கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந
வவதேஸா ஸஂடாணா ஸஂகா விஸயா ய ஹோஂதி தே பஹுகா. தே தேஸிமணண்ணத்தே அண்ணத்தே சாவி விஜ்ஜஂதே.. ௪௬..
தே தேஷாமநந்யத்வே அந்யத்வே சாபி வித்யஂதே.. ௪௬..
வ்யபதேஶாதீநாமேகாஂதேந த்ரவ்யகுணாந்யத்வநிபஂதநத்வமத்ர ப்ரத்யாக்யாதம். யதா தேவதத்தஸ்ய கௌரித்யந்யத்வே ஷஷ்டீவ்யபதேஶஃ, ததா வ்ருக்ஷஸ்ய ஶாகா த்ரவ்யஸ்ய குணா இத்யநந்யத்வேபி. யதா தேவதத்தஃ பலமங்குஶேந தநதத்தாய வ்ருக்ஷாத்வாடிகாயாமவசிநோதீத்யந்யத்வே காரகவ்யபதேஶஃ, ததா ம்ருத்திகா கடபாவஂ ஸ்வயஂ ஸ்வேந ஸ்வஸ்மை ஸ்வஸ்மாத் ஸ்வஸ்மிந் கரோதீத்யாத்மாத்மாநமாத்மநாத்மநே ஆத்மந ஆத்மநி -----------------------------------------------------------------------------
[விஷயாஃ] விஷய [தே பஹுகாஃ பவந்தி] அநேக ஹோதே ஹைஂ. [தே] வே [வ்யபதேஶ ஆதி], [தேஷாம்] த்ரவ்ய– குணோஂகே [அந்யத்வே] அந்யபநேமேஂ [அநந்யத்வே ச அபி] ததா அநந்யபநேமேஂ பீ [வித்யஂதே] ஹோ ஸகதே ஹைஂ.
டீகாஃ– யஹா வ்யபதேஶ ஆதி ஏகாந்தஸே த்ரவ்ய–குணோஂகே அந்யபநேகா காரண ஹோநேகா கண்டந கியா
ஹை.
ஜிஸ ப்ரகார ‘தேவதத்தகீ காய’ இஸ ப்ரகார அந்யபநேமேஂ ஷஷ்டீவ்யபதேஶ [–சடவீஂ விபக்திகா கதந] ஹோதா ஹைே, உஸீ ப்ரகார ‘வ்ருக்ஷகீ ஶாகா,’ ‘த்ரவ்யகே குண’ ஐஸே அநந்யபநேமேஂ பீ [ஷஷ்டீவ்யபதேஶ] ஹோதா ஹைே. ஜிஸ ப்ரகார‘தேவதத்த பலகோ அஂகுஶ த்வாரா தநதத்தகே லியேே வ்ருக்ஷ பரஸே பகீசேமேஂ தோதா ஹை’ ஐஸே அந்யபநேமேஂ காரகவ்யபதேஶ ஹோதா ஹைே, உஸீ ப்ரகார ‘மிட்டீ ஸ்வயஂ கடபாவகோ [–காரூப பரிணாமகோ] அபநே த்வாரா அபநே லியே அபநேமேஂஸே அபநேமேஂ கரதீ ஹை’, ‘ஆத்மா ஆத்மகோ ஆத்மா த்வாரா ஆத்மாகே லியே ஆத்மாமேஂஸே ஆத்மாமேஂ ஜாநதா ஹை’ ஐஸே அநந்யபநேமேஂ பீ [காரகவ்யபதேஶ] ஹோதா ஹைே. ஜிஸ ப்ரகார ‘ஊசே தேவதத்தகீ ஊசீ காய’ ஐஸா அந்யபநேமேஂ ஸஂஸ்தாந ஹோதா ஹைே, உஸீ ப்ரகார ‘விஶால வ்ருக்ஷகா விஶால ஶாகாஸமுதாய’, மூர்த த்ரவ்யகே மூர்த குண’ ஐஸே அநந்யபநேமேஂ பீ [ஸஂஸ்தாந] ஹோதா ஹைே. ஜிஸ ப்ரகார ‘ஏக தேவதத்தகீ தஸ -------------------------------------------------------------------------- வ்யபதேஶ = கதந; அபிதாந. [இஸ காதாமேஂ ஐஸா ஸமஜாயா ஹை கி–ஜஹா பேத ஹோ வஹீஂ வ்யபதேஶ ஆதி கடித ஹோஂ ஐஸா குச நஹீஂ ஹை; ஜஹா அபேத ஹோ வஹா பீ வே கடித ஹோதே ஹைஂ. இஸலியே த்ரவ்ய–குணோஂமேஂ ஜோ வ்யபதேஶ ஆதி ஹோதே ஹைஂ வே கஹீஂ ஏகாந்தஸே த்ரவ்ய–குணோஂகே பேதகோ ஸித்த நஹீஂ கரதே.]
வ்யபதேஶ நே ஸஂஸ்தாந, ஸஂக்யா, விஷய பஹு யே ஹோய சே;
தே தேமநா அந்யத்வ தேம அநந்யதாமாஂ பண கடே. ௪௬.