ஜீவஸ்ய பாவோதயவர்ணநமேதத். கர்மணாஂ பலதாநஸமர்ததயோத்பூதிருதயஃ, அநுத்பூதிருபஶமஃ, உத்பூத்யநுத்பூதீ க்ஷயோபஶமஃ, அத்யஂதவிஶ்லேஷஃ க்ஷயஃ, த்ரவ்யாத்மலாபஹேதுகஃ பரிணாமஃ. தத்ரோதயேந யுக்த ஔதயிகஃ, உபஶமேந யுக்த ஔபஶமிகஃ, க்ஷயோபஶமேந யுக்தஃ க்ஷாயோபஶமிகஃ, க்ஷயேண யுக்தஃ க்ஷாயிகஃ, பரிணாமேந யுக்தஃ பாரிணாமிகஃ. த ஏதே பஞ்ச ஜீவகுணாஃ. தத்ரோபாதிசதுர்விதத்வநிபஂதநாஶ்சத்வாரஃ, ஸ்வபாவநிபஂதந ஏகஃ. ஏதே சோபாதிபேதாத்ஸ்வரூபபேதாச்ச பித்யமாநா பஹுஷ்வர்தேஷு விஸ்தார்யஂத இதி.. ௫௬.. -----------------------------------------------------------------------------
டீகாஃ– ஜீவகோ பாவோஂகே உதயகா [–பாச பாவோஂகீ ப்ரகடதாகா] யஹ வர்ணந ஹை. கர்மோகா ௧பலதாநஸமர்தரூபஸே உத்பவ ஸோ ‘உதய’ ஹை, அநுத்பவ ஸோ ‘உபஶம’ ஹை, உத்பவ ததா அநுத்பவ ஸோ ‘க்ஷயோபஶம’ ஹை, ௨அத்யந்த விஶ்லேஷ ஸோ ‘க்ஷய’ ஹை, த்ரவ்யகா ௩ஆத்மலாப [அஸ்தித்வ] ஜிஸகா ஹேது ஹை வஹ ‘பரிணாம’ ஹை. வஹா, உதயஸே யுக்த வஹ ‘ஔதயிக’ ஹை, உபஶமஸே யுக்த வஹ ‘ஔபஶமிக’ ஹை, க்ஷயோபஶமஸே யுக்த வஹ ‘க்ஷாயோபஶமிக’ ஹை, ௪க்ஷயஸே யுக்த வஹ ‘க்ஷாயிக’ ஹை, ௫பரிணாமஸே யுக்த வஹ ‘பாரிணாமிக’ ஹை.– ஐஸே யஹ பாச ஜீவகுண ஹைஂ. உநமேஂ [–இந பாச குணோஂமேஂ] ௬உபாதிகா சதுர்விதபநா ஜிநகா காரண [நிமித்த] ஹை ஐஸே சார ஹைஂ, ஸ்வபாவ ஜிஸகா காரண ஹை ஐஸா ஏக ஹை. உபாதிகே பேதஸே ஔர ஸ்வரூபகே பேதஸே பேத கரநே பர, உந்ஹேஂ அநேக ப்ரகாரோஂமேஂ விஸ்த்ருத கியா ஜாதா ஹை.. ௫௬..
--------------------------------------------------------------------------
௯௮
௧. பலதாநஸமர்த = பல தேநேமேஂ ஸமர்த.
௨. அத்யந்த விஶ்லேஷ = அத்யந்த வியோக; ஆத்யஂதிக நிவ்ருத்தி.
௩. ஆத்மலாப = ஸ்வரூபப்ராப்தி; ஸ்வரூபகோ தாரண கர ரகநா; அபநேகோ தாரண கர ரகநா; அஸ்தித்வ. [த்ரவ்ய அபநேகோ
தாரண கர ரகதா ஹை அர்தாத் ஸ்வயஂ பநா ரஹதா ஹை இஸலியே உஸே ‘பரிணாம’ ஹை.]
௪. க்ஷயஸே யுக்த = க்ஷய ஸஹித; க்ஷயகே ஸாத ஸம்பந்தவாலா. [வ்யவஹாரஸே கர்மோகே க்ஷயகீ அபேக்ஷா ஜீவகே ஜிஸ பாவமேஂ
ஆயே வஹ ‘க்ஷாயிக’ பாவ ஹை.]
௫. பரிணாமஸே யுக்த = பரிணாமமய; பரிணாமாத்மக; பரிணாமஸ்வரூப.
௬. கர்மோபாதிகீ சார ப்ரகாரகீ தஶா [–உதய, உபஶம, க்ஷயோபஶம ஔர க்ஷய] ஜிநகா நிமித்த ஹை ஐஸே சார பாவ
ஹைஂ; ஜிநமேஂ கர்மோபாதிரூப நிமித்த பிலகுல நஹீஂ ஹை, மாத்ர த்ரவ்யஸ்வபாவ ஹீ ஜிஸகா காரண ஹை ஐஸா ஏக பாரிணாமிக
பாவ ஹைே.