ਕਹਾਨਜੈਨਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮਾਲਾ] ਸ਼ਡ੍ਦ੍ਰਵ੍ਯ–ਪਂਚਾਸ੍ਤਿਕਾਯਵਰ੍ਣਨ
ਯਥੈਵ ਹਿ ਪਦ੍ਮਰਾਗਰਤ੍ਨਂ ਕ੍ਸ਼ੀਰੇ ਕ੍ਸ਼ਿਪ੍ਤਂ ਸ੍ਵਤੋਵ੍ਯਤਿਰਿਕ੍ਤਪ੍ਰਭਾਸ੍ਕਂਧੇਨ ਤਦ੍ਵਯਾਪ੍ਨੋਤਿ ਕ੍ਸ਼ੀਰਂ, ਤਥੈਵ ਹਿ ਜੀਵਃ ਅਨਾਦਿਕਸ਼ਾਯਮਲੀਮਸਤ੍ਵਮੂਲੇ ਸ਼ਰੀਰੇਵਤਿਸ਼੍ਠਮਾਨਃ ਸ੍ਵਪ੍ਰਦੇਸ਼ੈਸ੍ਤਦਭਿਵ੍ਯਾਪ੍ਨੋਤਿ ਸ਼ਰੀਰਮ੍. ਯਥੈਵ ਚ ਤਤ੍ਰ ਕ੍ਸ਼ੀਰੇਗ੍ਨਿਸਂਯੋਗਾਦੁਦ੍ਵਲਮਾਨੇ ਤਸ੍ਯ ਪਦ੍ਮਰਾਗਰਤ੍ਨਸ੍ਯ ਪ੍ਰਭਾਸ੍ਕਂਧ ਉਦ੍ਵਲਤੇ ਪੁਨਰ੍ਨਿਵਿਸ਼ਮਾਨੇ ਨਿਵਿਸ਼ਤੇ ਚ, ਤਥੈਵ ਚ ਤਤ੍ਰ ਸ਼ਰੀਰੇ ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਾਹਾਰਾਦਿਵਸ਼ਾਦੁਤ੍ਸਰ੍ਪਤਿ ਤਸ੍ਯ ਜੀਵਸ੍ਯ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਃ ਉਤ੍ਸਰ੍ਪਨ੍ਤਿ ਪੁਨਰਪਸਰ੍ਪਤਿ ਅਪਸਰ੍ਪਨ੍ਤਿ ਚ. ਯਥੈਵ ਚ ਤਤ੍ਪਦ੍ਮਰਾਗਰਤ੍ਨਮਨ੍ਯਤ੍ਰ ਪ੍ਰਭੂਤਕ੍ਸ਼ੀਰੇ ਕ੍ਸ਼ਿਪ੍ਤਂ ਸ੍ਵਪ੍ਰਭਾ–ਸ੍ਕਂਧਵਿਸ੍ਤਾਰੇਣ ਤਦ੍ਵਯਾਪ੍ਨੋਤਿ ਪ੍ਰਭੂਤਕ੍ਸ਼ੀਰਂ, ਤਥੈਵ ਹਿ ਜੀਵੋਨ੍ਯਤ੍ਰ ਮਹਤਿ ਸ਼ਰੀਰੇਵਤਿਸ਼੍ਠਮਾਨਃ ਸ੍ਵਪ੍ਰਦੇਸ਼ਵਿਸ੍ਤਾਰੇਣ ਤਦ੍ਵਯਾਪ੍ਨੋਤਿ ਮਹਚ੍ਛਰੀਰਮ੍. ਯਥੈਵ ਚ ਤਤ੍ਪਦ੍ਮਰਾਗਰਤ੍ਨਮਨ੍ਯਤ੍ਰ ਸ੍ਤੋਕਕ੍ਸ਼ੀਰੇ ਨਿਕ੍ਸ਼ਿਪ੍ਤਂ ਸ੍ਵਪ੍ਰਭਾਸ੍ਕਂਧੋਪਸਂਹਾਰੇਣ ਤਦ੍ਵਯਾਪ੍ਨੋਤਿ ਸ੍ਤੋਕਕ੍ਸ਼ੀਰਂ, ਤਥੈਵ ਚ ਜੀਵੋਨ੍ਯਤ੍ਰਾਣੁਸ਼ਰੀਰੇਵਤਿਸ਼੍ਠਮਾਨਃ -----------------------------------------------------------------------------
ਵ੍ਯਾਪ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਉਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਜੀਵ ਅਨਾਦਿ ਕਾਲਸੇ ਕਸ਼ਾਯ ਦ੍ਵਾਰਾ ਮਲਿਨਤਾ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਸ਼ਰੀਰਮੇਂ ਰਹਤਾ ਹੁਆ ਸ੍ਵਪ੍ਰਦੇਸ਼ੋਂ ਦ੍ਵਾਰਾ ਉਸ ਸ਼ਰੀਰਮੇਂ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ. ਔਰ ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਅਗ੍ਨਿਕੇ ਸਂਯੋਗਸੇ ਉਸ ਦੂਧਮੇਂ ਉਫਾਨ ਆਨੇ ਪਰ ਉਸ ਪਦ੍ਮਰਾਗਰਤ੍ਨਕੇ ਪ੍ਰਭਾਸਮੂਹਮੇਂ ਉਫਾਨ ਆਤਾ ਹੈ [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਵਹ ਵਿਸ੍ਤਾਰਕੋ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ] ਔਰ ਦੂਧ ਫਿਰ ਬੈਠ ਜਾਨੇ ਪਰ ਪ੍ਰਭਾਸਮੂਹ ਭੀ ਬੈਠ ਜਾਤਾ ਹੈ, ਉਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟ ਆਹਾਰਾਦਿਕੇ ਵਸ਼ ਉਸ ਸ਼ਰੀਰਮੇਂ ਵ੍ਰੁਦ੍ਧਿ ਹੋਨੇ ਪਰ ਉਸ ਜੀਵਕੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿਸ੍ਤ੍ਰੁਤ ਹੋਤੇ ਹੈਂ ਔਰ ਸ਼ਰੀਰ ਫਿਰ ਸੂਖ ਜਾਨੇ ਪਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਭੀ ਸਂਕੁਚਿਤ ਹੋ ਜਾਤੇ ਹੈਂ. ਪੁਨਸ਼੍ਚ, ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਵਹ ਪਦ੍ਮਰਾਗਰਤ੍ਨ ਦੂਸਰੇ ਅਧਿਕ ਦੂਧਮੇਂ ਡਾਲਾ ਜਾਨੇ ਪਰ ਸ੍ਵਪ੍ਰਭਾਸਮੂਹਕੇ ਵਿਸ੍ਤਾਰ ਦ੍ਵਾਰਾ ਉਸ ਅਧਿਕ ਦੂਧਮੇਂ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਉਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਜੀਵ ਦੂਸਰੇ ਬੜੇ ਸ਼ਰੀਰਮੇਂ ਸ੍ਥਿਤਿਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਨੇ ਪਰ ਸ੍ਵਪ੍ਰਦੇਸ਼ੋਂਕੇ ਵਿਸ੍ਤਾਰ ਦ੍ਵਾਰਾ ਉਸ ਬੜੇ ਸ਼ਰੀਰਮੇਂ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ. ਔਰ ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਵਹ ਪਦ੍ਮਰਾਗਰਤ੍ਨ ਦੂਸਰੇ ਕਮ ਦੂਧਮੇਂ ਡਾਲਨੇ ਪਰ ਸ੍ਵਪ੍ਰਭਾਸਮੂਹਕੇ ਸਂਕੋਚ ਦ੍ਵਾਰਾ ਉਸ ਥੋੜੇ ਦੂਧਮੇਂ -------------------------------------------------------------------------- ਅਵ੍ਯਤਿਰਿਕ੍ਤ = ਅਭਿਨ੍ਨ [ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ‘ਮਿਸ਼੍ਰੀ ਏਕ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੈ ਔਰ ਮਿਠਾਸ ਉਸਕਾ ਗੁਣ ਹੈ’ ਐਸਾ ਕਹੀਂ ਦ੍ਰਸ਼੍ਟਾਂਤਮੇਂ ਕਹਾ
ਸਮਝਨੇਕੇ ਲਿਯੇ ਰਤ੍ਨ ਔਰ (ਦੂਧਮੇਂ ਫੈਲੀ ਹੁਈ) ਉਸਕੀ ਪ੍ਰਭਾਕੋ ਜੋ ਅਵ੍ਯਤਿਰਿਕ੍ਤਪਨਾ ਕਹਾ ਹੈ ਯਹ ਸਿਦ੍ਧਾਂਤਰੂਪ ਨਹੀਂ
ਸਮਝਾਨੇਕੇ ਹੇਤੁ ਯਹਾਁ ਰਤ੍ਨਕੀ ਪ੍ਰਭਾਕੋ ਰਤ੍ਨਸੇ ਅਭਿਨ੍ਨ ਕਹਾ ਹੈ. (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਰਤ੍ਨਕੀ ਪ੍ਰਭਾ ਸਂਕੋਚਵਿਸ੍ਤਾਰਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਨੇ