கதிபரிணாமஸ்ய ஹேதுகர்த்ருத்வம். கிஂது ஸலில–மிவ மத்ஸ்யாநாஂ ஜீவபுத்கலாநாமாஶ்ரயகாரணமாத்ரத்வேநோதாஸீந ஏவாஸௌ கதேஃ ப்ரஸரோ பவதி. அபி ச யதா கதிபூர்வஸ்திதிபரிணதஸ்துங்கோஶ்வவாரஸ்ய ஸ்திதிபரிணாமஸ்ய ஹேதுகர்தாவலோக்யதே ந ததாதர்மஃ. ஸ கலு நிஷ்க்ரியத்வாத் ந கதாசிதபி கதிபூர்வஸ்திதிபரிணாமமேவாபத்யதே. குதோஸ்ய ஸஹஸ்தாயித்வேந பரேஷாஂ கதிபூர்வஸ்திதிபரிணாமஸ்ய ஹேதுகர்த்ருத்வம். கிஂ து ப்ருதிவீவத்துரங்கஸ்ய ஜீவபுத்கலாநாமாஶ்ரய– காரணமாத்ரத்வேநோதாஸீந ஏவாஸௌ கதிபூர்வஸ்திதேஃ ப்ரஸரோ பவதீதி.. ௮௮.. ----------------------------------------------------------------------------- ஹோநேஸே கபீ கதிபரிணாமகோ ஹீ ப்ராப்த நஹீஂ ஹோதா; தோ பிர உஸே [பரகே] ௧ஸஹகாரீகே ரூபமேஂ பரகே கதிபரிணாமகா ஹேதுகத்ருத்வ கஹாஸே ஹோகா? [நஹீஂ ஹோ ஸகதா.] கிந்து ஜிஸ ப்ரகார பாநீ மசலியோஂகா [கதிபரிணாமமேஂ] மாத்ர ஆஶ்ரயரூப காரணகே ரூபமேஂ கதிகா உதாஸீந ஹீ ப்ரஸாரக ஹைே, உஸீ ப்ரகார தர்ம ஜீவ–புத்கலோஂகீ [கதிபரிணாமமேஂ] மாத்ர ஆஶ்ரயரூப காரணகே ரூபமேஂ கதிகா உதாஸீந ஹீ ப்ரஸாரக [அர்தாத் கதிப்ரஸாரகா உதாஸீந ஹீ நிமித்த] ஹை.
ஔர [அதர்மாஸ்திகாயகே ஸம்பந்தமேஂ பீ ஐஸா ஹை கி] – ஜிஸ ப்ரகார கதிபூர்வகஸ்திதிபரிணத அஶ்வ ஸவாரகே [கதிபூர்வக] ஸ்திதிபரிணாமகா ஹேதுகர்தா திகாஈ தேதா ஹை, உஸீ ப்ரகார அதர்ம [ஜீவ– புத்கலோஂகே கதிபூர்வக ஸ்திதிபரிணாமகா ஹேதுகர்தா] நஹீ ஹை. வஹ [அதர்ம] வாஸ்தவமேஂ நிஷ்க்ரிய ஹோநேஸே கபீ கதிபூர்வக ஸ்திதிபரிணாமகோ ஹீ ப்ராப்த நஹீஂ ஹோதா; தோ பிர உஸே [பரகே] ௨ஸஹஸ்தாயீகே ரூபமேஂ கதிபூர்வக ஸ்திதிபரிணாமகா ஹேதுகத்ருத்வ கஹாஸே ஹோகா? [நஹீஂ ஹோ ஸகதா.] கிந்து ஜிஸ ப்ரகார ப்ருத்வீ அஶ்வகோ [கதிபூர்வக ஸ்திதிபரிணாமமேஂ] மாத்ர ஆஶ்ரயரூப காரணகே ரூபமேஂ கதிபூர்வக ஸ்திதிகீ உதாஸீந ஹீ ப்ரஸாரக ஹை, உஸீ ப்ரகார அதர்ம ஜீவ–புத்கலோஂகோ [கதிபூர்வக ஸ்திதிபரிணாமமேஂ] மாத்ர ஆஶ்ரயரூப காரணகே ரூபமேஂ கதிபூர்வக ஸ்திதிகா உதாஸீந ஹீ ப்ரஸாரக [அர்தாத் கதிபூர்வக–ஸ்திதிப்ரஸாரகா உதாஸீந ஹீ நிமித்த] ஹை.. ௮௮.. --------------------------------------------------------------------------
ஸ்திதிகோ ப்ராப்த ஹோநே வாலே ஜீவ–புத்கலோஂகே ஸாத ஸ்திதி நஹீஂ கரதா, பஹலேஹீ ஸ்தித ஹைே; இஸ ப்ரகார வஹ
ஸஹஸ்தாயீ ந ஹோநேஸே ஜீவ–புத்கலோஂகே கதிபூர்வக ஸ்திதிபரிணாமகா ஹேதுகர்தா நஹீஂ ஹை.]
௧௪௦
௧. ஸஹகாரீ=ஸாதமேஂ கார்ய கரநேவாலா அர்தாத் ஸாதமேஂ கதி கரநேவாலா. த்வஜாகே ஸாத பவந பீ கதி கரதா ஹை
இஸலியே யஹா பவநகோ [த்வஜாகே] ஸஹகாரீகே ரூபமேஂ ஹேதுகர்தா கஹா ஹை; ஔர ஜீவ–புத்கலோஂகே ஸாத தர்மாஸ்திகாய
கமந ந கரகே [அர்தாத் ஸஹகாரீ ந பநகர], மாத்ர உந்ஹேேஂ [கதிமேஂ] ஆஶ்ரயரூப காரண பநதா ஹை இஸலியே
தர்மாஸ்திகாயகோ உதாஸீந நிமித்த கஹா ஹை. பவநகோ ஹேதுகர்தா கஹா உஸகா யஹ அர்த கபீ நஹீஂ ஸமஜநா கி
பவந த்வஜாஓஂகோ கதிபரிணாம கராதா ஹோகா. உதாஸீந நிமித்த ஹோ யா ஹேதுகர்தா ஹோ– தோநோஂ பரமேஂ அகிஂசித்கர ஹைஂ.
உநமேஂ மாத்ர உபரோக்தாநுஸார ஹீ அந்தர ஹை. அப அகலீ காதாகீ டீகாமேஂ ஆசார்யதேவ ஸ்வயஂ ஹீ கஹேஂகே கி ‘வாஸ்தவமேஂ
ஸமஸ்த கதிஸ்திதிமாந பதார்த அபநே பரிணாமோஂஸே ஹீ நிஶ்சயஸே கதிஸ்திதி கரதே ஹை.’இஸலியே த்வஜா, ஸவார
இத்யாதி ஸப, அபநே பரிணாமோஂஸே ஹீ கதிஸ்திதி கரதே ஹை, உஸமேஂ தர்ம ததா பவந, ஔர அதர்ம ததா அஶ்வ
அவிஶேஷரூபஸே அகிஂசித்கர ஹைஂ ஐஸா நிர்ணய கரநா.]
௨. ஸஹஸ்தாயீ=ஸாதமேஂ ஸ்திதி [ஸ்திரதா] கரநேவாலா. [அஶ்வ ஸவாரகே ஸாத ஸ்திதி கரதா ஹை, இஸலியே யஹா