ਧਰ੍ਮਾਧਰ੍ਮਸਦ੍ਭਾਵੇ ਹੇਤੂਪਨ੍ਯਾਸੋਯਮ੍
ਧਰ੍ਮਾਧਰ੍ਮੌ ਵਿਦ੍ਯੇਤੇ. ਲੋਕਾਲੋਕਵਿਭਾਗਾਨ੍ਯਥਾਨੁਪਪਤ੍ਤੇਃ. ਜੀਵਾਦਿਸਰ੍ਵਪਦਾਰ੍ਥਾਨਾਮੇਕਤ੍ਰ ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਰੂਪੋ ਲੋਕਃ. ਸ਼ੁਦ੍ਧੈਕਾਕਾਸ਼ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਰੂਪੋਲੋਕਃ. ਤਤ੍ਰ ਜੀਵਪੁਦ੍ਗਲੌ ਸ੍ਵਰਸਤ ਏਵ ਗਤਿਤਤ੍ਪੂਰ੍ਵ–ਸ੍ਥਿਤਿਪਰਿਣਾਮਾਪਨ੍ਨੌ. ਤਯੋਰ੍ਯਦਿ ਗਤਿਪਰਿਣਾਮਂ ਤਤ੍ਪੂਰ੍ਵਸ੍ਥਿਤਿਪਰਿਣਾਮਂ ਵਾ ਸ੍ਵਯਮਨੁਭਵਤੋਰ੍ਬਹਿਰਙ੍ਗਹੇਤੂ ਧਰ੍ਮਾਧਰ੍ਮੋ ਨ ਭਵੇਤਾਮ੍, ਤਦਾ ਤਯੋਰ੍ਨਿਰਰ੍ਗਲਗਤਿਸ੍ਥਿਤਿਪਰਿਣਾਮਤ੍ਵਾਦਲੋਕੇਪਿ ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਃ ਕੇਨ ਵਾਰ੍ਯੇਤ. ਤਤੋ ਨ ਲੋਕਾਲੋਕਵਿਭਾਗਃ ਸਿਧ੍ਯੇਤ. ਧਰ੍ਮਾਧਰ੍ਮਯੋਸ੍ਤੁ ਜੀਵਪੁਦ੍ਗਲਯੋਰ੍ਗਤਿਤਤ੍ਪੂਰ੍ਵਸ੍ਥਿਤ੍ਯੋਰ੍ਬਹਿਰਙ੍ਗਹੇਤੁਤ੍ਵੇਨ ਸਦ੍ਭਾਵੇਭ੍ਯੁਪਗਮ੍ਯਮਾਨੇ ਲੋਕਾਲੋਕਵਿਭਾਗੋ ਜਾਯਤ ਇਤਿ. ਕਿਞ੍ਚ ਧਰ੍ਮਾਧਰ੍ਮੋ ਦ੍ਵਾਵਪਿ ਪਰਸ੍ਪਰਂ ਪ੍ਰੁਥਗ੍ਭੂਤਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਤ੍ਵਾਦ੍ਵਿਭਕ੍ਤੌ. ਏਕਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਾਵਗਾਢਤ੍ਵਾਦਭਿਕ੍ਤੌ. ਨਿਸ਼੍ਕ੍ਰਿਯਤ੍ਵੇਨ ਸਕਲਲੋਕਵਰ੍ਤਿਨੋ– ਰ੍ਜੀਵਪੁਦ੍ਗਲਯੋਰ੍ਗਤਿਸ੍ਥਿਤ੍ਯੁਪਗ੍ਰਹਕਰਣਾਲ੍ਲੋਕਮਾਤ੍ਰਾਵਿਤਿ.. ੮੭.. -----------------------------------------------------------------------------
ਟੀਕਾਃ– ਯਹ, ਧਰ੍ਮ ਔਰ ਅਧਰ੍ਮਕੇ ਸਦ੍ਭਾਵਕੀ ਸਿਦ੍ਧਿ ਲਿਯੇ ਹੇਤੁ ਦਰ੍ਸ਼ਾਯਾ ਗਯਾ ਹੈ.
