੨੦
] ਪਂਚਾਸ੍ਤਿਕਾਯਸਂਗ੍ਰਹ
[ਭਗਵਾਨਸ਼੍ਰੀਕੁਨ੍ਦਕੁਨ੍ਦ
ਸਤ੍ਤਾ ਸਵ੍ਵਪਯਤ੍ਥਾ ਸਵਿਸ੍ਸਰੁਵਾ ਅਣਂਤਪਜ੍ਜਾਯਾ.
ਮਂਗੁਪ੍ਪਾਦਧੁਵਤ੍ਤਾ ਸਪ੍ਪਡਿਵਕ੍ਖਾ ਹਵਦਿ ਐਕ੍ਕਾ.. ੮..
ਸਤ੍ਤਾ ਸਰ੍ਵਪਦਾਰ੍ਥਾ ਸਵਿਸ਼੍ਵਰੂਪਾ ਅਨਨ੍ਤਪਰ੍ਯਾਯਾ.
ਭਙ੍ਗੋਤ੍ਪਾਦਧ੍ਰੌਵ੍ਯਾਤ੍ਮਿਕਾ ਸਪ੍ਰਤਿਪਕ੍ਸ਼ਾ ਮਵਤ੍ਯੇਕਾ.. ੮..
ਅਤ੍ਰਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵਸ੍ਵਰੂਪਮੁਕ੍ਤਮ੍.
ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਂ ਹਿ ਸਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਸਤੋ ਭਾਵਃ ਸਤ੍ਤ੍ਵਮ੍. ਨ ਸਰ੍ਵਥਾ ਨਿਤ੍ਯਤਯਾ ਸਰ੍ਵਥਾ ਕ੍ਸ਼ਣਿਕਤਯਾ ਵਾ
ਵਿਦ੍ਯਮਾਨਮਾਤ੍ਰਂ ਵਸ੍ਤੁ. ਸਰ੍ਵਥਾ ਨਿਤ੍ਯਸ੍ਯ ਵਸ੍ਤੁਨਸ੍ਤਤ੍ਤ੍ਵਤਃ ਕ੍ਰਮਭੁਵਾਂ ਭਾਵਾਨਾਮਭਾਵਾਤ੍ਕੁਤੋ ਵਿਕਾਰਵਤ੍ਤ੍ਵਮ੍.
ਸਰ੍ਵਥਾ ਕ੍ਸ਼ਣਿਕਸ੍ਯ ਚ ਤਤ੍ਤ੍ਵਤਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਿਜ੍ਞਾਨਾਭਾਵਾਤ੍ ਕੁਤ ਏਕਸਂਤਾਨਤ੍ਵਮ੍. ਤਤਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਿਜ੍ਞਾਨਹੇਤੁਭੂਤੇਨ
ਕੇਨਚਿਤ੍ਸ੍ਵਰੂਪੇਣ ਧ੍ਰੌਵ੍ਯਮਾਲਮ੍ਬ੍ਯਮਾਨਂ ਕਾਭ੍ਯਾਂਚਿਤ੍ਕ੍ਰਮਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਾਭ੍ਯਾਂ ਸ੍ਵਰੂਪਾਭ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਲੀਯਮਾਨਮੁਪਜਾਯਮਾਨਂ
ਚੈਕਕਾਲਮੇਵ ਪਰਮਾਰ੍ਥਤਸ੍ਤ੍ਰਿਤਯੀਮਵਸ੍ਥਾਂ ਬਿਭ੍ਰਾਣਂ ਵਸ੍ਤੁ ਸਦਵਬੋਧ੍ਯਮ੍. ਅਤ ਏਵ
ਸਤ੍ਤਾਪ੍ਯੁਤ੍ਪਾਦਵ੍ਯਯਧ੍ਰੌਵ੍ਯਾਤ੍ਮਿਕਾਵਬੋਦ੍ਧਵ੍ਯਾ, ਭਾਵਭਾਵਵਤੋਃ ਕਥਂਚਿਦੇਕਸ੍ਵਰੂਪਤ੍ਵਾਤ੍. ਸਾ ਚ ਤ੍ਰਿਲਕ੍ਸ਼ਣਸ੍ਯ
-----------------------------------------------------------------------------
ਗਾਥਾ ੮
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥਃ– [ਸਤ੍ਤਾ] ਸਤ੍ਤਾ [ਭਙ੍ਗੋਤ੍ਪਾਦਧ੍ਰੌਵ੍ਯਾਤ੍ਮਿਕਾ] ਉਤ੍ਪਾਦਵ੍ਯਯਧ੍ਰੌਵ੍ਯਾਤ੍ਮਕ, [ਏਕਾ] ਏਕ,
[ਸਰ੍ਵਪਦਾਰ੍ਥਾ] ਸਰ੍ਵਪਦਾਰ੍ਥਸ੍ਥਿਤ, [ਸਵਿਸ਼੍ਵਰੂਪਾ] ਸਵਿਸ਼੍ਵਰੂਪ, [ਅਨਨ੍ਤਪਰ੍ਯਾਯਾ] ਅਨਨ੍ਤਪਰ੍ਯਾਯਮਯ ਔਰ
[ਸਪ੍ਰਤਿਪਕ੍ਸ਼ਾ] ਸਪ੍ਰਤਿਪਕ੍ਸ਼ [ਭਵਤਿ] ਹੈ.
ਟੀਕਾਃ– ਯਹਾਁ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਕਾ ਸ੍ਵਰੂਪ ਕਹਾ ਹੈ.
ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ ਅਰ੍ਥਾਤ ਸਤ੍ਤਾ ਨਾਮਕ ਸਤ੍ਕਾ ਭਾਵ ਅਰ੍ਥਾਤ ੧ਸਤ੍ਤ੍ਵ.
ਵਿਦ੍ਯਮਾਨਮਾਤ੍ਰ ਵਸ੍ਤੁ ਨ ਤੋ ਸਰ੍ਵਥਾ ਨਿਤ੍ਯਰੂਪ ਹੋਤੀ ਹੈ ਔਰ ਨ ਸਰ੍ਵਥਾ ਕ੍ਸ਼ਣਿਕਰੂਪ ਹੋਤੀ ਹੈ. ਸਰ੍ਵਥਾ
ਨਿਤ੍ਯ ਵਸ੍ਤੁਕੋ ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਕ੍ਰਮਭਾਵੀ ਭਾਵੋਂਕਾ ਅਭਾਵ ਹੋਨੇਸੇ ਵਿਕਾਰ [–ਪਰਿਵਰ੍ਤਨ, ਪਰਿਣਾਮ] ਕਹਾਁਸੇ
ਹੋਗਾ? ਔਰ ਸਰ੍ਵਥਾ ਕ੍ਸ਼ਣਿਕ ਵਸ੍ਤੁਮੇਂ ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ੨ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਿਜ੍ਞਾਨਕਾ ਅਭਾਵ ਹੋਨੇਸੇ ਏਕਪ੍ਰਵਾਹਪਨਾ ਕਹਾਁਸੇ
ਰਹੇਗਾ? ਇਸਲਿਯੇੇ ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਿਜ੍ਞਾਨਕੇ ਹੇਤੁਭੂਤ ਕਿਸੀ ਸ੍ਵਰੂਪਸੇ ਧ੍ਰੁਵ ਰਹਤੀ ਹੁਈ ਔਰ ਕਿਨ੍ਹੀਂ ਦੋ ਕ੍ਰਮਵਰ੍ਤੀ
ਸ੍ਵਰੂਪੋਂਸੇ ਨਸ਼੍ਟ ਹੋਤੀ ਹੁਈ ਤਥਾ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਤੀ ਹੁਈ – ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਪਰਮਾਰ੍ਥਤਃ ਏਕ ਹੀ ਕਾਲਮੇਂ ਤਿਗੁਨੀ [ਤੀਨ
ਅਂਸ਼ਵਾਲੀ] ਅਵਸ੍ਥਾਕੋ ਧਾਰਣ ਕਰਤੀ ਹੁਈ ਵਸ੍ਤੁ ਸਤ੍ ਜਾਨਨਾ. ਇਸਲਿਯੇ ‘ਸਤ੍ਤਾ’ ਭੀ
--------------------------------------------------------------------------
੧. ਸਤ੍ਤ੍ਵ=ਸਤ੍ਪਨਾਂ; ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਪਨਾ; ਵਿਦ੍ਯਮਾਨਪਨਾ; ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਕਾ ਭਾਵ; ‘ਹੈ’ ਐਸਾ ਭਾਵ.
੨. ਵਸ੍ਤੁ ਸਰ੍ਵਥਾ ਕ੍ਸ਼ਣਿਕ ਹੋ ਤੋ ‘ਜੋ ਪਹਲੇ ਦੇਖਨੇਮੇਂ [–ਜਾਨਨੇਮੇਂ] ਆਈ ਥੀ ਵਹੀ ਯਹ ਵਸ੍ਤੁ ਹੈ’ ਐਸਾ ਜ੍ਞਾਨ ਨਹੀਂ ਹੋ
ਸਕਤਾ.
ਸਰ੍ਵਾਰ੍ਥਪ੍ਰਾਪ੍ਤ, ਸਵਿਸ਼੍ਵਰੂਪ, ਅਨਂਤਪਰ੍ਯਯਵਂਤ ਛੇ,
ਸਤ੍ਤਾ ਜਨਮ–ਲਯ–ਧ੍ਰੌਵ੍ਯਮਯ ਛੇ, ਏਕ ਛੇ, ਸਵਿਪਕ੍ਸ਼ ਛੇ. ੮.