੧੭੬
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਭੇਦੇਨੋਕ੍ਤਾਨਾਂ ਜੀਵਾਨਾਂ ਚਤੁਰ੍ਗਤਿਸਂਬਂਧਤ੍ਵੇਨੋਪਸਂਹਾਰੋਯਮ੍. ਦੇਵਗਤਿਨਾਮ੍ਨੋ ਦੇਵਾਯੁਸ਼ਸ਼੍ਚੋਦਯਾਦ੍ਦੇਵਾਃ, ਤੇ ਚ ਭਵਨਵਾਸਿਵ੍ਯਂਤਰਜ੍ਯੋਤਿਸ਼੍ਕਵੈਮਾਨਿਕਨਿਕਾਯ–ਭੇਦਾਚ੍ਚਤੁਰ੍ਧਾ. ਮਨੁਸ਼੍ਯਗਤਿਨਾਮ੍ਨੋ ਮਨੁਸ਼੍ਯਾਯੁਸ਼ਸ਼੍ਚ ਉਦਯਾਨ੍ਮਨੁਸ਼੍ਯਾਃ. ਤੇ ਕਰ੍ਮਭੋਗਭੂਮਿਜਭੇਦਾਤ੍ ਦ੍ਵੇਧਾ. ਤਿਰ੍ਯਗ੍ਗਤਿਨਾਮ੍ਨਸ੍ਤਿਰ੍ਯਗਾਯੁਸ਼ਸ਼੍ਚ ਉਦਯਾਤ੍ਤਿਰ੍ਯਞ੍ਚਃ. ਤੇ ਪ੍ਰੁਥਿਵੀਸ਼ਮ੍ਬੂਕਯੂਕੋਦ੍ਦਂਸ਼ਜਲਚਰੋਰਗਪਕ੍ਸ਼ਿਪਰਿਸਰ੍ਪ– ਚਤੁਸ਼੍ਪਦਾਦਿਭੇਦਾਦਨੇਕਧਾ. ਨਰਕਗਤਿਨਾਮ੍ਨੋ ਨਰਕਾਯੁਸ਼ਸ਼੍ਚ ਉਦਯਾਨ੍ਨਾਰਕਾਃ. ਤੇ ਰਤ੍ਨਸ਼ਰ੍ਕਰਾਵਾਲੁਕਾ– ਪਙ੍ਕਧੂਮਤਮੋਮਹਾਤਮਃਪ੍ਰਭਾਭੂਮਿਜਭੇਦਾਤ੍ਸਪ੍ਤਧਾ. ਤਤ੍ਰ ਦੇਵਮਨੁਸ਼੍ਯਨਾਰਕਾਃ ਪਂਚੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ ਏਵ. ਤਿਰ੍ਯਂਚਸ੍ਤੁ ਕੇਚਿਤ੍ਪਂਚੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਃ, ਕੇਚਿਦੇਕ–ਦ੍ਵਿ–ਤ੍ਰਿ–ਚਤੁਰਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ ਅਪੀਤਿ.. ੧੧੮.. ----------------------------------------------------------------------------- ਭੂਮਿਜਾਃ] ਮਨੁਸ਼੍ਯ ਕਰ੍ਮਭੂਮਿਜ ਔਰ ਭੋਗਭੂਮਿਜ ਐਸੇ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਹੈਂ, [ਤਿਰ੍ਯਞ੍ਚਃ ਬਹੁਪ੍ਰਕਾਰਾਃ] ਤਿਰ੍ਯਂਚ ਅਨੇਕ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਹੈਂ [ਪੁਨਃ] ਔਰ [ਨਾਰਕਾਃ ਪ੍ਰੁਥਿਵੀਭੇਦਗਤਾਃ] ਨਾਰਕੋਂਕੇ ਭੇਦ ਉਨਕੀ ਪ੍ਰੁਥ੍ਵਿਯੋਂਕੇ ਭੇਦ ਜਿਤਨੇ ਹੈਂ.
