਪੁਦ੍ਗਲੋਂਕੋ ਉਦਾਸੀਨ ਅਵਿਨਾਭਾਵੀ ਸਹਾਯਰੂਪ ਕਾਰਣਮਾਤ੍ਰਕੇ ਰੂਪਮੇਂ ਸ੍ਥਿਤਿਮੇਂ ਅਨੁਗ੍ਰਹ ਕਰਤਾ ਹੈ.. ੮੬..
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥਃ– [ਗਮਨਸ੍ਥਿਤੀ] [ਜੀਵ–ਪੁਦ੍ਗਲਕੀ] ਗਤਿ–ਸ੍ਥਿਤਿ [ਚ] ਤਥਾ [ਅਲੋਕਲੋਕਂ] ਅਲੋਕ ਔਰ ਲੋਕਕਾ ਵਿਭਾਗ, [ਯਯੋਃ ਸਦ੍ਭਾਵਤਃ] ਉਨ ਦੋ ਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਕੇ ਸਦ੍ਭਾਵਸੇ [ਜਾਤਮ੍] ਹੋਤਾ ਹੈ. [ਚ] ਔਰ [ਦ੍ਵੌ ਅਪਿ] ਵੇ ਦੋਨੋਂ [ਵਿਭਕ੍ਤੌ] ਵਿਭਕ੍ਤ, [ਅਵਿਭਕ੍ਤੌ] ਅਵਿਭਕ੍ਤ [ਚ] ਔਰ [ਲੋਕਮਾਤ੍ਰੌ] ਲੋਕਪ੍ਰਮਾਣ [ਮਤੌ] ਕਹੇ ਗਯੇ ਹੈਂ. --------------------------------------------------------------------------
ਤੇ ਉਭਯ ਭਿਨ੍ਨ–ਅਭਿਨ੍ਨ ਛੇ ਨੇ ਸਕਲ਼ਲੋਕਪ੍ਰਮਾਣ ਛੇ. ੮੭.