ਧਰ੍ਮ ਔਰ ਅਧਰ੍ਮ ਵਿਦ੍ਯਮਾਨ ਹੈ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਲੋਕ ਔਰ ਅਲੋਕਕਾ ਵਿਭਾਗ ਅਨ੍ਯਥਾ ਨਹੀਂ ਬਨ ਸਕਤਾ. ਜੀਵਾਦਿ ਸਰ੍ਵ ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਕੇ ਏਕਤ੍ਰ–ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਰੂਪ ਲੋਕ ਹੈ; ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਏਕ ਆਕਾਸ਼ਕੇ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਰੂਪ ਅਲੋਕ ਹੈ. ਵਹਾਁ, ਜੀਵ ਔਰ ਪੁਦ੍ਗਲ ਸ੍ਵਰਸਸੇ ਹੀ [ਸ੍ਵਭਾਵਸੇ ਹੀ] ਗਤਿਪਰਿਣਾਮਕੋ ਤਥਾ ਗਤਿਪੂਰ੍ਵਕ ਸ੍ਥਿਤਿਪਰਿਣਾਮਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਤੇ ਹੈਂ. ਯਦਿ ਗਤਿਪਰਿਣਾਮ ਅਥਵਾ ਗਤਿਪੂਰ੍ਵਕ ਸ੍ਥਿਤਿਪਰਿਣਾਮਕਾ ਸ੍ਵਯਂ ਅਨੁਭਵ ਕਰਨੇਵਾਲੇ ਉਨ ਜੀਵ–ਪੁਦ੍ਗਲਕੋ ਬਹਿਰਂਗ ਹੇਤੁ ਧਰ੍ਮ ਔਰ ਅਧਰ੍ਮ ਨ ਹੋ, ਤੋ ਜੀਵ–ਪੁਦ੍ਗਲਕੇ ਨਿਰਰ੍ਗਲ ਗਤਿਪਰਿਣਾਮ ਔਰ ਸ੍ਥਿਤਿਪਰਿਣਾਮ ਹੋਨੇਸੇ ਅਲੋਕਮੇਂ ਭੀ ਉਨਕਾ [ਜੀਵ –ਪੁਦ੍ਗਲਕਾ] ਹੋਨਾ ਕਿਸਸੇ ਨਿਵਾਰਾ ਜਾ ਸਕਤਾ ਹੈ? [ਕਿਸੀਸੇ ਨਹੀਂ ਨਿਵਾਰਾ ਜਾ ਸਕਤਾ.] ਇਸਲਿਯੇ ਲੋਕ ਔਰ ਅਲੋਕਕਾ ਵਿਭਾਗ ਸਿਦ੍ਧ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ. ਪਰਨ੍ਤੁ ਯਦਿ ਜੀਵ–ਪੁਦ੍ਗਲਕੀ ਗਤਿਕੇ ਔਰ ਗਤਿਪੂਰ੍ਵਕ ਸ੍ਥਿਤਿਕੇ ਬਹਿਰਂਗ ਹੇਤੁਓਂਂਕੇ ਰੂਪਮੇਂ ਧਰ੍ਮ ਔਰ ਅਧਰ੍ਮਕਾ ਸਦ੍ਭਾਵ ਸ੍ਵੀਕਾਰ ਕਿਯਾ ਜਾਯੇ ਤੋ ਲੋਕ ਔਰ ਅਲੋਕਕਾ ਵਿਭਾਗ [ਸਿਦ੍ਧ] ਹੋਤਾ ਹੈ . [ਇਸਲਿਯੇ ਧਰ੍ਮ ਔਰ ਅਧਰ੍ਮ ਵਿਦ੍ਯਮਾਨ ਹੈ.] ਔਰ [ਉਨਕੇ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਮੇਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵਿਵਰਣ ਯਹ ਹੈ ਕਿ], ਧਰ੍ਮ ਔਰ ਅਧਰ੍ਮ ਦੋਨੋਂ ਪਰਸ੍ਪਰ ਪ੍ਰੁਥਗ੍ਭੂਤ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਸੇ ਨਿਸ਼੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਨੇਸੇ ਵਿਭਕ੍ਤ [ਭਿਨ੍ਨ] ਹੈਂ; ਏਕਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਾਵਗਾਹੀ ਹੋਨੇਸੇ ਅਵਿਭਕ੍ਤ [ਅਭਿਨ੍ਨ] ਹੈਂ; ਸਮਸ੍ਤ ਲੋਕਮੇਂ ਵਿਦ੍ਯਮਾਨ ਜੀਵ –ਪੁਦ੍ਗਲੋਂਕੋ ਗਤਿਸ੍ਥਿਤਿਮੇਂ ਨਿਸ਼੍ਕ੍ਰਿਯਰੂਪਸੇ ਅਨੁਗ੍ਰਹ ਕਰਤੇ ਹੈਂ ਇਸਲਿਯੇ [–ਨਿਮਿਤ੍ਤਰੂਪ ਹੋਤੇ ਹੈਂ ਇਸਲਿਯੇ] ਲੋਕਪ੍ਰਮਾਣ ਹੈਂ.. ੮੭.. -------------------------------------------------------------------------- ਨਿਰਰ੍ਗਲ=ਨਿਰਂਕੁਸ਼; ਅਮਰ੍ਯਾਦਿਤ.
੧੩੮