கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந
நித்யக்ஷணிகத்வேந காலவிபாகக்யாபநமேதத்.
யோ ஹி த்ரவ்யவிஶேஷஃ ‘அயஂ காலஃ, அயஂ காலஃ’ இதி ஸதா வ்யபதிஶ்யதே ஸ கலு ஸ்வஸ்ய ஸத்பாவமாவேதயந் பவதி நித்யஃ. யஸ்து புநருத்பந்நமாத்ர ஏவ ப்ரத்வஂஸ்யதே ஸ கலு தஸ்யைவ த்ரவ்யவிஶேஷஸ்ய ஸமயாக்யஃ பர்யாய இதி. ஸ தூத்ஸஂகிதக்ஷணபஂகோப்யுபதர்ஶித–ஸ்வஸஂதாநோ நயபலாத்ரீர்தாதரஸ்தாய்யுபகீயமாநோ ந துஷ்யதி; ததோ ந கல்வாவலிகாபல்யோபம–ஸாகரோபமாதிவ்யவஹாரோ விப்ரதிஷித்யதே. ததத்ர நிஶ்சயகாலோ நித்யஃ த்ரவ்யரூபத்வாத், வ்யவஹாரகாலஃ க்ஷணிகஃ பர்யாயரூபத்வாதிதி.. ௧௦௧..
லப்பஂதி தவ்வஸண்ணஂ காலஸ்ஸ து ணத்தி காயத்தஂ.. ௧௦௨..
லபஂதே த்ரவ்யஸஂஜ்ஞாஂ காலஸ்ய து நாஸ்தி காயத்வம்.. ௧௦௨..
-----------------------------------------------------------------------------
‘யஹ கால ஹை, யஹ கால ஹை’ ஐஸா கரகே ஜிஸ த்ரவ்யவிஶேஷகா ஸதைவ வ்யபதேஶ [நிர்தேஶ, கதந] கியா ஜாதா ஹை, வஹ [த்ரவ்யவிஶேஷ அர்தாத் நிஶ்சயகாலரூப காஸ த்ரவ்ய] ஸசமுச அபநே ஸத்பாவகோ ப்ரகட கரதா ஹுஆ நித்ய ஹை; ஔர ஜோ உத்பந்ந ஹோதே ஹீ நஷ்ட ஹோதா ஹை, வஹ [வ்யவஹாரகால] ஸசமுச உஸீ த்ரவ்யவிஶேஷகீ ‘ஸமய’ நாமக பர்யாய ஹை. வஹ க்ஷணபஂகுர ஹோநே பர பீ அபநீ ஸஂததிகோ [ப்ரவாஹகோ] தர்ஶாதா ஹை இஸலியே உஸே நயகே பலஸே ‘தீர்க கால தக டிகநேவாலா’ கஹநேமேஂ தோஷ நஹீஂ ஹை; இஸலியே ஆவலிகா, பல்யோபம, ஸாகரோபம இத்யாதி வ்யவஹாரகா நிஷேத நஹீஂ கியா ஜாதா.
இஸ ப்ரகார யஹா ஐஸா கஹா ஹை கி–நிஶ்சயகால த்ரவ்யரூப ஹோநேஸே நித்ய ஹை, வ்யவஹாரகால பர்யாயரூப ஹோநேஸே க்ஷணிக ஹை.. ௧௦௧..
--------------------------------------------------------------------------
சே ‘த்ரவ்ய’ ஸஂஜ்ஞா ஸர்வநே, காயத்வ சே நஹி காளநே . ௧௦௨.