ਟੀਕਾਃ– ਯਹ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋਂਕੇ ਭੇਦਕੀ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ ਕਹੇ ਗਯੇ ਜੀਵੋਂਕਾ ਚਤੁਰ੍ਗਤਿਸਮ੍ਬਨ੍ਧ ਦਰ੍ਸ਼ਾਤੇ ਹੁਏ ਉਪਸਂਹਾਰ ਹੈ [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਯਹਾਁ ਏਕੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ–ਦ੍ਵੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦਿਰੂਪ ਜੀਵਭੇਦੋਂਕਾ ਚਾਰ ਗਤਿਕੇ ਸਾਥ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧ ਦਰ੍ਸ਼ਾਕਰ ਜੀਵਭੇਦੋਂ ਉਪਸਂਹਾਰ ਕਿਯਾ ਗਯਾ ਹੈ].
ਦੇਵਗਤਿਨਾਮ ਔਰ ਦੇਵਾਯੁਕੇ ਉਦਯਸੇ [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਦੇਵਗਤਿਨਾਮਕਰ੍ਮ ਔਰ ਦੇਵਾਯੁਕਰ੍ਮਕੇ ਉਦਯਕੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤਸੇ] ਦੇਵ ਹੋਤੇ ਹੈਂ; ਵੇ ਭਵਨਵਾਸੀ, ਵ੍ਯਂਤਰ, ਜ੍ਯੋਤਿਸ਼੍ਕ ਔਰ ਵੈਮਾਨਿਕ ਐਸੇ ੧ਨਿਕਾਯਭੇਦੋਂਕੇ ਕਾਰਣ ਚਾਰ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਹੈਂ. ਮਨੁਸ਼੍ਯਗਤਿਨਾਮ ਔਰ ਮਨੁਸ਼੍ਯਾਯੁਕੇ ਉਦਯਸੇ ਮਨੁਸ਼੍ਯ ਹੋਤੇ ਹੈਂ; ਵੇ ਕਰ੍ਮਭੂਮਿਜ ਔਰ ਭੋਗਭੂਮਿਜ ਐਸੇ ਭੇਦੋਂਕੇ ਕਾਰਣ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਹੈਂ. ਤਿਰ੍ਯਂਚਗਤਿਨਾਮ ਔਰ ਤਿਰ੍ਯਂਚਾਯੁਕੇ ਉਦਯਸੇ ਤਿਰ੍ਯਂਚ ਹੋਤੇ ਹੈਂ; ਵੇ ਪ੍ਰੁਥ੍ਵੀ, ਸ਼ਂਬੂਕ, ਜੂਂ, ਡਾਁਸ, ਜਲਚਰ, ਉਰਗ, ਪਕ੍ਸ਼ੀ, ਪਰਿਸਰ੍ਪ, ਚਤੁਸ਼੍ਪਾਦ [ਚੌਪਾਯੇ] ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਭੇਦੋਂਕੇ ਕਾਰਣ ਅਨੇਕ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਹੈਂ. ਨਰਕਗਤਿਨਾਮ ਔਰ ਨਰਕਾਯੁਕੇ ਉਦਯਸੇ ਨਾਰਕ ਹੋਤੇ ਹੈਂ; ਵੇ ੨ਰਤ੍ਨਪ੍ਰਭਾਭੂਮਿਜ, ਸ਼ਰ੍ਕਰਾਪ੍ਰਭਾਭੂਮਿਜ, ਬਾਲੁਕਾਪ੍ਰਭਾਭੂਮਿਜ, ਪਂਕਪ੍ਰਭਾਭੂਮਿਜ, ਧੂਮਪ੍ਰਭਾਭੂਮਿਜ, ਤਮਃਪ੍ਰਭਾਭੂਮਿਜ ਔਰ ਮਹਾਤਮਃਪ੍ਰਭਾਭੂਮਿਜ ਐਸੇ ਭੇਦੋਂਕੇ ਕਾਰਣ ਸਾਤ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਹੈਂ.
ਉਨਮੇਂ, ਦੇਵ, ਮਨੁਸ਼੍ਯ ਔਰ ਨਾਰਕੀ ਪਂਚੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ ਹੀ ਹੋਤੇ ਹੈਂ. ਤਿਰ੍ਯਂਚ ਤੋ ਕਤਿਪਯ -------------------------------------------------------------------------- ੧. ਨਿਕਾਯ = ਸਮੂਹ ੨. ਰਤ੍ਨਪ੍ਰਭਾਭੂਮਿਜ = ਰਤ੍ਨਪ੍ਰਭਾ ਨਾਮਕੀ ਭੂਮਿਮੇਂ [–ਪ੍ਰਥਮ ਨਰਕਮੇਂ] ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ .