ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੋਂ ਕਾ ਅਰ੍ਥ ਕਰਨੇ ਕੀ ਪਦ੍ਧਤਿ
…… * * ……
ਵ੍ਯਵਹਾਰ ਕਾ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨ ਛੋੜਕਰ ਨਿਸ਼੍ਚਯਕਾ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨ ਕਰਨਾ ਯੋਗ੍ਯ ਹੈ. ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯ ਸ੍ਵਦ੍ਰਵ੍ਯ ਔਰ
ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਕੋ ਤਥਾ ਉਨਕੇ ਭਾਵੋਂਕੋ ਤਥਾ ਕਾਰਣ–ਕਾਰ੍ਯਾਦਿ ਕੋ ਕਿਸੀਕੋ ਕਿਸੀਮੇਂ ਮਿਲਾਕਰ ਨਿਰੂਪਣ ਕਰਤਾ
ਹੈ, ਅਤਃ ਐਸੇ ਹੀ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨ ਸੇ ਮਿਥ੍ਯਾਤ੍ਵ ਹੈ; ਇਸਲਿਯੇ ਉਸਕਾ ਤ੍ਯਾਗ ਕਰਨਾ. ਤਥਾ ਨਿਸ਼੍ਚਯਨਯ ਉਨ੍ਹੀਂੋ
ਯਥਾਵਤ੍ ਨਿਰੂਪਣ ਕਰਤਾ ਹੈ, ਕਿਸੀ ਕੋ ਕਿਸੀ ਮੇਂ ਨਹੀਂ ਮਿਲਾਤਾ, ਅਤਃ ਐਸੇ ਹੀ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨਸੇ ਸਮ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵ ਹੋਤਾ
ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਉਸਕਾ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨ ਕਰਨਾ.
ਪ੍ਰਸ਼੍ਨਃ––––ਯਦਿ ਐਸਾ ਹੈ, ਤੋ ਜਿਨਮਾਰ੍ਗ ਮੇਂ ਦੋਨੋਂ ਨਯੋਂ ਕੋ ਗ੍ਰਹਣ ਕਰਨਾ ਕਹਾ ਹੈ––––ਵਹ
ਕਿਸ ਪ੍ਰ੍ਰਕਾਰ ਕਹਾ ਹੈ?
ਉਤ੍ਤਰਃ––––ਜਿਨਮਾਰ੍ਗ ਮੇਂ ਕਹੀਂ ਤੋ ਨਿਸ਼੍ਚਯਨਯਕੀ ਮੁਖ੍ਯਤਾਸੇ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨ ਹੈ, ਉਸੇ ਤੋ ‘ਸਤ੍ਯਾਰ੍ਥ
ਐਸਾ ਹੀ ਹੈ’ ––––ਐਸਾ ਜਾਨਨਾ; ਤਥਾ ਕਹੀਂ ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯਕੀ ਮੁਖ੍ਯਤਾਸੇ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨ ਹੈ, ਉਸੇ ‘ਐਸਾ ਨਹੀਂ,
ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਦਿਕੀ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ ਉਪਚਾਰ ਕਿਯਾ ਹੈ’ ਐਸਾ ਜਾਨਨਾ. ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਜਾਨਨੇਕਾ ਨਾਮ ਹੀ ਦੋਨੋਂ ਨਯੋਂਕਾ
ਗ੍ਰਹਣ ਹੈ. ਪਰਨ੍ਤੁ ਦੋਨੋਂ ਨਯੋਂਕੇ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨਕੋ ਸਮਾਨ ਸਤ੍ਯਾਰ੍ਥ ਜਾਨਕਰ ‘ਐਸਾ ਭੀ ਹੈ ਔਰ ਐਸਾ ਭੀ ਹੈ ’
ਐਸਾ ਭ੍ਰਮਰੂਪ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਨੇਸੇ ਤੋ ਦੋਨੋਂ ਨਯੋਂਕਾ ਗ੍ਰਹਣ ਕਰਨਾ ਨਹੀਂ ਕਹਾ ਹੈ.
ਪ੍ਰਸ਼੍ਨਃ– ਯਦਿ ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯ ਅਸਤ੍ਯਾਰ੍ਥ ਹੈ, ਤੋ ਉਸਕਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਜਿਨਮਾਰ੍ਗਮੇਂ ਕਿਸਲਿਯੇ ਦਿਯਾ? ਏਕ
ਨਿਸ਼੍ਚਯਨਯਕਾ ਹੀ ਨਿਰੂਪਣ ਕਰਨਾ ਥਾ?
ਉਤ੍ਤਰਃ– ਐਸਾ ਹੀ ਤਰ੍ਕ ਸ਼੍ਰੀ ਸਮਯਸਾਰਮੇਂ ਕਿਯਾ ਹੈ; ਵਹਾਁ ਯਹ ਉਤ੍ਤਰ ਦਿਯਾ ਹੈਃ–
ਜਹ ਣਵਿ ਸਕ੍ਕਮਣਜ੍ਜੋ ਅਣਜ੍ਜਭਾਸਂ ਵਿਣਾ ਉ ਗਾਹੇਉਂ.
ਤਹ ਵਵਹਾਰੇਣ ਵਿਣਾ ਪਰਮਤ੍ਥੁਵਏਸਣਮਸਕ੍ਕਂ..
ਅਰ੍ਥਃ– ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਅਨਾਰ੍ਯਕੋ –ਮ੍ਲੇਚ੍ਛਕੋ ਮ੍ਲੇਚ੍ਛਭਾਸ਼ਾਕੇ ਬਿਨਾ ਅਰ੍ਥ ਗ੍ਰਹਣ ਕਰਾਨਾ ਸ਼ਕ੍ਯ ਨਹੀਂ ਹੈ,
ਉਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਵ੍ਯਵਹਾਰਕੇ ਬਿਨਾ ਪਰਮਾਰ੍ਥਕਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਅਸ਼ਕ੍ਯ ਹੈ. ਇਸਲਿਯੇ ਵ੍ਯਵਹਾਰਕਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਹੈੇ.
ਤਥਾ ਇਸੀ ਸੂਤ੍ਰਕੀ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਮੇਂ ਐਸਾ ਕਹਾ ਹੈ ਕਿ – ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯੋ ਨਾਨੁਸਰ੍ਤਵ੍ਯਃ’ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਨਿਸ਼੍ਚਯਕੋ
ਅਂਗੀਕਾਰ ਕਰਾਨੇਕੇ ਲਿਯੇੇ ਵ੍ਯਵਹਾਰ ਦ੍ਵਾਰਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿਯਾ ਜਾਤਾ ਹੈ, ਪਰਨ੍ਤੁ ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯ ਹੈ ਵਹ ਅਂਗੀਕਾਰ
ਕਰਨੇ ਯੋਗ੍ਯ ਨਹੀਂ ਹੈ.