கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந
ஸீநாவிநாபூதஸஹாயமாத்ரத்வாத்காரணபூதஃ. ஸ்வாஸ்தித்வமாத்ரநிர்வ்ருத்தத்வாத் ஸ்வயமகார்ய இதி.. ௮௪..
த்ஹ ஜீவபுக்கலோணஂ தம்மஂ தவ்வஂ வியாணாஹி.. ௮௫..
த்தா ஜீவபுத்கலாநாஂ தர்மத்ரவ்யஂ விஜாநீஹி.. ௮௫..
----------------------------------------------------------------------------- ததாபி ஸ்வரூபஸே ச்யுத நஹீஂ ஹோதா இஸலியே நித்ய ஹை; கதிக்ரியாபரிணதகோ [கதிக்ரியாரூபஸே பரிணமித ஹோநேமேஂ ஜீவ–புத்கலோஂகோ] ௧உதாஸீந ௨அவிநாபாவீ ஸஹாயமாத்ர ஹோநேஸே [கதிக்ரியாபரிணதகோ] காரணபூத ஹை; அபநே அஸ்தித்வமாத்ரஸே நிஷ்பந்ந ஹோநேகே காரண ஸ்வயஂ அகார்ய ஹை [அர்தாத் ஸ்வயஂஸித்த ஹோநேகே காரண கிஸீ அந்யஸே உத்பந்ந நஹீஂ ஹுஆ ஹை இஸலியே கிஸீ அந்ய காரணகே கார்யரூப நஹீஂ ஹை].. ௮௪..
அந்வயார்தஃ– [யதா] ஜிஸ ப்ரகார[லோகே] ஜகதமேஂ [உதகஂ] பாநீ [மத்ஸ்யாநாஂ] மசலியோஂகோ [கமநாநுக்ரஹகரஂ பவதி] கமநமேஂ அநுக்ரஹ கரதா ஹை, [ததா] உஸீ ப்ரகார [தர்மத்ரவ்யஂ] தர்மத்ரவ்ய [ஜீவபுத்கலாநாஂ] ஜீவ–புத்கலோஂகோ கமநமேஂ அநுக்ரஹ கரதா ஹை [–நிமித்தபூத ஹோதா ஹை] ஐஸா [விஜாநீஹி] ஜாநோ. --------------------------------------------------------------------------
த்யம தர்ம பண அநுக்ரஹ கரே ஜீவ–புத்கலோநே கமநமாஂ. ௮௫.
௧. ஜிஸ ப்ரகார ஸித்தபகவாந, உதாஸீந ஹோநே பர பீ, ஸித்தகுணோஂகே அநுராகரூபஸே பரிணமத பவ்ய ஜீவோஂகோ
ஸித்தகதிகே ஸஹகாரீ காரணபூத ஹை, உஸீ ப்ரகார தர்ம பீ, உதாஸீந ஹோநே பர பீ, அபநே–அபநே பாவோஂஸே ஹீ
கதிரூப பரிணமித ஜீவ–புத்கலோஂகோ கதிகா ஸஹகாரீ காரண ஹை.
௨. யதி கோஈ ஏக, கிஸீ தூஸரேகே பிநா ந ஹோ, தோ பஹலேகோ தூஸரேகா அவிநாபாவீ கஹா ஜாதா ஹை. யஹா தர்மத்ரவ்யகோ
‘கதிக்ரியாபரிணதகா அவிநாபாவீ ஸஹாயமாத்ர’ கஹா ஹை. உஸகா அர்த ஹை கி – கதிக்ரியாபரிணத ஜீவ–புத்கல
ந ஹோ தோ வஹா தர்மத்ரவ்ய உந்ஹேஂ ஸஹாயமாத்ரரூப பீ நஹீஂ ஹை; ஜீவ–புத்கல ஸ்வயஂ கதிக்ரியாரூபஸே பரிணமித ஹோதே ஹோஂ
தபீ தர்மத்ரவ்ய உந்ஹேஂே உதாஸீந ஸஹாயமாத்ரரூப [நிமித்தமாத்ரரூப] ஹை, அந்யதா நஹீஂ.