ਕਹਾਨਜੈਨਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮਾਲਾ] ਨਵਪਦਾਰ੍ਥਪੂਰ੍ਵਕ–ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਪ੍ਰਪਂਚਵਰ੍ਣਨ
ਅਨ੍ਯਾਸਾਧਾਰਣਜੀਵਕਾਰ੍ਯਖ੍ਯਾਪਨਮੇਤਤ੍.
ਚੈਤਨ੍ਯਸ੍ਵਭਾਵਤ੍ਵਾਤ੍ਕਰ੍ਤ੍ਰੁਸ੍ਥਾਯਾਃ ਕ੍ਰਿਯਾਯਾਃ ਜ੍ਞਪ੍ਤੇਰ੍ਦ੍ਰਸ਼ੇਸ਼੍ਚ ਜੀਵ ਏਵ ਕਰ੍ਤਾ, ਨ ਤਤ੍ਸਂਬਨ੍ਧਃ ਪੁਦ੍ਗਲੋ, ਯਥਾਕਾਸ਼ਾਦਿ. ਸੁਖਾਭਿਲਾਸ਼ਕ੍ਰਿਯਾਯਾਃ ਦੁਃਖੋਦ੍ਵੇਗਕ੍ਰਿਯਾਯਾਃ ਸ੍ਵਸਂਵੇਦਿਤਹਿਤਾਹਿਤਨਿਰ੍ਵਿਰ੍ਤਨਕ੍ਰਿਯਾਯਾਸ਼੍ਚ ਚੈਤਨ੍ਯਵਿਵਰ੍ਤਰੂਪਸਙ੍ਕਲ੍ਪਪ੍ਰਭਵਤ੍ਵਾਤ੍ਸ ਏਵ ਕਰ੍ਤਾ, ਨਾਨ੍ਯਃ. ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭਾਕਰ੍ਮਫਲਭੂਤਾਯਾ ਇਸ਼੍ਟਾਨਿਸ਼੍ਟ– ਵਿਸ਼ਯੋਪਭੋਗਕ੍ਰਿਯਾਯਾਸ਼੍ਚ ਸੁਖਦੁਃਖਸ੍ਵਰੂਪਸ੍ਵਪਰਿਣਾਮਕ੍ਰਿਯਾਯਾ ਇਵ ਸ ਏਵ ਕਰ੍ਤਾ, ਨਾਨ੍ਯਃ. ਏਤੇਨਾਸਾਧਾਰਣਕਾਰ੍ਯਾਨੁਮੇਯਤ੍ਵਂ ਪੁਦ੍ਗਲਵ੍ਯਤਿਰਿਕ੍ਤਸ੍ਯਾਤ੍ਮਨੋ ਦ੍ਯੋਤਿਤਮਿਤਿ.. ੧੨੨.. ----------------------------------------------------------------------------- ਹਿਤ–ਅਹਿਤਕੋ [ਸ਼ੁਭ–ਅਸ਼ੁਭ ਭਾਵੋਂਕੋ] ਕਰਤਾ ਹੈ [ਵਾ] ਔਰ [ਤਯੋਃ ਫਲਂ ਭੁਂਕ੍ਤੇ] ਉਨਕੇ ਫਲਕੋ ਭੋਗਤਾ ਹੈ.
ਟੀਕਾਃ– ਯਹ, ਅਨ੍ਯਸੇ ਅਸਾਧਾਰਣ ਐਸੇ ਜੀਵਕਾਰ੍ਯੋਂਕਾ ਕਥਨ ਹੈ [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਅਨ੍ਯ ਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਸੇ ਅਸਾਧਾਰਣ ਐਸੇ ਜੋ ਜੀਵਕੇ ਕਾਰ੍ਯ ਵੇ ਯਹਾਁ ਦਰ੍ਸ਼ਾਯੇ ਹੈਂ].
ਚੈਤਨ੍ਯਸ੍ਵਭਾਵਪਨੇਕੇ ਕਾਰਣ, ਕਰ੍ਤ੍ਰੁਸ੍ਥਿਤ [ਕਰ੍ਤਾਮੇਂ ਰਹਨੇਵਾਲੀ] ਕ੍ਰਿਯਾਕਾ–ਜ੍ਞਪ੍ਤਿ ਤਥਾ ਦ੍ਰਸ਼ਿਕਾ–ਜੀਵ ਹੀ ਕਰ੍ਤਾ ਹੈ; ਉਸਕੇ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਮੇਂ ਰਹਾ ਹੁਆ ਪੁਦ੍ਗਲ ਉਸਕਾ ਕਰ੍ਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਆਕਾਸ਼ਾਦਿ ਨਹੀਂ ਹੈ ਉਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ. [ਚੈਤਨ੍ਯਸ੍ਵਭਾਵਕੇ ਕਾਰਣ ਜਾਨਨੇ ਔਰ ਦੇਖਨੇ ਕੀ ਕ੍ਰਿਯਾਕਾ ਜੀਵ ਹੀ ਕਰ੍ਤਾ ਹੈ; ਜਹਾਁ ਜੀਵ ਹੈ ਵਹਾਁ ਚਾਰ ਅਰੂਪੀ ਅਚੇਤਨ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਭੀ ਹੈਂ ਤਥਾਪਿ ਵੇ ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਜਾਨਨੇ ਔਰ ਦੇਖਨੇ ਕੀ ਕ੍ਰਿਯਾਕੇ ਕਰ੍ਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਉਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਜੀਵਕੇ ਸਾਥ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਮੇਂ ਰਹੇ ਹੁਏ ਕਰ੍ਮ–ਨੋਕਰ੍ਮਰੂਪ ਪੁਦ੍ਗਲ ਭੀ ਉਸ ਕ੍ਰਿਯਾਕੇ ਕਰ੍ਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ.] ਚੈਤਨ੍ਯਕੇ ਵਿਵਰ੍ਤਰੂਪ [–ਪਰਿਵਰ੍ਤਨਰੂਪ] ਸਂਕਲ੍ਪਕੀ ਉਤ੍ਪਤ੍ਤਿ [ਜੀਵਮੇਂ] ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ, ਸੁਖਕੀ ਅਭਿਲਾਸ਼ਾਰੂਪ ਕ੍ਰਿਯਾਕਾ, ਦੁਃਖਕੇ ਉਦ੍ਵੇਗਰੂਪ ਕ੍ਰਿਯਾਕਾ ਤਥਾ ਸ੍ਵਸਂਵੇਦਿਤ ਹਿਤ–ਅਹਿਤਕੀ ਨਿਸ਼੍ਪਤ੍ਤਿਰੂਪ ਕ੍ਰਿਯਾਕਾ [–ਅਪਨੇਸੇ ਸਂਚੇਤਨ ਕਿਯੇ ਜਾਨੇਵਾਲੇ ਸ਼ੁਭ–ਅਸ਼ੁਭ ਭਾਵੋਂਕੋ ਰਚਨੇਰੂਪ ਕ੍ਰਿਯਾਕਾ] ਜੀਵ ਹੀ ਕਰ੍ਤਾ ਹੈ; ਅਨ੍ਯ ਨਹੀਂ ਹੈ. ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭ ਕਰ੍ਮਕੇ ਫਲਭੂਤ ਇਸ਼੍ਟਾਨਿਸ਼੍ਟਵਿਸ਼ਯੋਪਭੋਗਕ੍ਰਿਯਾਕਾ, ਸੁਖ– ਦੁਃਖਸ੍ਵਰੂਪ ਸ੍ਵਪਰਿਣਾਮਕ੍ਰਿਯਾਕੀ ਭਾਁਤਿ, ਜੀਵ ਹੀ ਕਰ੍ਤਾ ਹੈ; ਅਨ੍ਯ ਨਹੀਂ.
ਇਸਸੇ ਐਸਾ ਸਮਝਾਯਾ ਕਿ [ਉਪਰੋਕ੍ਤ] ਅਸਾਧਾਰਣ ਕਾਰ੍ਯੋਂ ਦ੍ਵਾਰਾ ਪੁਦ੍ਗਲਸੇ ਭਿਨ੍ਨ ਐਸਾ ਆਤ੍ਮਾ ਅਨੁਮੇਯ [–ਅਨੁਮਾਨ ਕਰ ਸਕਨੇ ਯੋਗ੍ਯ] ਹੈ. -------------------------------------------------------------------------- ਇਸ਼੍ਟਾਨਿਸ਼੍ਟ ਵਿਸ਼ਯ ਜਿਸਮੇਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤ ਹੋਤੇ ਹੈਂ ਐਸੇ ਸੁਖਦੁਃਖਪਰਿਣਾਮੋਂਕੇ ਉਪਭੋਗਰੂਪ ਕ੍ਰਿਯਾਕੋ ਜੀਵ ਕਰਤਾ ਹੈ